بخشی از مقاله
چکیده
سود تقسیمی یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه سهامداران و پژوهشگران مالی قرار داشته است و با وجود تلاش های بسیار در این زمینه هنوز یکی از مسائل حل نشده در حوزه مالی باقیمانده است. دلایل زیادی برای پرداخت سود نقدی و یا عدم پرداخت آن وجود دارد. کشف و شناسایی عوامل اثرگذار بر سیاست تقسیم سود می تواند برای مدیران شرکت ها و سهامداران مفید واقع شود. پرداخت سود سهام به صاحبان سهام عادی یکی از راه هایی است که شرکت می تواند بدان وسیله مستقیماً بر ثروت سهامداران اثر گذارد. بنابراین، هدف از اجرای چنین سیاستی تعیین نقشی است که آن سیاست در به حداکثر رساندن ثروت سهامداران ایفا می کند. از آن جا که سیاست تقسیم سود تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد، پرداخت تمام سود به سهامداران به معنی به حداکثر رسانیدن ثروت سهامداران نخواهد بود. از آنجا که سود سالانه شرکت به دو بخش تقسیم میگردد، یعنی بخشی از آن به عنوان سود سهام داده می شود و بخشی از آن به حساب سود انباشته منظور می گردد، هیئت مدیره می تواند سیاستهای مربوط به تقسیم سود را به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار دهد.
کلید واژه ها: سیاست تقسیم سود، سود هر سهم، سود انباشته
.1 مقدمه و تعریف
موضوع سیاست تقسیم سود همواره به عنوان یکی از بحث برانگیزترین مباحث مالی مطرح بوده به طوری که علاقه اقتصاددانان قرن حاضر و بیش از پنج دهه اخیر را به خود معطوف کرده است؛ بطور کلی رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سهم نشان دهنده سیاست تقسیم سود شرکت است - قالیباف،. - 1386 تقسیم سود از دو جنبه ی بسیار مهم قابل بحث می باشد. از یک طرف تقسیم سود عاملی اثرگذار بر سرمایه گذاری های پیش روی شرکت هاست؛ هر قدر که سود بیشتری تقسیم گردد منابع داخلی شرکت به منظور اجرای پروژه های سرمایه گذاری کمتر خواهد شد و نیاز به منابع مالی خارج از شرکت بیشتر می شود که این می تواند بر قیمت سهام شرکت ها در آینده تأثیر داشته باشد. از طرف دیگر، بسیاری از سهامداران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند و از این رو مدیران با هدف حداکثر نمودن ثروت سهامداران، همواره باید بین علایق مختلف سهامداران تعادلی برقرار نمایند تا هم فرصت های سودآور سرمایه گذاری را از دست نداده باشند و هم سود نقدی مورد نیاز بعضی از سهامداران را بپردازند.
بنابراین، تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت ها اتخاذ می شود بسیار حساس و دارای اهمیت می باشد - مهرانی و تالانه،. - 1387سود تقسیمی:طبق نظر پال و همکاران - 2007 - سود تقسیمیعبارتست از قسمتی از عایدات شرکت که به دارندگان سهم عادی پرداخت می شود. تقسیم سود یکی از قدیمی ترین و معمول ترین راههای انتقال بازده از طرف شرکتها به سهامداران است. مدیریت شرکت همواره باید در خصوص نگهداری و یا توزیع تمام یا بخشی از سود سهام تصمیم گیری کند. تصمیمات مربوط به سود تقسیمی در اقتصاد رقابتی امروز بسیار مهم است. چنانچه این تصمیمات کارآ باشد می تواند موجب تغییر در ارزش شرکت شود - ستایش و غفاری، . - 1388به طور کلی رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سهم، نشان دهنده سیاست تقسیم سود شرکت است، این تعریف در تحقیقات کوپر و ایجیری - - 1983، مانسینلی و اوزکان - - 2006، ایمانی پور مقدم - - 1377 و قالیباف اصل - 1386 - نیز آمده است - ستایش و کاظم نژاد،. - 1389
.2 تاریخچه
بحث درباره سیاست تقسیم سود، برای نخستین بار، از سوی میلر و مودیلیانی - - 1961 ارائه شد. به عقیده آنها در بازار سرمایه کامل، بین سیاست تقسیم سود و ارزش بازار سهام شرکت ها هیچ ارتباطی وجود ندارد. در بازار سرمایه کامل، ارزش شرکت تنها به جریانات نقدی آینده بستگی دارد که ناشی از سرمایه گذاری های انجام شده است. از طرف دیگر، پژوهش های زیادی در زمینه خط مشی تقسیم سود در ادبیات مالی صورت گرفته است، اما تا کنون به طور کامل به این موضوع پاسخ داده نشده که چرا شرکت ها، سود خود را توزیع می کنند یا اینکه چرا سرمایه گذاران به سود تقسیمی توجه دارند. از این مسئله، به عنوان "معمای تقسیم سود" در ادبیات مالی یاد شده است - مرادی و دلدار،. - 1391
.3 سیاست های تقسیم سود
سیاست تقسیم سود یکی از مهمترین مباحث مطرح در ادبیات مالی است، زیرا سود تقسیمی بیانگر پرداختهای نقدی عمده شرکتها و یکی از مهمترین گزینه ها و تصمیمات پیشروی مدیران به شمار میرود. مدیران و مالکان می بایست تصمیم بگیرند که چه میزان از سود شرکت تقسیم و چه میزان در قالب سود انباشته یا سایر حسابها در شرکت باقی بماند و سرمایه گذاری شود. سودی که بین سهامداران شرکت توزیع میشود سود سهام نامیده میشود. سود سهام به صورت نقدی سهمی یا دارایی غیر نقدی می باشد. این سود که متأثر از قوانین محیطی می باشد می تواند میزان متفاوتی داشته باشد.گستره این سود میتواند علاوه بر سود سال جاری حداکثر تا حد کل سود انباشته و حتی صرف سهام و اندوخته ها - به استثنای اندوخته قانونی - را نیز دربرگیرد. به طور منطقی انتظار میرود با پایداری و تداوم سود آوری شرکت سود تقسیمی نیز قاعده مندتر و قابل پیش بینی تر توزیع گردد.
به سیاست و استراتژی شرکت در میزان نگهداری یا توزیع سود و طریقه آن سیاست تقسیم سود میگویند - خدامی پور و همکاران، . - 1392همچنین اصلی ترین عاملی که هر سرمایه گذار در تصمیم گیری های خود مورد توجه قرار میدهد نرخ بازده است. در واقع، سرمایه گذاران طالب بیشترین منافع البته با توجه به ملاحظات ریسک می باشند. سود تقسیمی که یکی از اجزای بازده سهام می باشد نقش بسزایی در تصمیمات مالی سرمایه گذاران دارد. یکی از مهمترین و گسترده ترین تحقیقات بازارهای مالی تشریح رفتار بازده سهام عادی است. حاصل این تحقیقات ارائه الگوهایی است که دستخوش حمایتها و انتقادهای مختلفی بوده است. از سویی سرمایه گذاران همواره به دنبال ابزاری هستند تا بتوانند بازده سرمایه گذاری های خود را پیشبینی نمایند. وجود این نیاز باعث ارائه الگوهای مختلفی برای پیش بینی بازده آینده سهام و عوامل مؤثر بر آن شده است. - گلستانی و همکاران، - 1393
4. عوامل مؤثر بر سیاست تقسیم سود
1.محتوای اطلاعاتی و علامت دهی سود تقسیمی
میلر و مودیلیانی - 2014 - مدعی شدند که افزایش بیش از انتظار پرداخت سود سهام علامتی به سرمایه گذاران است که مدیران شرکت عایدات خوبی را برای آینده پیش بینی میکنند. درمقابل، کاهش پرداخت سود سهام یا پرداخت سود سهام کمتر از انتظار علامتی است مبنی بر اینکه مدیریت عایدات ضعیفی را در آینده پیشبینی میکند.
.2 موقعیتهای سرمایه گذاران سودآور
سودآوری سرمایه گذاریهای یک مؤسسه میتواند بر سیاست تقسیم سود آن تأثیر بگذارد. مؤسسات جوان با موقعیتهای رشد بالا ممکن است به این نتیجه دست یابند که سود آنها به سرمایه گذاریهای بالقوه سودآور تخصیص یابد، بنابراین انگیزه بیشتری دارند که کمتر سود توزیع نمایند. این سیاست بر این اصل استوار است که با توجه به هزینه سرمایه و تأمین مالی عموماً هزینه تأمین مالی داخلی کمتر از تأمین مالی خارجی می باشد و با توجه به جایگاه و اهمیت سود شرکتهایی که در مراحل اولیه چرخه عمر خود می باشند یا شرکتهایی که نیازمند منابع مالی می باشند انگیزه دارند که سود کمتر توزیع نمایند و از سود شرکت به عنوان منبع تأمین مالی استفاده نمایند - رونی منوس و همکاران، - 2013
.3 محدودیتهای قراردادی
مؤسسه ممکن است به لحاظ عقد قراردادهایی همچون گرفتن وام، صدور اوراق بدهی و اجاره های سرمایه ای با محدودیت هایی مواجه باشد. در برخی مواقع شرایط وام ها به گونه ای است که شرکت نمی تواند سالانه بیش از مبلغ معینی به عنوان سود به سهامداران پرداخت نماید و گاهی نیز شرکت مجبور می شود میزان سود تقسیمی را کاهش دهد. گاهی نیز بانک های اعتبار دهنده شرکتها را مجبور میسازند که شرایط خاصی را در سیاست تقسیم سود خود اعمال کنند - جهانخانی و قربانی، - 1384
.4 وجود ثبات در سودآوری شرکت
شرکتی که سودآوری آن نسبت به سایر شرکتها ازثبات و پایداری بیشتری برخوردار است احتمالاً درصد بیشتری از سود خود را توزیع خواهد نمود. شرکتهایی که دارای جریانهای نقدی و نیازهای سرمایه گذاری متغیری هستند نباید سود سهام منظم و بالایی پرداخت نمایند. این شرکتها بهتر است سود سهام منظم کمی وضع کنند تا حتی در دوره هایی که سود آنها بسیار پایین است بتوانند از عهده پرداخت آن برایند - ایزدی نیا و همکاران، . - 1389
