بخشی از مقاله
چکیده
دانشگاه فرهنگیان از نمادهای شاخص نظام تعلیم و تربیت می باشد. با توجه به شبانهروزی بودن این دانشگاه، سراهای دانشجویی از برجستهترین و مهمترین قسمتهای آن است. ارائه مدلی برای مدیریت هر چه بهتر سراهای دانشجویی میتواند یاریگر دانشگاه در نیل به اهداف تربیتی خود باشد. در پژوهش حاضر، ضمن تاکید بر نقش مهم و سازنده سراها و سرپرستان شبانهروزی و بیان ضرورت اصلاح ساختار نمودار سازمانی، یک ساختار تشکیلاتی با عنوان معاونت فرهنگی، دانشجویی و امور سراها در سطح پردیسها و مراکز آموزش عالی دانشگاه فرهنگیان و تشریح کارکرد آن جهت ارائهی برنامههای ترببیتی مدون و منظم در سراهای دانشجویی پیشنهاد شده است که هم راستا با هدف گذاریها و سیاستهای کلان دانشگاه میباشد. لازم به ذکر است که این مقاله در زمره مقالات مروری است و روش آن نیز کتابخانهای و مبتنی بر مطالعات فردی است.
مقدمه
تربیت معلم را میتوان ازجمله حساسترین و مهمترین مؤلفههای نظامهای تعلیم و تربیت دانست، چراکه موفقیت و یا عدم موفقیت در ایجاد تحول در نظامهای آموزشی، منوط به توانمندیها و قابلیتهای حرفهای معلمان است که مجریان اصلی برنامهها در محیط واقعی هستند. - مهر محمدی، - 1379 بیدلیل نیست که ژاپنیها میگویند؛ شایستگی هر نظام آموزشی بهاندازه شایستگی معلمان آن نظام است. لذا توجه به تربیتِمعلم با توجه به چالشهای جدید امری ضروری است.
در رویارویی با چالشهای آینده، آموزشوپرورش سرمایهای اجتنابناپذیر است. تحقق هر آرمانی در آموزشوپرورش در گروی نیروی انسانی آن یعنی معلمان است که عامل اجرایی آرمانها در محیط عملی هستند و هیچ اصلاحی بدون همکاری و مشارکت فعال آنان انجام نخواهد شد. نگاهی به برنامه تربیتِمعلم ژاپن نشان میدهد این برنامهها به نحوی طراحیشدهاند که خودانگیختگی، احساس مسئولیت، علاقه به کار گروهی و توانایی ارزیابی پیشرفت کار در معلمان پرورش مییابد - ملایی نژاد،. - 1382
امروزه نیروی انسانی بهعنوان عامل استراتژیک در همه کشورها و سازمانها مطرح بوده و یکی از مهمترین دلایل مطرح، تغییرات شتابانی است که در دانش و اطلاعات جهانی به وجود میآید، لذا آموزش نیروی انسانی نوعی سرمایهگذاری مفید و عامل کلیدی در توسعه، محسوب میشود که در صورت برنامهریزی صحیح بازده اقتصادی فراوانیدر بردارد. مسلماً دانشگاه فرهنگیان نیز بهعنوان یکی از ارکان آموزشی جمهوری اسلامی ایران که بهمنظور تحقق اندیشههای بنیادی بشر همچون عدالت، آزادی و برابری تعیین گردیده است، نمیتواند از این مقوله خارج باشد.
با استناد به ماده 6 قانون متعهدین خدمت مصوب 69/3/8 مجلس شورای اسلامی و بند9 - 2 اهداف عملیاتی برنامه راهبردی دانشگاه اصل تحصیل در دانشگاه فرهنگیان، شبانهروزی است و دانشجو معلمان بهصورت شبانهروزی در سراهای دانشجویی پردیسها/ مراکز آموزش عالی این دانشگاه اقامت دارند. خوابگاه دانشجویی - سرای دانشجویی - محدودهای از فضای دانشگاهی محسوب میشود که برای سکونت و آرامش و تأمین بهداشت روانی دانشجویان به همراه بهرهمندی از سایر امکانات فرهنگی، رفاهی، فوقبرنامه، تربیتبدنی، مشاوره و راهنمایی، کتابخانه و تغذیه و بهداشت و درمان در حد مقدورات در نظر گرفتهشده است و کلیه مقررات انضباطی واداری دانشگاه بر آن حاکم است.
عقیده براین است که زندگی خوابگاهی، فرصتهای زیادی را برای کنشها و ارتباطات اجتماعی فراهم میکند و در آن نوعی یادگیری پنهان و غیررسمی وجود دارد. ازاینرو خوابگاههای دانشجویی در ساختار دانشگاهها از جایگاه ویژهای برخوردارند و با افزایش تعداد دانشجویان، ضرورت ارائهی خدمات متنوع نیز بیشتر میشود - وارسته فر، موسوی تازه آبادی، . - 1393 در سیستم آموزشوپرورش شبانهروزی، دانشجو معلمان، زندگی بهدور از خانواده را تجربه نموده، تواناییشان در تطبیق محیط و حل مشکلات شخصی محک میخورد، در این سیستم دانشجو معلمان از استقلال فکری، روحی و روانی هم برخوردار شده تا در آینده بتوانند مجری اهداف برنامه ریزان سیستم آموزشی کشور باشند.
با توجه به مطالعه و بررسی نظرات مختلف دانشمندان علم سازمان و مدیریت ، عوامل مختلفی بر روی رفتار کارکنان و بهره وری آنان موثر است که یکی از این عوامل را می توان ساختار های سازمانی دانست. ساختاری را که مدیریت برای سازمان بر می گزیند، معرف نوع سازمان و خصوصیت آن می باشد. سازمان ها دارای ساختار های مختلفی هستند و نوع این ساختار ها بر نگرش و رفتار کار کنان و بهره وری و عملکرد آنان اثر گذار است . سازمان های مختلف با انتخاب ساختار های سازمانی متفاوت ، تعیین کننده رفتار و عملکرد کار کنان خود هستند و به صورت مستقیم و غیر مستقیم بهره وری کار کنان را تحت تاثیر قرار می دهند.
ضرورت ایجاد تشکّل اداری منسجم جهت اداره سراهای دانشجوی
در دنیای امروز با به وجود آمدن مشاغل جدید در جامعه، نیاز به محیط یادگیری غیررسمی بیشازپیش احساس میشود. برنامههای رسمی و متداول در کلاسها بیشتر متوجه پرورش حافظه و به کار بستن قوای ذهنی افراد است و به رشد جنبههای عاطفی و اجتماعی افراد توجهی ندارد. بر این اساس اکتفا کردن به آموزش و یادگیری مبتنی بر مطالب سازماندهی شده ، غیرمنطقی است و حلال مشکلات زندگی افراد در آینده نیست.
یادگیری غیررسمی به فعالیتهای آگاهانه افراد در محیط کار اشاره دارد که نتیجه آن رشد دانش و مهارتهای حرفهای است. امروزه مؤسسات آموزش عالی، رویکرد و جهتدهی آموزشی خود را تغییر دادهاند و به رویکرد مبتنی بر یادگیریهای اجتماعی، یادگیریهای تجربی و آموزشهای میانرشتهای تأکید میکنند. خوابگاه - سرای دانشجویی - محلی تأثیرگذار در روابط اجتماعی و فردی دانشجویان است و تغییر الگوی اجتماعی و پدیدههای جدید در زندگی دانشجو، تحت تأثیر شرایط حاکم بر خوابگاه هست. مهمترین پدیدهی سرای دانشجویی را میتوان کنشهای اجتماعی دانشجویان دانست.
دانشجویانی که در محیط خوابگاه زندگی میکنند، تعامل بیشتری با سایر دانشجویان و اعضای هیئتعلمی دارند و درنتیجه، مهارتهای زندگی در آنان تقویت میشود - عرب و کریمی، . - 1397 پژوهشها نشان دادند که خوابگاهها - سراهای دانشجویی - درصورتیکه باهدف ایجاد جوامع کوچک یادگیری در رشتههای یکسان، موردبازنگری قرار گیرند؛ به محیطی ایمن و حمایتی برای افزایش گفتمانها و فعالیتهای فوقبرنامه، تقویت مهارتهای زندگی و سازگاری و تعامل بیشتر با محیط اجتماعی، رشد فردی و شغلی و مشارکت در ادارهی امور جامعه مبدل خواهد شد - عرب و کریمی، . - 1397
سرپرستان شبانهروزی که مسئولین سراهای دانشجویی هستند؛ در ایجاد حس همکارانه و تعلق به خوابگاه نقش مهمی دارند. ایشان با رعایت حال دانشجویان - بهویژه دانشجویان با مشکلات خاص - و تعامل سازنده و همکاری جویانه با دانشجویان، نقش مهمی را ایفا میکنند و دانشجویان را علاقهمند به دانشگاه وزندگی خوابگاهی میکنند - وارسته فر، موسوی تازه آبادی، . - 1393 زندگی خوابگاهی بهصورت غیرمستقیم و در قالب یک برنامه درسی پنهان، مهارتهای زندگی را در دانشجویان ایجاد میکند.
ابعاد این مهارتها عبارتاند از .1 سازگاری و انطباق با شرایط. .2 مسئولیتپذیری. .3 کنترل رفتار و احساسات و تابآوری. .4درک متقابل. .5ایجاد جوامع یادگیرنده - وارسته فر، موسوی تازه آبادی، . - 1393 بنابراین سراهای دانشجویی ، خط مقدم تربیت مؤثر و غیررسمی پایدار بوده و نقش مهمی در ایجاد مسئولیتپذیری دانشجو معلمان نسبت به وظایفشان دارند. سراهای دانشجویی با توجه به سند راهبردی دانشگاه فرهنگیان، اهمیت ویژهای در ارتقای نشاط معنوی، حفظ آرامش روحی و جسمی، اعتلای شخصیت و افزایش کیفیت تحصیلی دانشجویان و تربیتمعلم مهارتی برخوردار است.
