بخشی از مقاله
چکیده
درجهان کنونی بطور آشکار رویکردهای اجتماعی و اقتصادی شهرها بیشتر به سمت خدمات شهری با زیر ساخت های کار آمد پیش میروند بطوریکه کشورهایی که به خاطر ظرفیت ها و زیرساختهای خدمات شهری اعم از مذهبی،فرهنگی،تاریخی،ورزشی و... خود دارای امتیازاتی در این زمینه هستند که از دیگرکشورها پیشی گرفتهاند و به همین منظور »خدمات شهری« به گونهای است که به خاطر انعطافپذیری و فضای خلاقانه خود هیچگونه محدودیتی را برنمیتابد.
متناسب با رشد و توسعه شهرها،خدمات شهری نیز به مرور رشد و تکامل یافته است بطوریکه امروز شهروندان شاهد ظهور سبکها و خدمات نوین و خلاقانه فراوانی در حوزه خدمات شهری می باشند.میزان و چگونگی خدمات شهری می تواند نقش مؤثری در توسعه ی اجتماعی و اقتصادی مناطق شهری داشته باشد و یکی از معیارهای مهم توسعه ی پایدار شهری توجه به خدمات شهری با رویکرد زیر ساخت ها است که در این راستا توسعه خدمات شهری باید به گونه ای باشد که سبب توسعه اجتماعی و اقتصادی در میان شهرها شود.
در این مقاله پژوهشی زیرساخت ها و خدمات شهری مورد بررسی قرار می گیرد و برای تدوین و تنظیم آن از روش شناختی تحلیلی و توصیفی و نیز برای حصول نتایج و تجزیه وتحلیل مباحث و مطالب مقاله از منابع معتبر کتابخانه ای و اسنادی بهره گرفته شده است و در نهایت اهداف نگارنده در نگارش این مقاله زیرساخت ها و خدمات شهری در توسعه شهر و همچنین مطالعه ی شناخت اثرات خدمات شهری و کارکردهای آن توأم با بازدهی اجتماعی و اقتصادی می باشد.
مقدمه
امروزه برای توسعه پیشرفت شهرها از ابزار »خدمات« برای تجزیه و تحلیل مسائل مربوط به کاربری اراضی شهری،مسکن شهری،ترابری شهری،مکانیابی بنگاهها و خانوارهای شهری،مالیه شهری، فقر و حاشیه نشینی، قابلیت ها و زیرساخت ها،تسهیلات شهری و خدمات شهری استفاده می شود و در واقع خدمات از شاخه های توسعه اجتماعی و اقتصادی می باشد که در آن ساختار فضایی شهر و مکان گزینی خانوارها و مؤسسات امکانات اقتصادی و خدمات رفاهی و اجتماعی نیز مورد مطالعه قرار می گیرد. پس با توجه به اینکه خدمات شهری یکی از مؤلفه های بسیار مهم و کارآمد زیر ساخت های شهری است، می تواند بستری مناسب برای توسعه یافتگی اجتماعی و اقتصادی شهرها آن هم از نوع پایدار آن باشد و عمده اهداف آن در بخش زیرساخت های شهری متوجه افزایش کیفیت خدماتی و رفاهی،درآمد زایی ،رشد اقتصادی و اجتماعی از طریق شیوه ی توسعه خدمات شهری است.
امروزه خدمات شهری با زیر ساخت های مطلوب و جامع براساس تدوین و برنامه ریزی مدون در شهرها می تواند یکی از پرسودترین و تاثیرگذارترین عامل رشد و توسعه اقتصادی،اجتماعی،شیوه ای مهم برای کسب درآمد در شهرها،حلقه واسطه میان توسعه اقتصاد شهری و مهمترین مکانیسم در تعامل مدیریت خدمات شهری و شهروندان و گردشگران و همچنین توسعه پایدار در شهرها محسوب شود و برنامه ریزی دقیق در راستای خدمات شهری و نیز با توزیع و ارائه تسهیلات و تجهیزات زیرساخت های خدمات شهری بالقوه می توان شرایط لازم را برای بهبود توسعه شهر ها فراهم نمود.
.1کلیات تحقیق -1-1 بیان وطرح مسئله
در عصر کنونی خدمات شهری بیانگر توسعه اجتماعی و اقتصادی شهرها می باشد به طوری که این پدیده خدماتی و رفاهی را باید یکی از عوامل مهم ضروری در توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی هر شهری دانست. اهمیت خدمات شهری در توسعه اقتصادی و اجتماعی شهرها چنان است که اگر در عصر معاصر شهرهای توسعه یافته و نیافته به این پدیده ی مهم خدمات شهری توجه لازم را نداشته باشند رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی شهرها و عدم رضایتمندی شهروندان و به ویژه گردشگران را به حداقل خواهد رساند. امروزه بدون خدمات شهری و زیر ساخت ها و پروژه های زیر بنایی خدماتی،شهرها نمی توانند به حیات شهری خود ادامه دهند و بر این اساس و با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی شهرهای ایران نقش خدمات شهری را در توسعه همه جانبه شهرها به خوبی میتوان تبیین کرد.
روند پیشرفت و توسعه خدمات شهری با گرایش و رویکرد به توسعه اقتصادی و اجتماعی در شهری های کشور چنان پرشتاب گشته است که امروز بحثهای فراوانی در میان متخصصان،صاحب نظران و اندیشمندان داخلی و خارجی به ویژه کارشناسان علوم جغرافیا و اقتصاد در زمینه رشد و توسعه شهرها درحیطه ی توسعه خدمات شهری با تأمین و بهبود زیر ساخت ها و فراهم کردن تأسیسات،تسهیلات،امکانات و تجهیزات زیر بنایی خدمات شهری با نگرش و رویکرد اقتصادی و اجتماعی نیز مطرح است و مطالعه در این زمینه حاکی از دغدغههای جدی شهروندان و همچنین مدیریت شهری - شهرداران - برای برنامهریزی در مواجه با مسایل آینده است بطوریکه موجب توسعه پایدار کیفیت زندگی شهری مردم و پیشرفت و توسعه اجتماعی و اقتصاد شهری گردد.
بنابراین بهبود و زیبا سازی سیمای شهرها،گسترش فضاهای سبز و پارک ها،جمع آوری مکانیزه ونیمه مکانیزم معمولی زباله ها،توسعه تأسیسات و مراکز صنایع خدمات شهری،احداث مراکز فرهنگی،تفربحی،آموزشی،تسهیلات خدماتی و رفاهی شهری،توسعه ترمینال های مسافربری،احداث میادین و تعریض خیابان ها و معابر،توسعه صنعت گردشگری شهری،توسعه مبلمان شهری،زیرسازی و آسفالت خیابان ها و معابر،نصب مجسمه ها و تندیس ها،گسترش شبکه حمل و نقل عمومی درون شهری،ساخت کشتارگاه و … از جمله مؤلفه های زیر ساخت های خدمات شهری می باشند که می توانند نقش به سزایی در توسعه اجتماعی و اقتصادی یک شهر داشته باشند.
- 2-1 اهمیت و ضرورت تحقیق زیرساخت ها و خدمات شهری و دستیابی به هدفهای مختلف آن امروزه در گسترش و تکامل توسعه اجتماعی و اقتصادی شهرها در میان مناطق شهری اهمیت به سزایی دارد و به همین خاطر می بایست سرلوحهی برنامه ها و فعالیتهای بسیاری از مدیران شهری و دست اندرکاران طرح توسعه شهری قرار گیرد. اهمیت و ضرورت خدمات شهری بهعنوان عامل درآمد زایی،اشتغال زایی،خدماتی و رفاهی از شاخص های کاربردی برای توسعه شهرها و یکی از خواسته ها و ریشههای عمیق و استوار در فرهنگ غنی و بارور شهروندان ایران اسلامی است و نقش آن در شهرها سبب توسعه اجتماعی،اقتصادی،بهبودی شهرها،زیبا سازی شهرها،اشتغال زایی،عمران و بهسازی،سرمایهگذاری،توسعه صنعت گردشگری و... می شود که هرکدام از این عناوین مطرح شده در شهرها موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
توسعه روز افزون برنامه ریزی بلند مدت و زیربنایی وزیرساختی»خدمات شهری« در چارچوب برنامه های توسعه شهرها و مدیریت شهری چشم اندازهای گوناگونی از پیشرفت و توسعه را برای شهرهای کشور ایران ترسیم و ثمرات بی شماری را در عرصه های بازدهی اجتماعی و تصادیاق قطعاً به همراه خواهد داشت. در مورد اهمیت نقش خدمات شهری در توسعه شهرها نظریه ی»گوردن چایلد«یا همان مفهوم »انقلاب شهری« یکی از نظرات مهم در مورد شهرنشینی همراه با توسعه خدمات شهری است که از نظر وی پیدایش شهرها توأم با خدمات شهری با دو انقلاب عظیم در ساخت اقتصادی و در سازمان های اجتماعی همراه است و این دو تحول به لحاظ توسعه خدمات شهری و بازدهی اقتصادی و اجتماعی پیامد رشد جمعیت و رونق جامعه شهرنشینی را به همراه دارد.
بنابراین به اعتقاد نگارنده به لحاظ اهمیت وجایگاهی که خدمات شهری درتوسعه شهرها و نقش به سزایی که در عمران و آبادانی شهرها با رویکرد اجتماعی و اقتصادی که دارد؛می توان با جرئت گفت کارشناسان و دست اندرکاران شهری کمتر به این مقوله پرداخته اند و در این مقاله توصیفی و تحلیلی جا دارد ضمن شناسایی کارکردها و راهبردهای اصلی زیرساخت هاو خدمات شهری و تبیین نقش خدمات شهری در راستای توسعه شهرها از ابعاد و دیدگاههای مختلف مورد تجزیه وتحلیل قرارگیرد تا بتوان با توسعه زیرساخت های خدمات شهری با رویکرد اجتماعی و اقتصادی در سطح شهرها با استفاده از قابلیت ها و زیر ساخت های خدمات شهری تعادلی در شهرها به وجود آورد.
-3-1 اهداف پژوهش هدف کلی از نگارش این مقاله تبیین زیرساخت ها و خدمات شهری در توسعه و پیشرفت شهرهای ایران است و در این مقاله آثار و نتایج کارکرد های خدمات شهری و نقش آن در بازدهی اجتماعی و اقتصادی شهرها به شیوه ی تحلیلی و توصیفی بیان خواهد شد و نگارنده در پایان به این نتیجه خواهد رسید که خدمات شهری در توسعه سازندگی و آبادانی شهرهای ایران با رویکرد اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی دارد و به همین خاطر شهرهای ایران به لحاظ داشتن منابع و پتانسیل های طبیعی،تاریخی،مذهبی و فرهنگی می تواند با ارائه و توسعه خدمات شهری موجبات بازدهی اجتماعی و اقتصادی را در سطح شهر فراهم آورد.
-4-1 فرضیات تحقیق فرضیه ها در این پژوهش با توجه به سوالات تحقیق و طرح مساله آن به صورت زیر می باشد:
1. به نظر می رسد در شهرهای ایران به مسائل خدمات شهری آن هم از نوع عادلانه به صورت سطحی نگری توجه شده است و بر همین اساس و در اثر فقدان نگاه جامع و مدیریت یکپارچه شهری هماهنگ سازی بین سیاست های زیرساخت ها و خدمات شهری در نظام شهری به صورت منسجم و پایدار دیده نمی شود.
2. به نظر می ر سد که منا سب ترین شاخص و مؤلفه برای اعتلا و ارتقای سطح تو سعه شهرها توجه ویژه به پارامترهای مهم خدمات شهری است و از جمله عواملی که می تواند مانند مادر شهرها،کلان شهرها و ابر شهرهای توسعه یافته موجب پیشرفت شهرها شود و با آنان همخوانی توسعه یافتگی داشته باشد داشتن زیرساخت ها و خدمات شهری است.
-5-1 پیشینه تحقیق نگرانی و دغدغه بشر برای بهبود و دستیابی به شهری ایده آل همراه با خدمات شهری مطلوب به زمان شکل گیری اولین شهرها در ایران برمی گردد و خدمات شهری را می توان هم سن تاریخ شهرنشینی تخمین زد.رشد و پیشرفت شهرنشینی و تمایل جمعیت های انسانی به محیط های شهری بستر با اهمیت شدن مفاهیم»کیفیت شهری«،»توسعه خدمات شهری«،»زندگی شهری«،»رونق اقتصادی«،»رونق اجتماعی« و... را بیش از پیش فراهم ساخته است و در طول تاریخ یکی از مهمترین اهداف حاکمان شهر و به تعبیر امروزی مدیریت شهری ایران دستیابی ساکنین شهری به کیفیت زندگی مناسب داشتن زیرساخت ها و خدمات شهری است.
خدمات شهری و توسعه گسترش شهرنشینی در گذر زمان همراه یکدیگر بوده است و برنامه ریزان و مدیران شهری همواره تلاش کرده اند تا طیف وسیعی تر و کیفیت بهتری از خدمات شهری را به شهروندان ارائه دهند. با افزایش جمعیت مناطق شهری و مهاجرت روستانشینان به جمع شهرنشینان نیاز به ارائه خدمات توأم با آسایش و رفاه برای شهروندان دو چندان شد و رقابت برای فعالیت های اقتصادی میان نواحی مختلف شهرها و فشارهای ناشی از فقدان و نزول تسهیلات زیرساختی خدماتی از مهم ترین جنبه های روند افزایش و تقاضا را شدیدتر نموده است.
- 6-1 روش تحقیق نگارنده برای دستیابی به اهداف پژوهش در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و برای گرد آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از روش شناسی مطالعات کتابخانه ای اسنادی،مقالات علمی و پژوهشی بهره گرفته است و با توجه به مباحث مطرح شده به تبیین پتانسیل های زیرساخت ها و خدمات شهری در شهرها و تأثیر آن بر وضعیت زندگی اجتماعی واقتصادی شهروندان و گردشگران.
