بخشی از مقاله
چکیده
هنضت عاشورا، آيينه‌ی متام‌ناایِ رویدادی است در تاریخ بشیت، که تداعی‌گرِ نام علمدار آزادگی و سپهساالر دفاع از مظلومان است. با توجّه به ارزش و امهیّت قیام عاشورا، در فرهنگ اساام و تشیّع، پرداختن به آن و ذکر مناقب حسینی، رسالتی واجب حمسوب می‌گردد که روح محاسی و مبارزه باظلم و فساد را در رشاینن خشک و کالبد بی‌روح تاریخ، تزریق می‌کند. از آن پس، سرره‌ی عملی آن امام مهام و داستان حیات آزاد‌منشانه‌ی ایشان، به‌ويژه با حموریت قیام عاشورا، دست‌مايه‌ای ناب و دست‌آویزی ارزشمند برای ادبیات، به‌خصوص ادب متعهد، به شاار می‌آيد. مررزا حممّد جعفر فاخری فسایی، از شاعران آیینی و ذو اللساننی و از مجله شخصیت‌های معارص ايرانی است که در اشعار فارسی و عربی خود، به مدح و ستایش یا نوحه‌رسایی بر مصائب اهل بیت - ع - ، به ویژه امام حسنن - ع - ، پرداخته و احساسات لطیف و عمیق خویش را نسبت به ایشان به نظم درآورده است. در پژوهش حارض سعی بر آن است تا پس از معرّفی این عارف و شاعر بزرگ، با شیوه توصیفی-حتلیلی، به نقد و بررسی سیامی امام حسنن - ع - در اشعار عربی ایشان پرداخته، بن‌مایه های پایداری و مضامنن ناب حسینی آن اشعار را استخراج نامییم. فاخری در ابیات گسررده‌ای، به حوادث هنضت عاشورا و امهیت و جایگاه آن در مکتب اساام و تشیع پرداخته است و عاشورا را زنده کنندهی اساام ناب حممّدی معرفی می‌کند. از دیگر حمورهای اشعار فاخری، اشاره به مناقب و فضیلت‌های ساالر شهیدان است که شاعر، امام - ع - را کشتی نجات بشیت می‌داند.
واژگان کلیدی: عاشورا، امام حسنی - ع - ، حممّد جعفر فاخری فسایی.
مقدمه
توجه و اهتمام به اهل بیت - ع - و مدح و ثنا و ذکر مناقب ایشان در میان ایرانیان و بویژه شیعیان، همواره جایگاهی ویژه داشته است. در این میان، به شخصیت‌هایی بر می‌خوریم که با توجه به روحیات و توانایی‌های ذاتی خویش اقدام به خلق آثاری در این زمینه، در قالب نظم و نثر به زبان فارسی یا عربی و یا در قالب ملمع نموده‌اند. در میان اهل بیت - ع - ، شخصیت امام حسین - ع - ، به‌دلیل گره‌خوردگی با قیام ظلم‌ستیز و نهضت آزادی‌خیز عاشورا، نمودی گسترده‌تر و عمیق‌تر و جلوها‌ی درخشان‌تر وُپربارتر یافته است. چرا که مکتب حسيني مکتب جامعي با اهداف متعالي و مبتني بر اصول و مباني متقن نشأت گرفته از معارف الهي است. امام حسين - ع - احياگر حيات معقول بشر و زنده‌کننده‌ی اساام نبوي و سيره‌ی علوي است. سيّدالشهدا - ع - اساام رو به اضمحاال نبوي را زنده کرد تا پرچم اساام ناب محمّدي تا هميشه تاريخ در اهتزاز باشد و مصداق اين جمله‌ی نبي اکرم - ص - بر همگان عيان گردد: -
حسینُِّمنیَوَأناِمن حسین - - بدیعیان و نوروزی، . - 100 :1394 دقّت در این حدیث نبوی بیانگر این مطلب است که شریعت اساام، ضمانت بقا و استمرار حیات خود را مدیون امام حسین - ع - و وامدار نهضت بزرگ عاشورا است. باری، به قول شهید مطهری: حسين يک مکتب است و پس از شهادتش زنده‌تر ميشود - مطهری، . - 21/1 :1378 مکتبی که عبودیت پروردگار یکتا را هدف و سرلوحه‌ی خود قرار داده است. از اینرو، می‌توان گفت گام نخست در مسیر تحقق این هدف، اصااح جامعه و افراد است؛ بنابراین، ایشان در یک حرکت انقالبی، اصااح ساختار بیمار جامعه را وجهه همت خود قرار می دهند اما در این راه از نقش تعیین کنندهی افراد جامعه غافل نبوده هدایت و اصااح افراد را نیز در برنامه تربیتی خود قرار می دهند. حاصل اصااح اجتماع و افراد آن، تحقق حیات طیبه است که طهارت را در کلیة شئون زندگی انسان جاری و ساری خواهد کرد و انسانی که به چنین حیاتی دست یابد، به هدف غایی آفرینش، یعنی عبودیت حق تعالی دست خواهد یافت - بدیعیان و نوروزی، . - 114 :1394
بی‌تردید حماسه کرباا و قیام ساالر شهیدان حضرت امام حسین - ع - مهم سیامی امام حسنی - ع - در اشعار عربی و ملمعات مریزا حممد جعفر فاخری فسایی رخدادی بوده که باعث تحوّل مضمونی و معنایی در ادبیات فارسی و عربی شده است و شرح و روایت مظلومیت امام حسین - ع - و ددمنشی دشمن، نه تنها در صدها کتاب و مقتل بیان شده است؛ بلکه شاعران و نویسندگان در طول تاریخ، همواره سعی کرده اند با توجّه به این واقعه به رستاخیزی کلمات که همان شعر ناب باشد، دست یابند - صالحی و سهیلی گیاان، :1395 . - 124 شاعر و عارف متوفی فسایی، میرزا محمد جعفر فاخری، از جمله شاعران آیینی است که امام حسین - ع - و نهضت عاشورا در اشعار عربی ایشان نمود چشمگیری یافته است. هدف این پژوهش، نقد و بررسی اشعار عربی این شاعر با محوریت امام حسین - ع - و قیام کرباا است.
-1-1 پيشينه‌ی پژوهش
با توجّه به ارزش و جایگاه امام حسین - ع - و نهضت عاشورا در مکتب اساام و شریعت تشیّع، مکتب حسینی بازتاب گسترده‌ای در ادبیات، به‌ویژه ادبیات معاصر داشته است، و پژوهش‌های گوناگونی با محوریت این قیام آزادی‌بخش به رشته‌ی تحریر درآمده است. از آن جمله، می‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
-1 عاشورا و امام حسین - ع - در اشعار شاعران فارسی و عربی معاصر، نوشته‌ی پیمان صالحی و سهراب سهیلی گیاان . - 1395 -
-2 شخصیت نمادین امام حسین - ع - در شعر شریف رضی، نوشته‌ی صابره سیاوشی و موال شکاری میر . - 1392 -
-3 بررسی توصیفی- تحلیلی سیماي امام حسین - ع - در شعر دینی احمد وائلی، اثر تورج زینی‌وند و کامران سلیمانی . - 1390 -
-4 سیمای امام حسین - ع - در شعر معاصر فارسی و عربی، نوشته‌ی عبدالعلی آل بویه لنگرودی و نرگس انصاری . - 1389 -
-5 قیام امام حسین - ع - و شعر نو معاصر عربی، اثر فرامرز میرزایی . - 1383 -
