بخشی از مقاله
چکیده
منطقه نامق در 26 کیلومتری شمال شرق کاشمر و در جنوب روستای نامق قرار دارد. این منطقه در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر- بردسکن واقع شده است. زمینشناسی منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت تا ریولیت است که مورد نفوذ تودههای نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت، مونزودیوریت و دیوریت قرار گرفتهاند. آلتراسیون وسیعی کلیه واحدها را تحت تاثیر قرار داده است و شامل سیلیسی- سرسیتیک، آرژیلیک و پروپلیتیک میباشد.
کانیسازی به شکل رگچهای و افشان تشکیل شده و شامل کانیهای اولیه کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت و طلا و کانیهای ثانویه گوتیت، هماتیت، مالاکیت و آزوریت است. آنومالی بالای مس تا بیش از یک درصد و طلا تا 12 گرم در تن در آلتراسیون سیلیسی- سرسیتیک شدید دیده میشود. شواهد موقعیت تکتونیکی، سنگشناسی، گسترش و نوع آلتراسیون-ها، شکل و رخنمون کم کانیسازی ، نوع کانهها و آنومالیهای ژئوشیمیایی نشان میدهد که کانیسازی منطقه نامق احتمالا بخش فوقانی یک کانسار مس- طلا پورفیری است.
مقدمه
منطقه نامق در شمال شرقی کاشمر در استان خراسان رضوی و 5 کیلومتری روستای نامق، حدفاصل طولهای جغرافیایی 58 ° 44 ´ 30 تا 58 ° 45 ´ 28 و عرضهای جغرافیایی 35 ° 23 ´ 27 تا 35 ° 22 ´ 14 قرار دارد. این منطقه در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن واقع شده است که به لحاظ وجود تعداد زیادی معدن از جمله طلای نوع غنی از اکسید آهن کوه زر - مظلومی و همکاران، - 1387، اسکارن آهن سنگان - Golmohammadi et al., 2015 - ، معادن کائولن سرسفیدال، اوچ پلنگ و بهاریه همراه با تعداد زیادی منطقه اکتشافی و اندیس مس، طلا، نقره و آهن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
کریمپور و همکاران - 1381 - عقیده دارند که این کمربند ماگمایی پتانسیل بالایی برای تشکیل ذخایر مس- طلای غنی از اکسید آهن و کانیسازی مگنتیت دارد. کانیسازی در محدوده نامق برای نخستین بار در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است. تنها اطلاعات پیشین از این منطقه، نقشه زمینشناسی 1:100000 فیض آباد - بهروزی، - 1366 بوده است. هدف از این مقاله تهیه زمینشناسی با مقیاس مناسب، بررسی گسترش و نوع آلتراسیون-ها، مطالعه کانهزایی و تعیین روابط پاراژنزی و بررسی ژئوشیمیایی میباشد.
روش تحقیق و بحث
برای دستیابی به اهداف مقاله مطالعات زیر صورت گرفت:
1. تهیه نقشه زمینشناسی با مقیاس 1/10000 در منطقهای به وسعت 2 کیلومترمربع
2. تهیه و مطالعه 50 مقطع نازک جهت مطالعات سنگشناسی و آلتراسیون
3. تهیه و مطالعه 8 مقطع نازک صیقلی و 5 بلوک صیقلی جهت مطالعات کانیشناختی و تعیین توالیپاراژنز
4. آنالیز 6 نمونه خردهسنگی به روش ICP-OES در آزمایشگاه زرآزما مشهد - روش آمادهسازی نمونه انحلال در تیزاب سلطانی - برای عناصر Cu، Pb و Zn و ...
5. آنالیز 6 نمونه خردهسنگی به روش Fire assay برای عنصر Au در آزمایشگاه زرآزما مشهد
6. آنالیز 2 نمونه سنگی به روش XRD در آزمایشگاه زرآزما مشهد
زمین شناسی
براساس نقشه زمینشناسی 1:100000 فیضآباد - بهروزی، - 1366 سنگشناسی محدوده نامق شامل واحد توف برشی سفیدرنگ، ایگنمبریت، لاپیلیتوف و توفهای ماسهای به رنگ سبز به سن ائوسن میباشد. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نشان داد که علاوه بر وجود انواع مختلف سنگهای آتشفشانی به شکل آذرآواری و گدازه، تودههای نفوذی نیمه عمیق حدواسط متعددی با ترکیب دیوریت، مونزودیوریت و مونزونیت به شکل دایک در منطقه وجود دارد که در واحدهای آتشفشانی نفوذ نموده و موجب تشکیل کانیسازی و آلتراسیون شدهاند.
سنگهای آتشفشانی ترشیاری شامل هورنبلند-پیروکسن آندزیت و تراکیآندزیت به شکل گدازه و واحدهای آذرآواری توف تراکیآندزیتی، توف سنگی تراکی-آندزیتی، توف ریوداسیتی و توف ریولیتی میباشند - شکل . - 1 در برخی قسمتها، واحدهای آتشفشانی میزبان کانیسازی به شکل پراکنده و رگچه شدهاند. تودههای نفوذی نیمه عمیق منطقه نامق به انواع پیروکسن- هورنبلند مونزودیوریت پورفیری، مونزونیت پورفیری، مونزودیوریت پورفیری و هورنبلند- پیروکسن دیوریت پورفیری قابل تقسیماند.
غالب این تودهها به شکل دایک دیده میشوند. دایکهای مونزونیت پورفیری و مونزودیوریت پورفیری فراوانترین نوع دایکها هستند که عمدتا در نیمه جنوبی محدوده به داخل سنگهای آتشفشانی نفوذ نمودهاند - شکل . - 1 بافت همه این واحدها پورفیری با زمینه دانه متوسط تا ریز بوده و درشت بلورهای آنها شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار آلکالی و بعضا هورنبلند و پیروکسن میباشد.×این دایکها تحت تاثیر آلتراسیونهای سیلیسی، سیلیسی- سرسیتیک، آرژیلیک و پروپلیتیک قرار گرفتهاند.
کانیسازی نیز عمدتا در دایکهای مونزودیوریت پورفیری و کمتر پیروکسن- هورنبلند مونزودیوریت پورفیری به شکل پراکنده و رگچهای مشاهده میگردد و به نظر میرسد که این تودههای نیمه عمیق عامل اصلی تشکیل کانیسازی منطقه هستند. دایک هورنبلند-پیروکسن دیوریت پورفیری که رخنمون کوچکی در شمال شرقی منطقه دارد، در واحد توف تراکیآندزیتی نفوذ نموده و فاقد هرگونه آلتراسیون و کانیسازی است. لذا این توده از واحدهای نفوذی تاخیری محسوب میشود که بعد از کانهزایی در منطقه نفوذ نموده است.
آلتراسیون
براساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، مهمترین آلتراسیونهای منطقه به انواع سیلیسی- سرسیتیک، آرژیلیک و پروپلیتیک تقسیم میشود که خود شامل زیرمجموعههایی نیز میباشد؟ آلتراسیون سیلیسی- سرسیتیک شدید در واحدهای توف ریوداسیتی، تراکیآندزیت و دایکهای مونزودیوریت پورفیری و مونزونیت پورفیری دیده میشود. کانیهای اصلی این زون کوارتز ثانویه به صورت رگچهای و پرشدگی حفرات و کانی سرسیت به صورت پراکنده در متن و نیز حاصل از آلتره شدن فلدسپارها میباشد.
این زون همراه با کانیسازی رگچهای و پراکنده بوده و از مهمترین زونهای آلتراسیون منطقه به شمار میآید - شکل ٍ ب - . آلتراسیون آرژیلیک-پروپلیتیک شدید در بخشهای وسیعی در نیمه شمالی منطقه واحدهای توف ریولیتی و کمتر توف تراکیآندزیتی را تحت تاثیر قرار داده است؟ کانیهای اصلی این زون شامل کانیهای رسی و کلریت به صورت پراکنده میباشند. مطالعات XRD نشان میدهد که نوع کانی رسی عمدتا ایلیت است.
آلتراسیون سیلیسی شدید، سرسیتیک- پروپلیتیک متوسط گستردهترین نوع آلتراسیون در منطقه است که واحدهای توف تراکیآندزیتی، تراکیآندزیت و مونزودیوریت پورفیری را تحت تاثیر قرار داده است. کانیهای اصلی این زون شامل کوارتز به صورت پراکنده در متن، سرسیت حاصل از آلتره شدن فلدسپارها و به صورت پراکنده در متن به، کانی کلریت از تبدیل کانیهای فرومنیزین - هورنبلند و پیروکسن - و×کلسیت به شکل رگچهای و پراکنده در متن میباشد
