بخشی از مقاله
چکیده:
زامور با نام علمی Cocculus pendulus از خانواده Menispermaceae گیاهی درختچهای و دائمی است که در تمام طول سال سبز بوده و منحصرا در مناطق صخرهای و کوهستانهای خشک و بیابانهای شرقی رویش دارد. تمام اندامهای این گونه در طب سنتی برای انواع بیماریها کاربرد زیادی دارند. در بلوچستان پودر اندام رویشی این گیاه را در آب خیس می کنند و از عصاره آن برای اسهال خونی استفاده می شود و با مخلوط کردن پودر برگ این گیاه با شیر و بکار بردن آن در چشم، برای تقویت بینایی استفاده می شود.
در طب سنتی مناطق مختلف برای درمان تب متناوب، تهوع، مشکلات دوره قائدگی، تخلیه مخاطی انگل ها و درد روماتیسم مورد استفاده قرار میگیرد. در آفریقا از این گیاه برای افزایش فشار خون، افزایش ادرار، تب، مشکلات قائدگی و باروری استفاده می شود. این گیاه حاوی مواد موثره مهمی چون آلکالوئیدها، کربوهیدراتها، گلیکوزیدها، فیتوسترولها، چربی، روغن غیر فرّار، ساپونین، ترکیبات فنولیک، تریترپنها، فلاونوئیدها، پروتئینها، آمینو اسیدها، شیره و صمغ، تانن و روغن فرار میباشد. به دلیل وجود ترکیباتی در این گیاه که اثرات ضد میکروبی دارند، میتوان از آن در تولید داروهای ضد میکروبی استفاده کرد.
مقدمه
زامور با نام علمی Cocculus pendulus از جنس Cocculus متعلق به خانواده Menispermaceae می باشد. این جنس شامل 35 گونه به صورت درختچهای و بوته های بالارونده است. زامور گیاهی دائمی است که در تمام طول سال سبز بوده و در مناطقی که خاک کم نمک دارند رشد میکند. این گیاه نوعی درختچه بالا رونده است، که منحصرا در مناطق صخرهای و کوهستانهای خشک و بیابانهای شرقی می روید.
اندامهای این گونه کاربرد زیادی در سیستم طب سنتی برای انواع بیماریها دارند - Kirtikar and Basu, .1993 - ساقه و برگ این گیاه تببر، کرمزدا و ادرارآور است، و در طب سنتی مناطق مختلف برای درمان تب متناوب، تهوع، مشکلات دوره قائدگی، تخلیه مخاطی انگل ها و دردهای روماتیسمی مورد استفاده قرار میگیرند. در آفریقا از این گیاه برای افزایش فشار خون، افزایش ادرار، تب، مشکلات قائدگی و باروری استفاده می شود و در بلوچستان - ایران و پاکستان - این گیاه را در آب خیس می کنند و از عصاره آن برای اسهال خونی استفاده می شود و با مخلوط کردن پودر برگ این گیاه با شیر و بکار بردن آن در چشم، بینایی را تقویت می کنند.
ویژگیهای مورفولوژیکی
طول برگهای آن 1/6 تا 5 سانتیمتر و عرض برگها 0/5 تا 2 سانتیمتر است؛ شکل برگها نیزهای، مستطیلی، بیضی یا ذوزنقه ای شکل است. دمبرگ کوتاه، مثلثی شکل، نوک تیز یا بدون حاشیه با زاویه بین 90 تا 180 درجه می باشد. معمولا دو لبه اش یا صاف است یا مقدار کمی کُرک دارد. قطر ساقه به 15 سانتیمتر میرسد. شاخه ها 5 تا 6 متر طول دارند و گل ها کوچک هستند. میوه تازه این درخت رنگ مایل به قرمز دارد و پس از خشک شدن سیاه میشود. شکل میوه مانند کلیه است و 4 تا 7 میلی متر طول و 4 تا 5 میلی متر عرض دارد. حلقه درونی میوه آن در قسمت پهلو برجسته بوده و وسط آن سوراخ ندارد - . - Rabari et al., 2010
بررسی میکروسکوپی
بررسی های میکروسکوپی نشان میدهد که برگ آن دوطرفه، عریض و دارای شکاف است. سطح برگ مسطح و صاف است و قسمت تحتانی آن به خاطر لایه پوستی که دارد کرک دار است . - Rabari
ارزیابی فیزیکی
ارزیابی فیزیکی نشان دهنده %3/73 کاهش وزن پس از خشک شدن، %6/52 خاکستر کل، % 2/9 خاکستر غیر قابل حل در اسید، %2/17 خاکستر قابل حل در آب، %2/3 عصاره قابل حل در الکل و %3/4 عصاره قابل حل در آب میباشد. مقادیر فوق از بررسی برگ های زامور بدست آمده است . - Rabari et al., 2010 -
ارزیابی فیتوشیمیایی گیاه
آزمایش مقدماتی توسط تستهای کیفی شیمیایی نشان داد هر سه نوع عصاره - اتیل اتر، الکلی و آبی - دارای آلکالوئید می باشند، که ترکیب اصلی مواد تشکیل دهنده برگهای زامور است. کربوهیدرات، فیتوسترول، پروتئین و موسیلاژ دیگر ترکیبات تشکیل دهنده عصاره برگ این گیاه بودند . - Rabari et al., 2010 - عصارههای تهیه شده در فرایند استخراج در آزمایش مقدماتی مواد با روش های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفتند تا کل ترکیبات گیاه مانند آلکالوئید ها، کربوهیدرات ها، گلیکوزید ها، فیتوسترول ها، چربی، روغن غیر فرّار، ساپونین، ترکیبات فنولیک، تریترپنها، فلاونوئیدها، پروتئینها، آمینو اسیدها، شیره و صمغ، تانن و روغن فرار مشخص گردند - . - Rabari et al., 2010 - از آلکالوئید موجود در برگ و ساقه این گیاه در کاهش فشار خون و فعالیت های ضد سرطان استفاده شده است.
همچنین، تحقیقات دیگر نشان دهنده استفاده محلی از این گیاه برای کاهش علائم بیماری آلزایمر - Atta-Ur- Rahman et - al, 2004 و - Singla et al. 2010 - AIDS است. فلاونوئید ها از مواد اصلی این گیاه هستند، گروهی از متابولیتهای ثانویه و نوعی فنولیک گلوکوزید قابل حل در آب میباشند که عامل رنگ در گلها و میوهها هستند. این مواد دارای تاثیرهای بیولوژیکی چند گانه مانند آنتی اکسیدان، ضد رادیکالهای ازاد، ضد سرطان و غیره هستند.
تاثیر آنها در اعمال فیزیولوژی مانند بلوغ و افت رشد بذر پیش از این مورد بررسی قرار گرفته است . - Brenda, 1998 - نقش حیاتی فلاونوئیدها علیه میکروارگانیسم ها، بدلیل فعالیت های ضد میکروبی نیز مورد بررسی قرار گرفته است . - Skinner, 1955 - کوهاتین ،کون-آمین، نورپندولین و شراتامین چهار بیس بنزیل ایزوکوئینلاینی هستند که از زامور بدست میآیند. بررسیهای شیمیایی زامور دو نوع ماده جدید، و سه نوع ماده شناخته شده آلکالوئید بیس بنزیل ایزوکوئینلاین نشان داد. ساختار آلکالوئیدهای جدید، کورامین 2 بتا ان اکسید و کورامین 2 آلفا ان اکسید، با کمک تکنیک-های اسپکتروسکوپی شناخته شد.
فعالیتهای مهار کردن کولین استراز مرتبط با این بیس بنزیل ایزوکوئینلاین برای اولین بار توسط Atta-Ur-Rahman و همکاران - 2004 - بررسی شد. آنزیم استیل کولین استراز برای طراحی دارو مورد استفاده قرار می گیرد. مهار کردن آنزیم استیل کولین استراز بهترین روش برای درمان علائم شناخته شده بیماری آلزایمر است - Atta-Ur-Rahman et al., .2004 - عصاره اتیل اتر و الکلی زامور واکنش مثبتی نسبت به پاتوژن باکتریایی نشان داد. مانند Staphylococcus aureus - گرم مثبت - ، Escherichia coli - گرم منفی - و پاتوژن قارچی . - Kapoor et al., 2013 - Candida albicans به دلیل وجود تعدادی محصولات ثانویه که اثرات ضد میکروبی دارند، از این گیاه میتوان در تولید دارو استفاده کرد.
