بخشی از مقاله
چکیده
وجین علفهای هرز مزارع در دو حالت بهناچار باید توسط کارگر و بصورت دستی صورت گیرد؛ زمانی که مزرعه آنقدر کوچک است که کاربرد ماشین صرفه اقتصادی نداشته باشد و دیگر، زمانی که بهر دلیلی نتوان ماشین را به گیاه نزدیک کرد. در ایران هر دوی این حالات بدلیل کوچکی مزارع و الگوهای کشت مختلف، بسیار پیش میآید. مطالعات کاربردی در این زمینه بسیار محدود بوده و نتیجتا هیچ ماشین یا ابزار مناسبی برای این منظور به جامعه کشاورزی ایران معرفی نشده است. مقاله حاضر، به تشریح طراحی و ساخت یک وجینکن نوسانی دستی پرداخته است. تست سایش آن با کمک تراکتور در یک مزرعه واقعی انجام شد. همچنین عملکرد این وسیله از جنبه ظرفیت زراعی، با روشهای مرسومِ خراسان مقایسه گردیده است. میزان سایش 0/22 درصد در عملیاتی به سطح مفید 430 مترمربع بود. نتایج نشان داد که ظرفیت زراعی این وسیله، بسته به تراکم علف هرز میتواند تا 5 برابر روشهای معمول باشد. همچنین، نتایج مصاحبه تلفنی با کشاورزان، حاکی از رضایمندی ایشان از جنبه کاهش زمان و خستگی عملیات وجین بود.
کلیدواژه: علف هرز، کشاورزی ارگانیک، مزرعه کوچک
مقدمه
علفهای هرز به تمامی گیاهان خودرو در مزارع، باغات، مراتع، پارکها و دیگر اماکن اطلاق میگردد که با گیاهان تحت کشت از نظر جذب آب، مواد غذایی، نور و غیره در حال رقابت هستند. مهمترین زیانهایی علفهای هرز به هدر رفتن مواد غذایی و آب، کاهش نور آفتاب، اشغال زمین، ایجاد رقابت بین علفهای هرز و گیاه اصلی تحت کشت، آلوده کردن محصول و ایجاد تغییرات کیفی و کمی در آن، ایجاد مزاحمت در کار ماشینآلات کشاورزی، ایجاد نمودن مسمومیت در محصول، میزبان شدن علفهای هرز برای حشرات و قارچها، ناخالص شدن بذور و ایجاد هزینه بوجاری، ایجاد مخفیگاه مناسب برای جوندگانی چون موش، کاهش محصول و ایجاد تغییرات کیفی در آن می باشد - راشد محصل و وفابخش، . - 1378
این مسائل اهمیت وجین به موقع را روشن می سازد. ثابت شده است که بهتراست عملیات مبارزه با علفهای هرز در اوایل فصل رشد، که هم علفهای هرز و هم گیاهان زراعی کوچک هستند، انجام شود؛ زیرا وقتی محصول رشد کرد و بزرگ شد دیگر به راحتی نمی توان داخل مزرعه رفت و علفهای هرز را وجین نمود. دوره بحرانی کنترل علفهای علفها هرز عبارت است از یک دوره زمانی محدود در طول فصل رشد گیاه زراعی که اگر با علفهای هرز مبارزه شود، عملکرد گیاه کاهش نیافته و نیازی به عملیات اضافی برای مبارزه با علفهای هرز پس از این دوره یا قبل از آن نخواهد بود - شکل - 1 - هادیزاده، - 1380
از طرف دیگر گرایش به کشاورزی ارگانیک و تاکید بر حفظ محیط زیست، حذف مکانیکی علفهای هرز را بیش از پیش مورد توجه قرار داده است. استفاده از بینایی ماشین و فناوریهای پیشرفته در کشورهای توسعه یافته رو به افزایش است. - Assirelli, et. al., 2015 - پیش از آن هم برای این منظور ماشینهای مختلفی توسعه یافته و هر روز نیز بر شمار آنها اضافه میگردد. اما این ماشینها غالبا پشت تراکتوری میباشند. اخیرا نیز رواج تراکتورهای دوچرخ با امکان نصب روتیواتور، امکان حذف ماشینی علف هرز در مزارع و باغات کوچک را نیز بیشتر فراهم کرده است. با اینحال، موارد بسیاری پیش میآید که هیچ یک از این دو گروه ماشین، عملا قابل کاربرد نیستند. این دلایل بعضا ممکن است اقتصادی باشد؛ - 1 خرید ماشین صرفه اقتصادی نداشته باشد، - 2 اجاره ماشین از منطقه دیگر و حمل آن به مزرعه مورد نظر هزینهبر باشد.
همچنین ممکن است دلایل فنی مانع استفاده از تراکتور در مزرعه باشد؛ - 1 فواصل کشت اجازه ورود تراکتور به مزرعه را ندهد، - 2 تیغه برنده را نتوان به نزدیکی گیاه هدایت کرد و در نتیجه مقدار زیادی علف پس از عبور ماشین همچنان در مزرعه سرپا بماند - مانند علفهای هرز بر روی ردیف چغندرقند - ، - 3 کشت در جویهای نستبا عمیق صورت گرفته باشد - مانند کشت گوجهفرنگی - ، - 4 گیاه اصلی - مانند درخت پسته - در داخل جوی باشد و - 5 عبور ماشین به لولهها و قطرهچکانهای آبیاری تحت فشار آسیب وارد کند. در مواردی از قبیل آنچه ذکر شد، تنها راه، استفاده از نیروی کارگری و ابزار دستی میباشد.
امری که در مزارع و باغات کشور بهوفور مشاهده میگردد. متاسفانه برای چنین عملیاتی، کشاورزان ایران تنها چند وسیله سنتی در اختیار دارند که عبارت است از بیل معمولی، دستخو - اصطلاحی خراسانی - و فوکا - در شمال ایران - . در این وسایل طی سالیان دراز هیچ تغییر و اصلاحی صورت نگرفته است. برایناساس، در این تحقیق، با بررسی ابزار مرسوم و بهروز جهت عملیات مشابه در مزارع اروپا و امریکا، وجینکن نوسانی دستی، مناسب شرایط ایران تشخیص داده شد و نسبت به انجام اصلاحات در طراحی و ساخت آن اقدام گردید و در نهایت بهصورت عملی در مزارع گوناگون مورد ارزیابی قرار گرفت.
مواد و روش
پس از ساخت چند نمونه اولیه و انجام تست مزرعهای، بهترین زاویه حمله نسبت به سطح زمین 15 درجه در نظر گرفته شد که در این وسیله به دلیل خاصیت نوسانی، زاویه مورد نظر هم در حالت کشش و هم در حالت فشار فراهم میگردد. در نتیجه کل زاویه نوسان حدود 30 درجه میگردد که با توجه به ابعاد شاسی، فاصله لقی بین دسته و شاسی برای فراهم کردن این زاویه 3 میلیمتر میباشد. همچنین با توجه به طول دسته وسیله که 150سانتی متر است، زاویه مناسب دسته و سطح زمین برای فردی با قد متوسط 170 سانتی متر 40 درجه تعیین گردید - شکل . - 2با توجه به نیاز تیغه که فاکتور اصلی انتخاب در آن مقاومت به سایش است، جنس آن استنلس استیل 410 انتخاب گرددید. ابعاد تیغه به شرح زیر میباشد
