بخشی از مقاله
چکیده
امروزه پیچیدگی سازمانها، هزینه های بالای عملیات و وسعت تشکیلات سازمانی، لزوم شیوه های تصمیم گیری مناسب و اخذ تصممیات مستدل را برای مدیران روشن می سازد. آنچه مدیران بیش از هر چیز به آن نیازمندند، ابزاری راحت، مطمئن و علمی برای یاری آنان در انجام تصمیمات است که پیوسته یا گهگاه با آن مواجه می شوند. امروزه در مدیریت رایج ترین امری که هر مدیر همه روزه با آن روبرو است امر تصمیم گیری است، به یک معنی جوهره مدیریت را تصمیم گیری می دانند. اساسی ترین عاملی که بر تصمیمات فرد اثر می گذارد باورهای وی و سپس شرایط محیطی خاص مساله و موضوع مورد بررسی است و این امر برای مدیران در سازمان های مختلف استثناء نیست. در این مقاله نویسندگان به بررسی تعاریف و مفاهیم تصمیم گیری، انواع آن، مراحل تصمیم گیری و چگونگی اتخاذ تصمیم گیری اقتضایی می پردازند و در پایان راه، کار های لازم در راستای تصمیم گیری مبتنی بر اقتضائات را ارئه می دهند.
واژه های کلیدی: تصمیم گیری، انواع تصمیم گیری و تصمیم گیری اقتضایی.
مقدمه و بیان مسئله
زندگی مجموعه ای از تصمیمات مختلف است که در گستره ای از موقعیت ها و مشکلات بسیار ساده تا پیچیده اتخاذ می گردند. انسان ها هر روز تصمیمات زیادی برای خود می گیرند که بعضی از این تصمیمها ساده وکم اهمیت بوده و ممکن است تأثیر بسیاری بر زندگی ما نداشته باشند؛ مانند لباس پوشیدن یا غذا خوردن ، ولی بعضی از آنها مهم هستند و می توانند اثر بسیاری بر زندگی فردی و اجتماعی ما بگذارند؛ مانند تصمیم گیری در یک سازمان در جهت تحقق اهداف سازمان و افراد آن - دانش نژاد، . - 1392 تصمیم گیری یک امر مهم و اساسی در زندگی هر فرد است و موفقیت یا عدم موفقیت افراد ارتباط بسیار زیادی با تصمیم گیری های صحیح آنها دارد. رشد توانایی تصمیم گیری، به افراد احساس آزادی بیشتری بخشیده و موجب کنترل بهتر آنان بر زندگی شخصی و اجتماعی خویش می گردد - سایت مرکز خدمات مشاوره شهید محلاتی،. - 1391
تصمیم گیری از اجزای جدایی ناپذیر مدیریت به شمار می آید و در هر وظیفه به نحوی جلوهگر است. در تعیین خط مشی های سازمان، در تدوین هدفها، طراحی سازمان، انتخاب، ارزیابی و در تمامی افعال و اعمال مدیریت، تصمیم گیری جزء اصلی و رکن اساسی است. مدیر همواره با مواردی مواجه است که اخذ تصمیم را از جانب او طلب می کند وکیفیت و چگونگی این تصمیم است که میزان توفیق و تحقق اهداف سازمان را معین می کند - الوانی،. - 1389 افرادی چون سایمون و دراکر مدیریت را مترادف با تصمیم گیری می دانند در آغاز به دلیل نگرش خاص دیدگاه کلاسیک مدیریت، تصمیم گیری تنها حق مدیر دانسته می شد اما امروزه اینگونه نیست - راست1 ،. - 1991
به عقیده شاکل و همکاران : - 1990 - یک تصمیم، انتخاب یک راه حل یا اقدام از بین مجموعه ای از اقدامات ممکن و جانشین های دیگر است. عدم اطمینانمعمولاً تصمیمات را با مشکل مواجه می کند و اطمینان نسبت به انتخاب یک جانشین یا اقدامی که منجر به بهترین بازده شود را کاهش می دهد. تصمیم گیری به زبان ساده عبارت است از فرایند یافتن وانتخاب یک سلسله عملیات برای حل یک مشکل معین - ایران نژاد پاریزی،. - 1388 به عبارتی دیگر، تصمیم گیری فرایند تعیین و تشخیص مسأله، یافتن راه حلهای مختلف برای مسأله، مقایسه نتایج ممکن از راه حلّها با یکدیگر، انتخاب بهترین جواب از بین آنها و اجرای مؤثر تصمیم می باشد. نهایتا به طور خلاصه میتوان تصمیم گیری را این گونه تعریف نمود: تصمیم گیری فرایندی است که در پی آن راهی برای حلّ مسأله و یا انجام کاری انتخاب میشود - به نقل از قربانی،. - 1385 معمولا تصمیم گیری برای رسیدن به تصمیمات و تدابیر حکیمانه بر دو پایه اصول و شناخت موضوع و ارتقاء کیفیت ارکان و عناصر تصمیم گیری استوار است.
مراحل فرآیند تصمیم گیری
.1اطمینان از وجود نیاز به یک تصمیم .2تعیین معیارهای تصمیم .3تخصیص درجه ی اهمیت به معیارها .4کشف راه حلها .5ارزیابی راه حلها
.6انتخاب بهترین راه حل - حکیمی پور،. - 1390
عوامل موثر در تصمیم گیری
1. عوامل عقلایی: منظور، عوامل قابل اندازه گیری از قبیل هزینه، زمان، پیش بینی ها و غیره می باشد. یک تمایل عمومی وجود دارد که بیشتر بدین عوامل پرداخته و عوامل غیرکمی را از یادببریم.
2. عوامل روانشناختی: مشارکت انسان در پدیده تصمیم گیری روشن است. عواملی از قبیل شخصیت تصمیم گیرنده، توانائی های او، تجربیات، ادراکات، ارزشها، آمال و نقش او از جمله عوامل مهم در تصمیم گیری می باشند.
3. عوامل اجتماعی: موافقت دیگران بخصوص کسانی که تصمیم به نوعی بر آنان تاثیر می گذارد، از مسائل مهم تصمیم گیری است .توجه به این عوامل از مقاومت دیگران در برابر تصمیم می کاهد.
4. عوامل فرهنگی: محیط دارای لایه های فرهنگی متعددی است که به نام فرهنگ منطقه، فرهنگ کشور و فرهنگ جهانی خوانده می شود. همچنین فرهنگ خود سازمان نیز باید در نظر قرار گیرد. این فرهنگ ها بر تصمیم فردی و یا سازمانی مدیران در قالب هنجارهای مورد قبول جامعه، رویه ها و ارزشها تاثیر می گذارند - زرندی و عزتی جیوان،. - 1394
انواع تصمیم گیری
مسائل و شرایطی که مدیران برای آن تصمیم اتخاذ میکنند مختلف و متفاوت میباشد. گاهی نوع مسائل با هم فرق دارند نظیر زمانی که تصمیمی در مورد تولید سازمان اتخاذ میگردد و یا زمانی که در مورد حقوق کارمندی صورت
