بخشی از مقاله
-1 چکیده
کانسار روي – سرب تیران در 45 کیلومتري شمال غرب اصفهان و در جنوبیترین بخش کمربند فلززایی ملایر- اصفهان در زون دگرگونی سنندج- سیرجان واقع شدهاست. کانیشناسی این کانسار ساده بوده و شامل اسفالریت، گالن، پیریت و به طور جزیی کالکوپیریت میباشد. کانی سازي روي – سرب به صورت سولفیدي - اسفالریت و گالن - به شکل رگه و رگچههاي نازك و یا پرکننده فضاي خالی و به طور عمده در آهکهاي اوربیتولین دار سیلیسی شده کرتاسه - آپتین-آلبین - تشکیل شدهاست.
مطالعات ریز دماسنجی بر روي نمونههاي اسفالریت - قرمز و زرد رنگ - کلسیت و کوارتز انجام شد. دماي همگن شدگی میانبارها محدوده œC 120 -190 را نشان میدهد و شوري آنها از 10/6 تا 16/5 درصد وزنی معادل NaCl تغییر میکند. بر اساس دماي همگنشدگی و شوري سیال میتوان منشاء سیال کانسنگساز را شورابههاي حوضهاي در نظر گرفت که فرایند آمیختگی دو سیال با دماي یکسان و شوري متفاوت، ساز و کار اصلی براي ته نشست مواد معدنی میباشد.
-2مقدمه
کمربند فلززایی ملایر- اصفهان با بیش از 167 اندیس، کانسار و معدن سرب و روي شناخته شده در بخش میانی زون دگرگونی سنندج- سیرجان واقع شده است. کانسار انجیره وجین تیران در در 45 کیلومتري غرب اصفهان و در شمال شهر تیران واقع است. این منطقه شامل سه کوه منفصل انجیره، وجین بالا و وجین پایین بوده که بین طول جغرافیایی" 8 ' 51 51 ° و عرض جغرافیایی" 32 ° 43 ' 32 در جنوبیترین بخش کمربند فلززایی ملایر- اصفهان در زون رگرگونی سنندج-سیرجان قراردارد . - Momenzadeh, 1976 - این کانسار از نظر زمین شناسی ساختمانی بهشکل یک تاقدیس شکنجی میباشد که توسط گسلهاي وزنی قطعه قطعه شدهاند . - Traz, 1968 - در این مطالعه سعی شده است با استفاده از مطالعات پتروگرافی و میانبارهاي سیال، شرایط فیزیکوشیمیایی و دماي تشکیل کانسار مورد بررسی قرار گیرد.
-3 مواد و روشها
مطالعات در دو بخش صحرایی و آزمایشگاهی به منظور بررسی ماهیت کانیسازي در کانسار انجیره- وجین تیران انجام شد. در بخش صحرایی، کلیه ویژگیهاي ساختی و بافتی و چگونگی ارتباط بین پدیدهها مورد بررسی قرار گرفت و از رگههاي معدنی، سنگ میزبان و مناطق دگرسانی بهطور تصادفی نمونهبرداري بهعمل آمد. مطالعات آزمایشگاهی شامل مطالعات پتروگرافی و کانیشناسی کانسنگ، سنگ میزبان و مجموعههاي دگرسانی و مطالعات ریزدماسنجی بر روي کانی- هاي اسفالریت - در رنگهاي قرمز و زرد - ، کوارتز و کلسیت بود. مطالعات ریزدماسنجی در آزمایشگاه کانیشناسی مرکز تحقیقات فراوري مواد معدنی ایران از طریق مراحل گرمایش و انجماد با کمک دستگاه Linkam مدل THMS600 با کنترل کننده حرارتی TP94 سرد کننده LNP نصب شده بر روي میکروسکوپ زایس صورت گرفت.
-4 نتایج و بحث
زمینشناسی منطقه مورد مطالعه:
در منطقه مورد مطالعه توالی کرتاسه پایینی با تشکیلات بارمین آغاز میشود. در قاعده این تشکیلات کنگلومرا و ماسه سنگهاي قرمز با دگر شیبی بر روي تشکیلات تریاس واقع شدهاند. ضخامت این لایه ها از چند سانتیمتر تا دو متر متغیر است - ادراکی، . - 1371 چینهشناسی و تطابق در واحدهاي بالایی در بخشهاي مختلف این محدوده به دلیل پیچیدگی ساختاري منطقه و فراوانی لایههاي شکلپذیر شیلی تا حدي دشوار است. در منطقه مورد مطالعه اختلاف بین واحدها نامحسوس است و تمام واحدها از سنگ آهکهاي اوربیتولین دار با میان لایههاي شیلی تشکیل شدهاند.
جوانترین سنی که میتوان براي واحدهاي چینه شناسی محدوده معدنی انجیره- وجین تیران در نظر گرفت آلبین زیرین است - ادراکی، . - 1371 مطابق با - شکل - 1 قدیمیترین رسوبات منطقه معدنی به سن آپتین- آلبین شامل آهکهاي خاکستري رنگ اوربیتولیندار با میان لایههایی از مارن میزبان کانسار انجیره- وجین تیران است - واحد . - 1 بر روي این واحد، آهکهاي متوسط لایه سیلتی- ماسهاي با میان لایههایی از شیل رخنمون دارد - واحد . - 2 واحد 3 شامل آهک خاکستري با میان لایههایی از مارن همراه با نودولهاي چرت در قسمت بالا با رنگ تیره است.
آهک مارنی- سیلتی و سیلتهاي آهکی به رنگ خاکستري و آبی تشکیل دهنده واحد 4 هستند و در نهایت آخرین واحد رخنمون یافته در محل - واحد - 5 آهک خاکستري رنگ و مارن زرد قهوه اي رنگ میباشد. مطالعات میکروسکوپی و صحرایی در کانسار انجیره- وجین تیران نشان دهنده وجود بافتهایی مانند بافت پرکننده فضاي خالی، رگهاي، پراکنده، جانشینی و برشی است. این بافتها شاهدي بر منشاء دیرزاد بودن براي کانسار تیران است. کانیهاي سولفیدي بهطور عمده شامل کانیهاي اسفالریت، گالن، پیریت و مقادیر کمتري کالکوپیریت است.
شکل .1 ستون چینه شناسی معدن انجیره تیران
کانیهاي غیر سولفیدي شامل اسمیت زونیت، کلسیت، دولومیت وکوارتز میباشد. بر اساس توالی پاراژنتیکی در این کانسار که بر مبناي شواهد صحرایی، کانیشناسی و بافتی تعیین شد - جدول - 1، سه مرحله آغازي، اصلی و تأخیري براي تشکیل کانیها در نظر گرفتهشدهاست. اسفالریت بهعنوان اصلیترین کانی سولفیدي دراین کانسار با دو رنگ روشن و تیره در طی مرحله آغازي تا تأخیري تشکیل شده است. گالن دومین کانی سولفیدي فراوان در کانسار انجیره تیران است که در طی مرحله اصلی و تأخیري کانیسازي همراه تا پس از تشکیل اسفالریت تشکیل شدهاست.
کانیسازي پیریت در طی سه مرحله آغازي، اصلی و تأخیري ، به صورت بلورهاي افشان قبل از کانیسازي اصلی، همراه با کانیسازي اسفالریت و گالن تا بعد از تشکیل اسفالریت و گالن رخدادهاست. بررسیهاي سنگشناسی در این منطقه نشان میدهد که مهمترین فرآیند مؤثر جهت کانهسازي، دولومیتی شدن و سیلیسی شدن آهکها است. بخشی از کانهزایی در کانسار تیران درون آهکهاي سیلیسی شده رخ داده است.
