بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی عبارت است از مجموعه رفتارها و الگوهای کنش فردی و گروهی که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد. با توجه به ویژگی انتخاب گری که در سبک زندگی وجود دارد، می توان هر مجموعه منسجمی از الگوهای رفتاری برآمده از آموزه های دینی را که در چارچوب معین شده از طرف دین قرار داشته باشد، یک سبک زندگی دینی به شمار آورد. خانواده اسلامی و چگونگی تشکیل آن از زمان رسول بزرگوار اسلام - ص - ، ائمه اطهار - ع - و اصحاب آن حضرت مطرح بوده است. دین اسلام هدفش تربیت انسانی متکامل، خدا محور، عدالت گستر و دلسوز است. بر این اساس، نکات ریز و مهم تربیتی را برای پرورش انسان، مشخص کرده و برای تربیت انسان نمونه ای کامل فرستاده تا انسان به او اقتدا کند و قله های تکامل را بپیماید.
خالق انسان انواع نکات مورد نیاز برای پرورش انسان را در بزرگترین کتاب هدایت یعنی قرآن کریم جمع نموده و با امین ترین موجودات عالم برای پرورش روح وجسم آنسان فرستاده است. دین اسلام قبل ازتولد کودک، دستوراتی به پدر و مادر برای تربیت صحیح فرزند داده و برای دوران کودکی و جوانیش به مربیان، اجتماع و به خودش توصیه های بسیار مهمی فرموده است. دین اسلام برای بسیاری ارکان اساسی همانند تشکیل خانواده، نوع پوشش، انواع آشامیدنی ها و خوردنی ها دستوراتی بیان کرده است و برای انسان معیار ها و شاخص های گران سنگی برای شناخت دشمنانش ارائه نموده است. جهت نیل به این مقصود نیز اندیشمندان و دانش آموختگان باید با نگاهی آینده نگر و با تمام توان خود وارد میدان شده و مباحث سبک زندگی را پیگیری کنند.
واژگان کلیدی: آموزه های اسلامی، ارکان اساسی خانواده، ازدواج پایدار، الگوهای رفتار، سبک زندگی.
مقدمه
سبک زندگی به عنوان مجموعه در هم تنیده ای از الگوهای رفتاری فردی و اجتماعی، برآمده از نظام معنایی متمایزی است که یک فرهنگ در یک جامعه انسانی ایجاد می کند و از آن جایی که هیچ کدام از جوامع بشری را نمی توان عاری از فرهنگ تصور کرد، بنابراین، می توان گفت تمام اجتماعات انسانی، از ابتدای تاریخ تا کنون دارای سبک زندگی خاص خود بوده و از الگوهای رفتاری متناسب با شاخص های فرهنگی خود برخوردار بوده اند. خانواده یک گروه خویشاوندی است که در اجتماعی کردن فرزندان و برآوردن برخی نیازهای بنیادی دیگر مسؤلیت اصلی را بر عهده دارد. خانواده مرکب از گروهی از افراد است که از طریق خون؛ازدواج یا فرزند خواندگی به یکدیگر مربوط ومنسوب بوده و برای مدتی طولانی و نامشخص با هم زندگی می کنند. تصور قالبی ما از خانواده از شوهر، زن و فرزندان تشکیل می شود.
حاصل رویکرد سبک زندگی که از الگوهای رفتاری متناسب با شاخص های فرهنگی خود برخوردار بوده اند نیز خواسته یا ناخواسته، تلاشی گسترده برای معرفی، ترویج و تثبیت سبک خاصی از زندگی خواهد بود. روشن است که پذیرش منفعلانه این گونه از الگوهای رفتاری، برای جوامع مسلمان که خود در پرتو آموزه های اسلامی، توانایی تعریف و ترسیم سبک زندگی دینی و تبیین الگوهای متناسب با آن را دارند، شایسته نبوده و باید به اقتضای فرهنگ دینی خود، به سبک زندگی اسلامی روی آورند. بازخوانی آموزه های اسلام و ژرف اندیشی در آن، ظرفیت بالای این آموزه ها را برای فرهنگ سازی و ارائه الگوهای رفتاری مناسب نشان می دهد؛ زیرا انتزاعی ترین لایه های اعتقادی و معرفتی تا عینی ترین سطوح رفتاری که امروزه با عنوان سبک زندگی از آن یاد می شود، در چارچوب نظام معنایی اسلام جای گرفته و در مسیر تکامل و سعادت انسان مورد استفاده قرار می گیرد.
در این راستا، قرآن که مهم ترین منبع آموزه های اسلامی به شمار می رود، سرشار از الگوهایی است که شیوه زیست مؤمنانه و مورد نظر اسلام را معرفی می کند و در پرتو آیات آن، سیره پیامبر گرامی اسلام - نیز - به عنوان اسوه و نمونه عالی زندگی به تمام مسلمانان معرفی شده است. همچنین روایات و حکایات فراوانی از اهل بیت - ع - دراختیار جامعه مسلمان قرار دارد که با الهام از تعالیم نورانی قرآن کریم و در شرایط متفاوت اجتماعی، مصادیق متعددی از الگوهای زندگی دینی را تبیین و معرفی کرده اند. سلیقه، یک امر ذهنی است که در قالب تمایلات و ترجیحات رفتاری انسان جلوه گر شده و بدین ترتیب، فرهنگ و اجزای آن که امری کلی و عمومی به شمار می آید، در پرتو این تمایلات و ترجیحات برآمده از سلیقه، فردیت پیدا کرده و هویت فرد را برای دیگران ترسیم می کند - بوردیو، . - 1390
بدین ترتیب می توان فرهنگ یا خرده فرهنگ را خاستگاه سبک زندگی دانست - فاضل قانع، . - 1391 در کنار ائمه اطهار - ع - علما و اندیشمندان اسلامی که به پیامبر - ص - و ائمه معصومین - ع - اقتدا کرده بودند با یک مبارزه بی امان که در مواردی منجر به شهادت و یا خانهنشینی و تبعید آنها شده است، توانسته شکل گیری صحیح خانواده و تعاملات آن را بر اساس اسلام برای ما تبیین کنند. در عصرکنونی شدت حمله و مبارزه جدی و رودررو ، با تمام امکانات از طرف دشمنان علیه اسلام در حال اجراست و آنها با تمام توان به میدان آمده اند تا مسلمانان را از رستگاری و فلاح و معنویت ، به سوی بدبختی و فلاکت و دوری از معنویت سوق دهند و در کنار این کار به مقاصد شوم خود دست پیدا کنند.
حمله فرهنگ مهاجم غرب و ناتوی فرهنگی با جنگی تمام عیار و نرم و با انواع شعارهای فریبنده برای زنان و مردان مسلمان همچون، برابری حقوق ، رفع تبعیض ، توجه به خواسته های انسان ، رفع محدودیت ها ، آزادی خواسته ها و تمایلات و فردگرایی همراه است و با ترویج تربیت آمریکایی قصد دارد، عنان مسلمانان را به دست گیرد و بر آنها به هر طریقی که می تواند مسلط شود و با نمایش چهره زیبایی از فرهنگ غرب ، دل بسیاری از جوانان و نوجوانان را به خود جلب نماید و در یک کلام سبک زندگی خود را بجای سبک زندگی اسلامی غالب نماید.
فلسفه اصلی تشکیل خانواده :
از دیدگاه قرآن، اصولا خلقت انسانها جفت جفت است. هیچ مردی و هیچ زنی نیست که برای او جفتی خلق نشده باشد. اینها به حسب فطرت خود، در پی یافتن جفت خود کوشش و تلاش می کنند و هر کدام با تاکتیک مخصوص خود این وظیفه فطری را انجام می دهند و سرانجام همدیگر را می جویند و کامل می کنند - بهشتی، . - 86 لذا قرآن می فرماید:وَخَلَقناکُم ازواجا - سوره نبأ: آیات 8 و - 78 ما شما را جفت جفت آفریدیم و درجایی دیگر می فرماید:ومِن آیاته عَن ِکُم اَزواجاً لِتَسکُونوا الیها وَجَعَلَ بَینَکُم مَوَدهًرَحمَهًوَ - سوره روم، آیه - 21 یکی از آیات قدرت خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسر آفریده تا وسیلهی سکون و آرامش شما باشد و در میان شما دوستی و رحمت قرار داده است .
قرآن با اینگونه تعبیرات، در حقیقت به فلسفه اساسی تشکیل خانواده اشاره کرده است . در وجود انسان زمینهای از مودت و رحمت وجود دارد که تجلی گاه آن فقط محیط خانواده است . انسان سکون و آرامش می خواهد، در کل نظام هستی این سکون و آرامش را خدا به انسان می دهد. خدا در این باره میهُوَفرمالﱠذیید: اَنزَلَالسَکینهَ فی قُلوبِ المؤمِنین - سوره فتح آیات 4 و. - 48 اوست که سکون و آرامش را در دلهای مؤمنان نازل کرده است. پس می توان گفت : همان طوری که انسان به آب و غدا نیاز دارد و هنگامی که رفع گرسنگی و تشنگی کرد، سکون و آرامش می یابد، مردان و زنان نیز به یکدیگر نیاز دارند و هنگامی که یکدیگر را یافتند، آرامش پیدا میکنند - بهشتی، 86 - .
ضرورت ازدواج:
ص - می فرمایند: النّکاحُپیامبراسلامسُنﱠتی فَمَن رَغِبَ عَن سُنﱠتی فَلَیسَ مِنّی - ری شهری ، - 1387؛ ازدواج سنت من است، پس هرکس از سنت من روی گرداند از من نیست. پیامبر اکرم - ص - در حدیث دیگری در اهمیت و ضرورت ازدواج ن تَزَوﱠجَ فَقَدمیفرماینداحرَزَ نِصفَ دینِه، فَلیَتﱠقِ االلهَ فی النصف الباقی. کسی که ازدواج کند، نیمی از دین خود را حفظ نموده است و برای نصف دیگر باید تقوی خدا در پیش گیرد. - ری شهری، - 1387 پیامبر مکرم اسلام - ص - در حدیث به بدتریندیگریانسانها یادازافرادمی کندمجردو می فرماید: شِرارُکُم عُزّابُکُم رَکعَتانِ مِن متأهِلٍ خَیرٌ سَبعینَمِن رکعهً مِن غیرَ متأهلٍ .
بدترین افراد شما عزب های شمایند، دو رکعت نماز فرد متأهل بهتر از هفتاد رکعت نماز فرد غیرمتأهل است. ازدواج یک امر ضروری است و هیچ کس را از آن گریزی نیست. اما بلوغ جنسی و بلوغ فکری و اقتصادی که همان توان حداقل تأمین خانواده است باید در فرد به وجود آید. این امر در پی تربیت صحیح والدین و کمک اقتصادی آنها در ضروریات زندگی می تواند شکل گیرد و سن ازدواج و نرخ رشد ازدواج را کاهش دهد. ورود به فرآیند تعریف، ترسیم و ترویج سبک زندگی اسلامی نیازمند اتخاذ استراتژی و راهبردهای کلانی است که باید با دقت موردتوجه قرار گرفته و به درستی انتخاب شوند.
راه های رسیدن به سبک زندگی دینی
