بخشی از مقاله
چکیده
عوامل متعددی در ایجاد و شیوع زندگی مشترک بدون ازدواج که در غرب همباشی و در ایران به غلط ازدواج سفید نامیده شده، دخیل هستند. توجه به قشر مرفه شاغلی که این سبک زندگی را در ایران برگزیدهاند بیانگر کمرنگ بودن نقش مسائل اقتصادی است. طبق آمار موجود همباشی نمیتواند مقدمهی شناخت یا شیوهای اقتصادیتر برای زندگی باشد. کمرنگ شدن ارزشهای دینی و جایگاه خانواده، فردگرایی، استقلالطلبی افراطی، عدم تناسب وظایف و حقوق زوجین، فرار از تعهد عوامل مهمتری هستند. رفع عوامل فوق، آگاهسازی جامعه از معایب همباشی، معرفی صحیح ازدواج موقت، گسترش فهم دینی از راهکارهای جلوگیری از شیوع همباشی است.
.1 مقدمه
زندگی مشترک بدون ازدواج که در غرب به »همخانگی« یا »همباشی - Cohabitation - « مشهور است. در ایران به غلط »ازدواج سفید« نامیده میشود. لغت «White marriag» در فرهنگ/لغت آکسفورد وجود ندارد. واژه مشابه آن یعنی «white wedding» به معنای »ازدواج کلیسایی با مناسبات سنتی« است. برخی ازدواج سفید را معادل واژه فرانسوی «mariage blanc» دانستهاند. درحالیکه این عبارت به معنای ازدواج صوری یعنی ازدواج ثبت شده بدون ارتباط جنسی است.
همباشی گرچه ممکن است با اهدافی مانند برآوردن نیازهای عاطفی، روانی یا جنسی باشد ولی نمیتوان آن را ازدواج نامید. در واقع باید از نامی ا ستفاده کرد که مفهوم ازدواج و خانواده از آن بردا شت ن شود. ضمن اینکه این عبارت میتواند نوعی تطهیرسازی و حرمت زدایی را به همراه داشته باشد. هماکنون در دانمارک 65 درصد، سوئد 75 درصد، - بهنام: - 96 انگلستان 30 درصد و در آمریکا 4,9 میلیون خانوار - بستانی و دانش: - 57 این شیوه را برگزیدهاند. در ایران هشدار وجود و شیوع این نوع زندگی در سال 93 مطرح شد.
.2 روششناسی تحقیق
در جمعآوری اطلاعات مقاله از روش کتابخانهای و در تدوین از روش توصیفی و تحلیلی بهره گرفته شده است. به دلیل جدید بودن این معضل در ایران و عدم وجود منابع مطالعاتی، ابتدا وضعیت همباشی در غرب که محل پیدایش این سبک زندگی بوده، علل ایجاد و شیوع آن و معایب آن مورد کنکاش قرار گرفت. سپس تحقیقات انجام شده در خ صوص و ضعیت این پدیده در ایران و در نهایت مصاحبههای موجود با کسانی که این سبک از زندگی را برگزیدهاند مورد مطالعه قرار گرفت.
.3 یافتهها و نتایج
عوامل متعددی را در رواج این سبک زندگی دخیل دانستهاند. افزایش نرخ بیکاری و مشکلات اقتصادی، زیر سؤال رفتن مقبولیت خانواده، کاهش کنترل والدین بر رفتارهای فرزندان ازجمله رفتارهای جنسی، قطع شدن ارتباط رابطه جنسی و تولیدمثل با قرصهای ضدبارداری، گسترش سکونت در منازل انفرادی به دلایل تحصیلی و شغلی، فراهم نبودن شرایط ازدواج، گسترش وسایل ارتباط جهانی و شبکههای اجتماعی که یکی از تأثیرات آن انتقال فرهنگها و خردهفرهنگهاست و تقلید کورکورانه از آن، افزایش ا ستقلال ن سبی جوانان، ترس از طلاق با بالا رفتن طلاق قانونی یا عاطفی در ازدواجهای ر سمی، ترس دختران از موانع قانونی طلاق، تمایل افراد برای زندگی مستقل پس از طلاق، گسترش فردگرایی، جذابیت این سبک از زندگی به سبب نامتعارف و غیرمتعهدانه بودن آن، گریز از تأثیرات ثبت ازدواج به ویژه در مواردی که سبب تغییر منفی در حقوق یا تنظیم ارث میگردد، نبود ساختار فرهنگی جهت جایگزینی ازدواج موقت با همباشی، گسترش آثار نهضت فمینیسم در سراسر جهان که به استقلال اقتصادی زنان به نفع نظام سرمایهداری و بیمسئولیتی مردان منجر شد، همچنین بروز و گسترش »نظام سرمایهداری که همزمان دو نظام را گ سترش داد: محا سبهگری و کو شش و کار در روز و م صرف درآمد در شب با گ سترش هوسرانی که با ترکیب این دو نظام، موتور نظام سرمایهداری سریعتر به گردش درآید« از دلایل این نوع رابطه است.
»فرار از م سئولیت و تعهد« در نتیجه نوع تربیت خانوادگی و تبدیل خانواده گ سترده به خانواده ه ستهای، کمرنگ شدن نقش دین و گسترش فعالیتهای دینستیزانه، از دیگر عوامل است. »طبق پژوهشی بین نسلی در آمریکا، دینداری، فارغ از اینکه چه نوع دین و مذهبی باشد، در مهار رفتارهای جنسی عامل بسیار تأثیرگذاری است.« - سمیعی: 166 و - 167 دور زدن قانون خانواده به ویژه به سبب نامتوازن بودن حقوق و تکالیف زنان در خانوادهی ایرانی با حضور اجتماعی آنان و نیز تغییر نگرش در تعیین مهمترین کارکرد ازدواج از مهمترین عوامل گزینش این سبک از زندگی ا ست. ب سیاری از جوانان ارضای نیاز جنسی را کارکرد منحصر یا مهمترین کارکرد ازدواج قلمداد میکنند. در چنین شرایطی برای پر کردن خلأ نیازهای عاطفی یا جنسی که تنوعطلبی یکی از ویژگیهای آن است عاقلانه نیست که زیر بار هزینه بزرگی مثل ازدواج دائم رفت.
این فرهنگ غربی به صورت کاریکاتوری وارده ایران شده؛ در نتیجه با ساختار تغییریافتهاش تنها معایب را به همراه دارد. در حال حا ضر، در برخی ک شورهای غربی افرادی که با هم زندگی م شترک بدون ازدواج دارند، از حقوقی همانند حقوق زوجهای ازدواج کرده برخوردار شدهاند و میتوانند در صورت بروز اختلافات در مورد دارایی و نفقه به دادگاه مراجعه کنند. - بستانی و دانش: - 59 در این ک شورها، همبا شی تو سط عرف پذیرفته و مورد حمایت قانون قرار گرفته ا ست. البته این سبک از زندگی حتی اگر مورد پذیرش عرف و قانون قرار بگیرد، آسیبهای خود را به همراه دارد. هر چند ممکن است این پذیرش در کاهش آسیبها تأثیر داشته باشد.
پیوند زودگذر و گسستنی همباشی، اضطراب و بدبینی دائمی و در نتیجه احساس رضایت عاطفی کمتر و افسردگی را به دنبال دارد. تعهد کمتر، گ س ستگی مالی، ایجاد تنوعطلبی جن سی که در طولانیمدت امکان همجنسگرایی را افزایش میدهد، عدم وصال جامعه به اهداف بلندمدت به سبب وجود افراد بیمسئولیت در جامعه، بالا رفتن هزینههای اجتماعی به سبب وجود کودکان نامشروع حاصل از این ارتباطها، از دیگر معایب آن است.
عدمحمایت خانوادهها در اختلافات، تنها ماندن فرد در دوران نیاز مانند دوره میانسالی یا از بین رفتن زیباییهای جسمی به ویژه در زنان، تهدید ازدواج رسمی فرد به ویژه در مورد دختران در فرهنگ ایران، مقایسهگری، افزایش تولد کودکان خارج از ازدواج که در شرع و قانون زنازاده بوده و از بسیاری از حقوق اجتماعی محروم است، افزایش آمار سقطجنین که خطرات جسمی فراوانی را برای مادران به همراه دارد، کم شدن تمایل فرد برای ازدواج رسمی، بالا رفتن آمار طلاق رسمی و عاطفی، گ سترش یافتن خیانت، فراهم شدن زمینهی روسپیگری، به تأخیر افتادن بلوغ فکری برای ازدواج رسمی و پذیرش م سئولیت، دور شدن بی شتر از دین، لزوم پنهانکاری و جعل مدارک در ایران، سردرگمی و دوگانگی اح سا سی و هویتی، از دیگر معایب آن ا ست. همچنین منافع ازدواج دائم را به همراه ندارد از جمله عدم تجربه عشق و صمیمیت پایدار، خشونت کمتر، وفاداری جنسی، سلامت جسمی، سلامت روح و روان، حمایت اقتصادی و روانی، پذیرش معایب طرف مقابل و کمک به رفع آنها، هویت یافتن در قالب نقشهای پدر، مادر و هم سری. این نوع رابطه در ایران، به ویژه برای دختران، رابطهای محکوم به شکست از پیش تعیین شده است.
.4 بحث و نتیجهگیری
پژوهشها نشان میدهد کسانی که پس از همباشی با هم ازدواج میکنند، نسبت به کسانی که بدون همباشی ازدواج کردهاند، بی شتر در ازدواج خود دچار م شکل خواهند شد؛ بنابراین همبا شی راه منا سبی برای شناخت جهت ازدواج نی ست. حتی این سبک زندگی اقتصادیتر نیست؛ زیرا طبق مطالعات انجام شده، ازدواج در مقایسه با همباشی ثروت و منابع مالی بیشتری برای زوجین فراهم میآورد. - سمیعی: - 63 هرچند عوامل متعددی نظیر افزایش نرخ بیکاری، مشکلات اقتصادی و مشکل مسکن را جزء دلایل ایجاد و شیوع همباشی در ایران دانستهاند اما توجه به قشر مرفه و شاغلی که همباشی را انتخاب میکنند، بیانگر این حقیقت است که تغییر فرهنگ، کمرنگ شدن ارزشها، دلیل اصلی و مهم این انتخاب است.
با بررسی سرعت رشد این سبک از روابط در سایر کشورها و ارتباط آن با مؤلفههای موجود از جمله بالا رفتن سن ازدواج و آمار سقطجنین و طلاق میتوان به این باور رسید که گرچه این سبک از زندگی در حال حا ضر شیوع چندانی در ایران نیافته ا ست اما باید جلو شیوع بی شتر آن را گرفت و الا ر شد سریع و ویروس گونهی آن، بنیان خانواده ایرانی – اسلامی را تحتالشعاع بیشتر قرار میدهد. توجه بی شتر مالکان خانههای ا ستیجاری یا مدیران ساختمانها در مورد ا سکان زوجهای همباش، ایجاد راهکارهای فرهنگی و اقتصادی جهت سهولت ازدواج دائم و کاهش طلاق، آگاه سازی جامعه هدف نظیر دانشجویان و کارمندان نسبت به آسیبهای همباشی، معرفی صحیح ازدواج موقت، برخورد تأمینی و کیفری با مرتکبین، ایجاد تناسب میان حقوق و وظایف زوجین، درمان روحیهی فردگرایی و استقلالطلبی افراطی و گسترش فهم دینی از راهکارهای حل این معضل میتواند باشد.
