بخشی از مقاله
چکیده
مراد از اشتغال در این نوشتار خروج از منزل، پرداختن به کار معین، در اوقات مشخص، با حقوق و مزایاي معین است و اصول و ارزشهاي اخلاقی، بایدها و نبایدهاي اخلاقی است که راهنماي عمل بانوان شاغل، در موارد تزاحم میباشد. این نوشتار با روش توصیفی تفسیري تحلیلی به بررسی اشتغال زنان از دیدگاه اسلام پرداخته است. هدف نوشتار این است که به پاسخ این سؤال برسد که با وجود اینکه اشتغال زنان از دید اسلام امري مسلم است، آیا اسلام اصولی اخلاقی براي اشتغال بانوان طرحریزي نموده که اشتغال بانوان را از آسیبها در امان دارد یا نه؟
با این مقدمه، نوشتار حاضر با نگاهی کوتاه به مباحث کار و اشتغال و بیان آثار و پیامدهاي آن، به بیان برخی از عمدهترین اصول و ارزشهاي اخلاقی حاکم بر اشتغال بانوان از نگاه اسلام پرداخته است. آنچه از این تحقیق بهدست آمده این است که اشتغال بانوان با رعایت اصول و ارزشهاي اخلاقی نهتنها مورد تأیید اسلام است، بلکه در مواردي ضرورت پیدا میکند. این اصول اخلاقی عبارتاند از 1رعایت عفت و تقوا؛2 رعایت حقوق همسر؛ 3 رعایت حقوق فرزندان.
مقدمه
اشتغال زنان از دیرباز مورد توجه جوامع بشري بوده است؛ زیرا کار زنان، چه در خانه و چه خارج از آن، در توسعه و رفاه خانواده و جامعه نقش بسزایی داشته است.اشتغال در مفهوم جدید، فعالیت اقتصادي زن در خارج از خانه است، که محصول صنعتی شدن جوامع میباشد.سیر اشتغال زنان در غرب پس از انقلاب صنعتی با بهوجود آمدن کارخانهها آغاز شد.زنان چون نیروي کار ارزانتري بودند با سیاستهاي کارخانهداران به کار دعوت شدند. در ایران هم از زمان قبل از انقلاب به دلایل حکومتی و تحت عنوان دادن حقوق زنان، آنها به کار دعوت شدند، اما سنتهاي ریشهدار اجتماعی و دینی، زنان را به حفظ ارکان خانواده دعوت میکرد، جمع این دو آسان نبود، بهویژه اینکه یکی جاي دیگري را تنگ میکرد و حضور دیگري را برنمیتابید.
بسیاري عقیده داشتند اشتغال زنان با اخلاق جامعه تنافی دارد: ازاین رو، خواهان خانهنشین شدن زنان بودند تا مشکلات حاصل از آن برطرف گردد. در این میان، مکاتب مختلف خصوصاً فمنیستها که داعیه گرفتن حق زنان را داشتند، به بحث شاغل شدن زنان و استقلال مالی آنان دامن زدند، اما چون با دیدي افراطی اشتغال زنان را مطرح کردند، نتوانستند مشکلات ناشی از آن را حل کنند و اصول و هنجارهایی براي مسئله اشتغال زنان تعریف کنند. ازاین رو، تحقیق حاضر برآن است با وجه دینی و دقت در آیات و روایات ارزشهاي اخلاقی براي اشتغال زنان مطرح کند.
با توجه به ویژگیهاي خاص زنان و مسئولیتهاي متعددي که در خانه به عهده دارند، اشتغال زنان نیاز به اصول و قواعد خاص دارد. بنابراین، گشودن بابی جدید براي ارائه نظاممند اینگونه مباحث ضروري به نظر میرسد. از آنجا که زن عضوي از خانواده است و خانواده با سایر سازمانها تفاوتی بنیادین دارد، هرگز نمیتوان آن را از دیدگاه حقوقی صرف نگریست و با ابزار حقوق، افرادش را موظف به انجام وظایف نمود؛ لذا قواعد اخلاقی در چنین محیطی کارسازتر از قواعد حقوقی است.
در مبحث اشتغال آثار فراوانی نگاشته شده است، اما اکثراً بهطور پراکنده یک جنبه از اشتغال بانوان را بررسی کردهاند، آنچه این نوشتار را امتیاز میبخشد، جامعیت مباحث آن در زمینه اشتغال بانوان و بیان عمدهترین اصول و ارزشهاي اخلاقی حاکم بر اشتغال بانوان است تا با ارائه این اصول، اشتغال بانوان را جهت داده و هنگام بروز تزاحم بین نقشهاي متعدد یک زن، راهنماي عمل او باشد و از بهوجود آمدن آسیبها و پیامدهاي منفی جلوگیري کند.
با توجه به گستردگی بحث، سوالاتی ضمن بحث مطرح میشود که این نوشتار به آنها پاسخ میگوید: اشتغال زنان چه آثار و پیامدهایی به دنبال دارد؟ چه اصول اخلاقیاي باید بر اشتغال زنان حاکم باشد؟ با توجه به این نکات، ساختار مقاله بدینشکل تنظیم شده است: ابتدا اشتغال تعریف شد، سپس آثار اشتغال زنان بهطور خلاصه بیان شد، در انتها سه اصل از عمدهترین اصول اخلاقی، که باید بر اشتغال زنان حاکم باشد، با استناد به آیات و روایات بیان گردید.
تعریف اشتغال
اشتغال درلغت به معناي به کاري پرداختن، به کاري سرگرم شدن و مشغول شدن به کاري است؛ همچنین توجه قلبی به کسی یا کاري را گویند در اصطلاح جامعه شناسی آمده: شغل یا پیشه کاري است که در مقابل دستمزد یا حقوق منظم انجام میشود اشتغال در نظریه اقتصادي،کوشش انسانی یا فعالیتی است که در جهت تولید هدایت میشود. بهعنوان یک عامل تولید، کار از مواد اولیه، سرمایه و مدیریت، جدا و فقط شامل مساعی کارگران در اشتغال است. به عبارتی، کار همه افرادي را شامل میشود که براي زیستن کار میکنند. این تعریف به نیروي کار یک ملت برمیگردد که شامل کلیه جمعیت قابل اشتغال و بالاي سن معین است.
به طور معمول فعالیتهاي اقتصادي زنان در بخش رسمی اشتغال نامیده میشود، که نیرويکار مزدبگیر دارد. در این بخش زنان از نیروي حمایت قانونی بیشتري برخوردارند. بخش غیررسمی شامل کارهایی از قبیل کارهاي خانگی، خانهداري، پرورش فرزند و... میشود. کار در بخش غیررسمی بهطور معمول اشتغال محسوب نمیشود.
