بخشی از مقاله
مقدمه ازدواج های فامیلی در این زمینه نقش دارند. در ایـن میـان
ناهنجاریهای مـادرزادی علـت مهـم مـرگومیـر، بسـتری، بیشترین عامل مؤثر در بروز ناهنجاریهای مادرزادی، علـل
مشکلات خانوادگی و معلولیتها در جامعـه مـیباشـد. ایـن ژنتیکی میباشد .(1) بر اسـاس شـواهد و آمارهـای موجـود
ناهنجاریها در 3 درصد متولدین زنده دیده میشـود. علـل جهانی 3 تا 4 درصد مرگ ومیر نوزادان به دلیـل اخـتلالات
مختلفی نظیر سن مادر، ابتلا مادر به بعضـی از بیمـاریهـا، ژنتیکی رخ میدهد و خطر ایجاد بیماری مـادرزادی در هـر
مصــرف دارو، مــواد شــیمیایی و مــواد غــذایی خــاص و حاملگی در یک جمعیت عادی حدود یک در چهل میباشد
* نویسنده مسئول: فاضل زینت مطلق؛ یاسوج، میدان امام حسین، خیابان .(2)
شهید دستجردی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر ایــن میــزان در ازدواجهــای فــامیلی حــدود 5 تــا 6 درصــد
سلامت. تلفن: 074-33221303، ایمیل: Motlaghf@yahoo.com
http://jech.umsha.ac.ir
48 عوامل شناختی پیش بینیکننده ازدواج فامیلی
میباشد. در این حالت احتمال تکرار معلولیت در فرزنـدان
بعدی خانواده نیز وجود دارد؛ به عبارت دیگـر احتمـال تولـد
کودک معلول در ازدواجهای فامیلی 2 تا 3 برابر ازدواجهـای
معمولی است. مطالعات نشان داده اند که انواع بیمـاریهـای
ژنتیک مانند بیماریهای مادرزادی (نظیر: نقـص هـای لولـه
عصبی، بیماریهای مادرزادی قلبی، ناشنوائیهای اتوزومـال
مغلــوب و نــواقص بینــایی نظیـر دیســتروفیهــای شــبکیه
زودرس، گلوکـــوم مـــادرزادی اولیـــه و انوفتـــالموس) در
ازدواج های فامیلی شیوع بیشتری داشته اند .(3-4) برخی از
مطالعات میـزان شـیوع هیپوتیروئیـدی نـوزادی در جوامـع
آسیایی را به دلیل ازدواج های فامیلی، بیش از سایر جوامـع
گزارش کرده اند .(5-6) همچنین اغلب کمشنواییهای ارثی،
ناشـی از تــوارث یـک ژن اتوزومــال مغلــوب از والــدین بــه
فرزندان میباشد .(7)
بیش از دو میلیارد انسان بـا زمینـه هـای مختلـف نـژادی و
مذهبی، در کشورهایی زندگی میکنند که درصـد بـالایی از
ازدواج ها، بین وابستگان هم خون صورت میگیرد. این امر به
دلیل وجود ثبات بیشتر خانواده و برخورداری از مزایای مهم
اجتمــاعی و اقتصــادی، ریشــه در اعتقــادات فرهنگــی و
اجتماعی مردم دارد. هرچند به نظر رسد تعادل بین مزایـای
اجتماعی، اقتصادی ازدواج فامیلی و خطرات بهداشتی آن به
سمت خطرات تغییر مینماید .(1) مطالعات نشان میدهنـد
که میزان انجام ازدواج های فامیلی در کشور بالا میباشد. در
این رابطه سادات و همکاران در مطالعه خود عنوان میکنند
که حدود 38/8 درصد ازدواج ها از نوع خویشاوندی است که
بیش از 27/9 درصد آنها ازدواج فامیلی از نوع درجه یـک
میباشند .(3) در همه جوامع تأکید بر آموزش خانواده هـا و
آگاهیرسانی به آنان در رابطه با پیامدهای ازدواج فامیلی به
خانواده ها به عنوان مهم ترین استراتژی در نظـر گرفتـه شـده
است .(8)
با توجه به شیوع بالای ازدواج فامیلی در کشور، پی بردن به
عوامل مرتبط بـا آن بـه منظـور ارائـه راهکارهـای آموزشـی
ضرورت دارد. در مطالعه حاضر به بررسی عوامل مـرتبط بـا
اقدام به ازدواج فامیلی در میان جوانان اسـتان کهکیلویـه و
بویراحمد پرداخته شد.
http://jech.umsha.ac.ir
ماری عطایی و همکاران
مواد و روشها
این مطالعه از نوع توصیفی و بـه روش مقطعـی بـود کـه در میان 516 نفر از جمعیت 15 تا 30 ساله استان کهکیلویه و بویراحمد انجام گرفـت. ابتـدا چهـار مرکـز مشـاوره قبـل از ازدواج در استان کهکیلویه و بویراحمـد (یاسـوج، دهدشـت، گچساران و سی سخت) به عنوان خوشه در نظر گرفتـه شـد، ســپس بــه روش نمونــهگیــری در دســترس از جمعیــت مراجعه کننده به آن مراکز، شرکتکنندگان انتخاب شـدند و اطلاعات موردنیاز از آنان جمع آوری گردیـد. آزمـودنی هـای پژوهش درزمینه چگونگی انجـام مطالعـه و محرمانـه بـودن اطلاعات و همچنین هدف از انجام مطالعـه توجیـه شـده و تمامی آنان با تمایل وارد مطالعـه شـدند. تنهـا زوجینـی در مطالعــه وارد شــدند کــه تمایــل بــه همکــاری داشــتند و پرسشنامه های آنها به صورت کامل تکمیل شده بود. تحقیـق حاضر مورد تائید کمیتـه اخـلاق دانشـگاه علـوم پزشـکی و خدمات بهداشتی درمانی یاسوج میباشد.
ابزار گردآوری اطلاعات: ابزار مطالعه شامل دو بخش بـود و اطلاعات به صورت خودگزارش دهی جمع آوری گردیـد. در بخش اول اطلاعات جمعیـت شـناختی در قالـب ده سـؤال شامل سن، جنس، میـزان تحصـیلات، شـغل، بعـد خـانوار، محل سکونت، تحصیلات والدین و سابقه ازدواج فـامیلی در خانواده بررسی شد. بخش دوم مربـوط بـه سـؤالات عوامـل شناختی و شامل بیستوشش سؤال بود که به صـورت پـنج گزینهای طراحی شده بود. ارزشیابی و تأیید اعتبار محتوا و ساختار پرسشنامههـا از طریـق اسـتفاده از نظـرات گـروه کارشناسان درزمینه مورد مطالعه انجام گردیـد. همچنـین برای سنجش پایایی پرسشنامهها یک مطالعـه مقـدماتی در میان 30 نفر بـا ویژگـی هـای مشـابه شـرکت کننـدگان در مطالعه اصلی، انجام گرفت و با بهکارگیری آزمـون آلفـای-کرونباخ پایایی پرسشنامهها به شرح زیر مـورد تأییـد قـرار گرفت: نگرش شامل 6 گویه (ضریب آلفای کرونبـاخ (0/80، بـرای مثـال »در ازدواج فـامیلی چـون زوجـین همــدیگر را می شناسند، اختلافات بسیار کمتر می باشـد«، کسـب نمـره بالاتر نشان دهنده نگرش مطلـوب تـر دربـاره ازدواج فـامیلی بود. نرم های انتزاعی شامل 6 گویه (ضریب آلفـای کرونبـاخ
(0/89، بــرای مثــال »پــدرم انجــام ازدواج فــامیلی را تائیــد می کند«، کسب نمره بالاتر نشان دهنـده نـرم هـای انتزاعـی قوی تر در خصـوص ازدواج فـامیلی بـود. عوامـل اجتمـاعی شامل 5 گویه (ضریب آلفـای کرونبـاخ (0/65، بـرای مثـال »نحوه ارتباط همسرم با دیگران برایم مهـم اسـت«، کسـب نمره بالاتر نشان دهنده عوامل اجتماعی ترغیب کننده انجـام ازدواج فامیلی بود. عوامل فرهنگی شـامل 5 گویـه (ضـریب آلفای کرونباخ (0/62، برای مثال »خانواده همسرتان تا چـه اندازه از لحاظ فرهنگی بـه خـانواده شـما نزدیـک اسـت؟«، کسب نمره بالاتر نشان دهنده عوامـل فرهنگـی قـوی تـر در خصوص ازدواج فامیلی بود. عوامل مـذهبی شـامل 4 گویـه (ضریب آلفـا (0/80، بـرای مثـال »انجـام فـرایض مـذهبی توسط همسرم برای من بسـیار مهـم اسـت«، کسـب نمـره بالاتر نشان دهنده عوامل مذهبی قوی تر در خصـوص ازدواج فامیلی بود.
اطلاعات جمع آوری شده وارد نرمافزار آماری SPSS ویـرایش 20 شد و با بهره گیـری از آزمـون هـای آمـاری همبسـتگی پیرســـــون و رگرســـــیون لجســـــتیک (بـــــه روش (Backward Stepwise Wald در سطح معناداری کمتـر از 0/05 مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.
مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره 1، شماره 3، پاییز 1393 49
یافتهها
در مطالعه حاضر 258 زوج مورد بررسی قرار گرفتند. دامنه سن شرکت کنندگان 15 تا 30 و میانگین آن 23/43 3/96 ســال بــود. میــانگین، انحــراف معیــار و درصــد میــانگین از حداکثر نمره قابل اکتساب برای متغیرهـای موردبررسـی در جدول شماره یک آورده شده است. بـا توجـه بـه یافتـه هـا، شــرکتکننـدگان بــه ترتیــب 62/4، 63/6، 75/7، 66/3، و 86/6 درصد نمرات قابل اکتسـاب بـرای نگـرش نسـبت بـه ازدواج فامیلی، نرم هـای ترغیـب بـه انجـام ازدواج فـامیلی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل مـذهبی را کسـب کردند.
در جدول شماره دو همبسـتگی میـان متغیـرهـای نگـرش، نرم های انتزاعی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگـی و عوامـل مذهبی بررسی شده است. بر این اساس، تمامی متغیر هـای مــورد مطالعــه بــا یکــدیگر همبســتگی داشــتند. بیشــترین همبســتگی میــان نگــرش و نــرمهــای انتزاعــی دیــده شــد .(r=0/504)
بــا بهــرهگیــری از آنــالیز رگرســیون لجســتیک، مهــمتــرین متغیر های پیش بینی کننده اقدام به ازدواج فامیلی در میـان شرکت کنندگان بررسـی شـد. جـدول شـماره چهـار نشـان
جدول شماره -1 میانگین، انحراف معیار، محدوده نمره قابل اکتساب، درصد میانگین از حداکثر نمره قابل اکتساب متغیرهای موردمطالعه
متغیرها میانگین انحراف معیار محدوده نمره قابل درصد میانگین از حداکثر نمره قابل
اکتساب اکتساب
نگرش 18/72 4/70 0 - 30 62/4
نرمهای انتزاعی 19/10 5/81 0 - 30 63/6
عوامل اجتماعی 18/94 3/42 0 - 25 75/7
عوامل فرهنگی 16/58 3/43 0 - 25 66/3
عوامل مذهبی 17/32 2/70 0 - 20 86/6
جدول شماره -2 ضرایب همبستگی بین متغیرهای نگرش، نرمهای انتزاعی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل مذهبی
متغیرها 1 2 3 4 5
.1 نگرش 1
.2 نرمهای انتزاعی 0/504** 1
.3 عوامل اجتماعی 0/091* 0/136** 1
.4 عوامل فرهنگی 0/269** 0/352** 0/316** 1
.5 عوامل مذهبی 0/156** 0/151** 0/218** 0/129** 1
P<0/05*، P<0/01**
http://jech.umsha.ac.ir
50 عوامل شناختی پیش بینیکننده ازدواج فامیلی ماری عطایی و همکاران
جدول شماره -3 تحلیل رگرسیون لجستیک* متغیرهای موردبررسی در پیشبینی اقدام به ازدواج فامیلی
متغیرها ضریب رگرسیونی خطای نسبت فاصله اطمینان %95 سطح
استاندارد شانس معنیداری
کران پایین کران بالا
نرمهای انتزاعی 0/265 0/029 1/304 1/223 1/379 0/001
عوامل فرهنگی 0/218 0/040 1/244 1/149 1/346 0/001
مقدار ثابت -8/994 0/861 -- --- --- 0/001
* نتایج مربوط به مرحله چهارم رگرسیون لجستیک به روش Backward Stepwise Wald
می دهد که در مرحله چهارم، مدل بهینـه بـه دسـت آمـده است و نرم هـای انتزاعـی (OR=1/304) و عوامـل فرهنگـی (OR=1/244) عوامل قوی تری در پیش بینی اقدام به ازدواج فامیلی بودند.
