بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یا همان توریسم، امروزه یکی از صنایع به سرعت در حال رشد دنیا و ابزاری برای افزایش درآمد ملی کشورهای جهان به حساب می آید یکی از جذابترین و شاید جدیدترین شاخه های این صنعت، گردشگری روستایی است کهاخیراً مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرارگرفته است .امروزه بسیاری از سیاست گذاران و برنامه ریزان، گردشگری را به مثابه ابزاری برای ثبات اقتصادی و توسعه برای جوامع روستایی میدانند و عده ای نیز توسعه گردشگری روستایی را در حل مشکلات مناطق روستایی مؤثر و ضروری میدانند و آن را شرط لازم برای حرکت به سوی عمران و توسعه نواحی قلمداد میکنند.صنعت گردشگری روستایی را باید همانند لبه های تیز یک تیغ بدانیم که اگر صحیح و بر اساس اصول و نظم، توسعه و گسترش نیابد، نه تنها به عمران و اصلاح مناطق روستایی کمک نخواهد کرد، بلکه آثار مخرب و جبران ناپذیری را بر بخش های اجتماعی، اقتصادی، طبیعی، زیست محیطی و دیگر بخش های جوامع روستایی ونهایتاً کل جامعه بر جا خواهد گذاشت .
لذا برنامه ریزی و مدیریت صحیح و هماهنگ در زمینه گردشگری روستایی، مسئولیتی پیچیده است؛ چرا که تنوع در زمینه گردشگری روستایی زیاد است و از طرفی، به علت اینکه یک فعالیت غیررسمی و درعین حال اختیاری است، مدیریت و تحت نفوذ قرار دادن آن دشوار است. هدف از نگارش این مقاله، تحلیل توسعه گردشکری روستایی و نقش آن در توسعه پایدار روستایی و شناسایی جاذبه های گردشگری و توریستی روستای نامق از توابع بخش کوهسرخ شهرستان کاشمر می باشد. این روستا در فاصله 32 کیلومتری شرق کوهسرخ قرار دارد و دارای جاذبه های متنوع گردشگری از قبیل جاذبه های طبیعی، فرهنگی و اجتماعی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای می باشد.
کلید واژه ها: روستا، گردشگری، گردشگری روستایی، توسعه پایدار روستایی، نامق، کوهسرخ کاشمر
مقدمه
روستا به عنوان یک مکان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، زیستگاه جماعتی از مردم در خارج از محدوده شهرهاست که دارای هویت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی مخصوص به خود می باشد - شهبازی، - 9 :1384 برخورداری بافت و معماری روستایی از زیبایی اکولوژیکی، استفاده از مصالح بومی، هماهنگی با شرایط محیطی در استقرار بافت و ساخت و ساز مسکن، قرار گرفتن روستاها در بستر طبیعی و برخورداری از مناظر و چشم اندازهای طبیعی از مهمترین امتیازهای روستاها محسوب میشود - سرتیپی پور، :1388 - 24 توجه به توسعه پایدار روستایی و چگونگی دستیابی به آن، امروزه یکی از دغدغه های مهم و اصلی بسیاری از برنامه ریزان وسیاست گذاران کشور است.
واقعیت های موجود که پیش روی مناطق روستایی کشور برای پیشبرد اهداف توسعه و عمران روستایی قرار دارد، باید ما را درزمینه طرح دیدگاه های جدید و نو هدایت کند، از جمله: محدودیت منابع خاک و آب در مناطق روستایی و لزوم حفظ و احیاء آنها و استفاده مناسب و اصولی و در حد توان از این منابع در جهت تولیدات مختلف کشاورزی، وجود نزدیک به 28.6 درصد از جمعیت کشور در این مناطق که همواره از نظر کیفیت زندگی و دستیابی به امکانات رفاهی و جز آن در سطح بسیار پایینی نسبت به مناطق شهری هستند؛ روستاها تأمین کننده اصلی مواد غذایی کشورند. افزایش مهاجرت های روستایی به شهرها که معضلات فراوانی را برای هر دو جامعه و در نهایت برای کشور به دنبال داشته است؛ مناطق روستایی و حوزه های آنها از جمله بسترهای منابع طبیعی و منابع پایه - آب، خاک، جنگل، مرتع و جز اینها - هستند که لزوم حمایت از آنها و حفظ این منابع برای آیندگان در گرو توجه و ارائه برنامه های توسعه برای این مناطق است. - قنبری، - 143 :1387
به این عوامل باید بهره وری پایین بخش کشاورزی، بیکاری زیاد در روستاها و تخریب رو به ازدیاد منابع طبیعی را اضافه نمود .لذا،توجه به الگوها و گزینه های مدیریت جدید برای دستیابی به توسعه روستاها بسیار ضروری به نظر میرسد. همچنین، اختلاف درآمد بین روستائیان و شهرنشینان، مشکل عمده ای است که امروزه در کشورهای جهان سوم وجود دارد.در روستاهای این کشورها استانداردهای زندگی پایین است، لذا روستائیان به دنبال راه هایی جدید برای کسب درآمد هستند. در نواحی مساعد و باقابلیت، گردشگری روستایی میتواند به عنوان یک منبع مهم درآمد برای روستائیان و کشاورزان باشد. - Frederick , 1992:52 -
صنعت توریسم به عنوان یکی از ابزار و مؤلفه های مهم توسعه و محرومیت زدایی و بزرگترین منابع درآمد در میان سکونتگاه های انسانی - شهر و روستا - به شمار می رود. به عبارت دیگرجهت گیریِ فعالیت های اقتصادی در صنعت توریسم جریان بهینه سازی است که در آن گروه های مختلف سعی در حداکثر کردن منافع خود و رسیدن به اهداف مربوطه را دارند - صباغ کرمانی، :1380 - 300 با این تفاسیر، صنعت گردشگری میتواند زمینه مناسبی را در اختیار کشورهای در حال توسعه برای توسعه و رشد اقتصادی وتحول در مباحث اشتغال و افزایش درآمد مناطق محروم روستایی قرار دهد. در این میان، گردشگری روستایی نیز به عنوان جزئی از مجموعه صنعت توریسم در کشورمان که دارای جمعیت روستایی زیاد و پتانسیل های فراوان برای جذب گردشگر است، بایستی به طور جدی مورد تحلیل و کنکاش قرار گیرد. - قادری، - 147 :1383
بنابراین، گردشگری روستایی به عنوان یک کارکرد فراساختاری می تواند از طریق مشارکت و وابستگی به سایر بخش های اقتصادی و فرهنگی جامعه گسترش و تداوم یابد و به نوبه خود در رشد و تعالی روستا و بالطبع گره خوردن آن با توسعه ملی نقش مهمی در فرایند توسعه کشور ایفا کند. بدین منظور، تحقیق حاضر سعی دارد تا با بررسی نمونه هایی از مباحث و کلیات نظری و پایه ای و با مطالعات کتابخانه ای به بررسی» نقش گردشگری روستایی در توسعه پایدار روستایی« بپردازد. همچنین با انجام مطالعات میدانی به معرفی جاذبه های گردشگری در روستای نامق از توابع بخش کوهسرخ شهرستان کاشمر پرداخته و راهکارهای توسعه گردشگری را در این روستا به منظور زمینه سازی برای توسعه این روستا بیان کند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
آنچه در حال حاضر در بخش مدیریت روستایی کشور کمتر به آن پرداخته شده و حتی در سال های گذشته جایگاه چندان مشخص و مطلوبی نداشته است، نگاه همه جانبه و همه سونگر به روستا به عنوان مکانی متنوع و با قابلیت برای توسعه و عمران بوده است. گردشگری روستایی میتواند منبع مهمی برای بحث اشتغال در مناطق روستایی باشد، به خصوص این امر در میان گروه های کوچک که ازنظر اقتصادی نیز در سطح بالایی قرار ندارند، قابل توجه است؛ چرا که اشتغال در این صنعت برای روستاها، اغلب احتیاج به مهارت زیادی ندارد و ساکنان محلی به آسانی و با مهارت های معمولی و ساده، مانند پخت غذاهای محلی، خدمت کاری، خرده فروشی، کارگری در رستوران ها و جز این ها میتوانند در این زمینه فعالیت کنند.اهمیت گردشگری روستایی را همچنین میتوان درزمینه اشتغال در بخش خدمات رسانی و حمل و نقل و جابه جایی گردشگران به خوبی مد نظر قرار داد - - Dennis, 2003: 9بالا بردن کیفیت زندگی روستائیان از دیگر نتایج توجه به گردشگری روستایی است که میتواند از طریق تأمین درآمدهای مالیاتی در ساختار مدیریت روستایی به کار رود؛ چرا که در حال حاضر نبود درآمد کافی و مناسب برای بخش مدیریت روستایی از بزرگترین مشکلات پیش روی روستاهاست. گردشگری روستایی میتواند به عنوان حافظ منابع طبیعی و منابع محلی در مناطق روستایی نیز باشد.
پیشینه تحقیق
هر چند، تحقیقاتی اندک در زمینه رابطه گردشگری روستایی با توسعه پایدار روستایی در دنیا و به ویژه در ایران صورت گرفته، اما در اینجا، به اختصار به برخی از این تحقیقات میپردازیممرادنژادی و نظری - 1382 - ، در تحقیقی با عنوان" توریسم و توسعه روستایی در ایران" به بررسی تأثیر توسعه گردشگری بر توسعه روستایی پرداخته و گردشگری را ، یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر دانسته اند که در سال ها ی اخیر، مورد توجه قرارگرفته است.منظم و چهرازی - 1392 - در تحقیقی با عنوان " گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه روستایی " به بررسی تأثیر گردشگری روستایی بر توسعه همه جانبه روستایی در روستای کریز کاشمر پرداخته اند.
