بخشی از مقاله
چکیده: هنگامی که شرکتی صورت های مالی خود را تجدید ارائه می کند، می پذیرد که اشتباه با اهمیت یا رویهای نادرست در صورت های مالی دوره یا دورهای گذشته خود داشته است. از آنجا که سودآوری آینده واحد تجاری و در نتیجه جریان های نقدی و ارزش واحد تجاری در آینده با استفاده از سودهای گزارش شده در دوره های گذشته ارزیابی می شود، تجدید ارائه صورت های مالی دور ههای گذشته که در نتیجه آن سودهای گزارش شده در دوره های قبلی اصلاح می شود، کارایی گزارشگری مالی را به عنوان ابزاری برای پیش بینی آینده مخدوش می کند و همچنین با صورت های مالی واحدهای تجاری مختلف، مقایسه کنند.
در این تحقیق به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است.جامعه آماری در این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی سال 1386 الی 1392 میباشد. برای تجزیه و تحلیل از مدل پنل دیتا استفاده شده است. چهار فرضیه در تحقیق مورد بررسی قرار گرفتهاند. فرضیه اول به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت سود شرکت پرداخته است که فرضیه اول مبنی بر وجود رابطه تایید گردیده است.
فرضیه دوم به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت سود شرکت با توجه به عامل اندازه پرداخته است که فرضیه دوم مبنی بر وجود رابطه تایید گردیده است. فرضیه سوم به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت سود شرکت با توجه به عامل تامین مالی پرداخته است که فرضیه سوم مبنی بر وجود رابطه تایید گردیده است. فرضیه چهارم به بررسی رابطه بین تجدید ارائه صورتهای مالی و کیفیت سود شرکت با توجه به عامل اهرم مالی پرداخته است که فرضیه چهارم مبنی بر وجود رابطه تایید گردیده است.
-1 مقدمه
برای تجدید ارائه صورت های مالی تجدید ارائه صورت های مالی یعنی اقلام صورت های مالی سال قبل یا سال های قبل به دلیل تغییرات در مانده اقلام یا به دلیل تغییر در طبقه بندی مجدداً ارائه شود. تجدید ارائه بستگی به ارقام مقایسه ای که در صورت های مالی می گذاریم دارد. یعنی اگر صورت مالی دو ساله باشد، سال قبل تجدید ارائه می شود اما اگر ارقام 3 سال در صورت مالی وجود داشته باشد باید 2 سال قبل تجدید ارائه شودعموماً. ارقام صورت های مالی سالانه که شرکت ها تهیه می کنند دو ساله است. ارقام صورت های مالی میان دوره ای همان طور که در پست ارقام صورت های مالی میان دوره ای نشان دهنده عملکرد ، قابلیت مقایسه و پیش بینی کنندگینشان داده شده است عموماً شامل اقلام دوره مالی جاری، اقلام دوره مالی قبل و ارقام سال مالی قبل می باشد.
توجه داشته باشید که تجدید ارائه در ارقام مقایسه ای صورت های مالی سال یا دوره جاری انجام می پذیرد نه در صورت های مالی همان دورهچون. عموماً صورت های مالی همان دوره حسابرسی شده و پرونده آن ها بسته شده است. به تعبیری می توان گفت وجود تعدیلات سنواتی و تجدید ارائه در صورت های مالی به جز مواردی مثل مالیات عملکرد و ...که عموماً ذخیره مالیات در نظر گرفته شده شرکت با مالیات عملکرد نهایی قطعی تطبیق ندارد و در همه شرکت ها چنین موضوعی طبیعی است، نشان از وجود اشتباه یا تغییر روش اساسی که آثار مالی با اهمیتی داشته است، می باشد.
هنگامی که شرکتی صورت های مالی خود را تجدید ارائه می کند، می پذیرد که اشتباه با اهمیت یا رویه ای نادرست در صورت های مالی دوره یا دورهای گذشته خود داشته است. از آنجا که سودآوری آینده واحد تجاری و در نتیجه جریان های نقدی و ارزش واحد تجاری در آینده با استفاده از سودهای گزارش شده در دوره های گذشته ارزیابی می شود، تجدید ارائه صورت های مالی دور ههای گذشته که در نتیجه آن سودهای گزارش شده در دوره های قبلی اصلاح می شود، کارایی گزارشگری مالی را به عنوان ابزاری برای پیش بینی آینده مخدوش می کند و همچنین با صورت های مالی واحدهای تجاری مختلف، مقایسه کنند .
بدین ترتیب، ضر ورت دارد آثار مالی معاملات و سایر رویدادهای مشابه در داخل واحد تجاری و در طول زمان برای آن واحد تجاری با ثبات رویه اندازه گیری و ارائه شود و بین واحدهای تجاری مختلف نیز هماهنگی رویه در باب اندازه گیری و گزارشگری رعایت گردد - ایزدی نیا و دیگران، . - 1389 آنچه از مطالب مزبور می توان نتیجه گرفت، این اطلاعات مالی واحدهای تجاری زمانی است که می تواند مفید واقع شود، که بتوان آن را با اطلاعات مشابه سال های گذشته همان واحد، و یا با اطلاعات مشابه سایر واحدهایی که در آن صنعت فعالیت می کنند، مقایسه کرد. اما به تغییرات مستمر و مداومی که در شرایط اقتصادی و اجتماعی صورت می گیرد. ارائه مجدد صورت های مالی برای بازار، حاوی اطلاعات جدیدی است .
از دیدگاه سرمایه گذاران، اخبار ارائه مجدد صور تهای مالی فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب می شود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده می گردد - شریعتی و کاظمی، . - 1389 بنابراین شناخت تاثیر تجدید ارائه صورتهای مالی بر کیفیت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می تواند از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. این تحقیق نیز سعی دارد اثر پدیده کیفیت سود را در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی دهد. ارائه مجدد صورت های مالی برای بازار، حاوی اطلاعات جدیدی است .
از دیدگاه سرمایه گذاران، اخبار ارائه مجدد صور تهای مالی فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست بلکه نوعی پیش بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب می شود و موجب سلب اطمینان سرمایه گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده می گردد. یکی از مهمترین ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری، اتکاپذیری آن است. طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی اتکاپذیر است که از اشتباه و تمایلات جانبدارانه خالی باشد .
تحقیقاتی که بیشتر در ایران انجام گرفته است نشان می دهد که درصد بالایی از شرکتهای ایرانی به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری، صورتهای مالی را تجدید ارائه و رقمی را تحت عنوان تعدیلات سنواتی گزارش می کنند - کردستانی و همکاران، - 1389 این موضوع نشان می دهد که اطلاعات حسابداری شرکتها از نظر ویژگی عاری از اشتباه بودن مورد تردید است. تعدیلات سنواتی و تجدید ارائه صورتهای مالی دوره های قبل، پیامدهای منفی متعددی را به همراه دارد .
رقم سود خالص، مبنای محاسبه مواردی نظیر پاداش هیئت مدیره، مالیات و سود تقسیمی به سهامداران است .علاوه بر این، سود هر سهم و نسبت قیمت به سود هر سهم از جمله شاخصهایی است که مورد استفاده تحلیل گران و سرمایه گذاران قرار می گیرد .در نتیجه ارائه نادرست سود، و اصلاح آن در دوره ها ی بعد، یعنی پس از گرفتن تصمیمهای مربوط، آثار اقتصادی و ما لی بر ای افراد مختلف خواهد داشت .
یکی دیگر از پیامدهای منفی تعدیلات سنواتی، اثر آن بر اعتبار حسابرسان است - کردستانی و همکاران، . - 1389 هدف حسابرسان اعتباربخشی به صورتهای مالی است و زمانی که صورتهای مالی حسابرسی شده دوره های گذشته به دلیل اشتباهات حسابداری قابل توجه بار ها تجدید ارائه شود، اعتماد جامعه نسبت به اظهارنظر حسابرسان کاهش می یابد. برای درک انگیزه های احتمالی مدیریت شرکتها از ارائه نادرست ارقام حسابدار ی و اصلاح آن در دوره های آینده، باید به عواملی توجه کرد که ای ن گونه عمل را توجیه می کند .تحقیقات انجام شده در زمینه گزارشگر ی متقلبانه، انگیزه ها ی مختلفی را بر ای چنین اقداماتی برشمرده اند .
البته باید به یاد داشت که تجدیدارائه صورتها ی ما لی همواره نشانه تقلب نیست و در طیف ی از اصلاح اشتباهات سهو ی تا گزارشگر ی متقلبانه قرار می گیرد؛ اما بسادگی می تواند به عنوان سرپوشی برای رفتارها ی متقلبانه مدیریت به کار رود - اعتمادی و دیگران، . - 1391تحقیقات نشان داده است که تجدید ارئه صورتهای مالی و کیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. از آنجایی که امروزه تمرکز اصلی گزارشگری مالی بر پیش بینی سود و جریانات نقدی به عنوان شاخص عملکردی شرکت می باشد و عموم تحلیل گران مالی سود را به عنوان یک عامل برجسته در بررسی ها و قضاوتهای خود در نظر می گیرند، بنابراین شناخت تاثیرکیفیت سود بر تجدید ارئه صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می تواند از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
-2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
نقش اصلی اطلاعات حسابداری در بازارهای مالی فراهم کردن زمینههای لازم برای تخصیص بهینهی منابع است. در پی رسواییهای مالی اخیر، اطمینان و اعتماد سرمایهگذاران به سیستم گزارشگری مالی ضعیف شده و کیفیت سود به عنوان یک عامل مهم در تعیین اعتبار و قابلیت اعتماد ارقام گزارش شده پدیدار گشت. در نتیجه، تعیین کیفیت اطلاعات حسابداری و نتایج حاصل از آن، مورد علاقهی سرمایهگذاران، مدیران، قانونگذاران و تدوینکنندگان استانداردها است.
تحلیلگران مالی، مدیران و سرمایهگذاران در سالهای اخیر به گزارش سودآوری شرکتها توجه زیادی داشتهاند . مدیران علاقهمند به حفظ رشد سود هستند زیرا پاداش آنان اغلب به سود شرکت وابسته است. سود حسابداری و اجزای آن ازجمله اطلاعاتی محسوب میشود که در هنگام تصمیمگیری توسط افراد در نظر گرفته میشود. سود حسابداری مبتنی بر ارقام تعهدی از نظر بسیاری از کاربران اطلاعات صورتهای مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکتها محسوب میشود. منظور از ارزیابی عملکرد شرکتها ارزیابی کلی وضعیت مالی و نتایج عملیات برای تصمیمگیریهای منطقی است.
سهامداران که مهمترین گروه کاربران اطلاعات صورتهای مالی هستند منافع خود را در اطلاعات سود جستجو میکنند. سود حسابداری نشانهای است که موجب تغییر باورها و رفتار سرمایهگذاران میشود. کیفیت سود میتواند در گزارشگری مالی اطمینان سرمایهگذاران را در بازارهای مالی تحت تاثیر قرار دهد. از عوامل مهم مؤثر در کیفیت سود میتوان به روشهای متعدد حسابداری، نارساییهای موجود در فرآیند برآوردها و پیش بینی ها، اختیار عمل مدیران و تاثیرپذیری سود از مبانی گزارشگری و صلاحدید مدیران اشاره کرد. عبارت کیفیت سود به توانایی مدیران در استفاده از اقلام اختیاری در اندازهگیری و گزارشگری سود اشاره دارد.
اقلام اختیاری ممکن است شامل انتخاب از بین اصول یا استانداردهای حسابداری و بهکارگیری برآوردها و زمانبندی معاملات برای شناسایی اقلام غیرعادی در سود باشد.در طول سه دهه اخیر بحث کیفیت سود مورد توجه خاص پژوهشگران قرارگرفته و تلاش بر این بوده است که با دست یافتن به یک روش منطقی و معتبر، کیفیت سود مورد ارزیابی قرارگرفته و عوامل تأثیرگذار بر آن شناسایی شود - دسای و همکاران1، . - 45 :2009
کیفیت سود زمانی مطرح میشود که تحلیلگران مالی تعیین کنند تا چه میزان سود گزارششده، منعکسکنندهی سود واقعی است. برداشت عموم سرمایهگذاران از مفهوم سود واقعی، سود حاصل از عملیات عادی است که قابل تکرار در سالهای مالی آینده و ایجادکننده جریانهای نقدی است. مفهوم کیفیت سود به دو ویژگی سودمندی در تصمیمگیری و ارتباط بین کیفیت سود و سود اقتصادی اشاره میکند.
-1-2 پیشینه پژوهش پژوهشهای داخلی
نیکبخت و رفیعی - 1391 - ، در پژوهشی به تدوین الگوی عوامل مؤثر بر تجدید ارائه صورتهای مالی در ایران پرداختهاند. این تحقیق در پی یافتن الگوی عوامل مؤثر بر تجدیدارائه صورتهای مالی در ایران است. بدین منظور نخست از طریق مصاحبه با 50 نفر از خبرگان عوامل مؤثر بر تجدیدارائه صورتهای مالی شناسایی، و سپس با روش رگرسیون لجستیک الگوی مورد نظر تخمین زده شد .به منظور تخمین الگو، داده های مربوط به 202 شرکت بورسی طی سالها ی1384 تا 1388 مورد استفاده قرار گرفت .یافته های این تحقیق نشان می دهد که سوداوری، اهرم مالی، طول دوره تصدی مد یریت، تغییر مدیریت، تغییر حسابرس و اندازه مؤسسه حسابرسی بر وقوع تجدیدارائه صورتهای مالی مؤثر است - آقایی، . - 1389
قاسم بولو و دیگران - 1390 - در پژوهشی به بررسی رابطه بین تجدید ارایه صورت های مالی با مدیریت سود و کیفیت سود پرداختهاند. یافتههای پژوهش حاکی از این است که بین تجدید ارائه صورت های مالی با مدیریت سود، رابطه معنی داری وجود دارد و نوع رابطه نشان می دهد که در شرکت هایی که سطح اقلام تعهدی بالا بوده، میزان تجدید ارائه نیز افزایش یافته است . همچنین، بین جریان وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی با مدیریت سود، رابطه ای معنادار و مستقیم و بین اندازه شرکت با مدیریت سود، رابطه ای معنادار و معکوس وجود دارد.
