بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار بهینه تجهیزات حمل و نقل هوشمند در محورهای مواصلاتی استان گلستان می باشد. برای این منظور ضمن بررسی ادبیات نظری و پیشینه تحقیق، عوامل چهارگانه ساختاری، زمینه ای، رفتاری و ویژگی های سیستم حمل و نقل هوشمند به عنوان عوامل مؤثر بر استقرار بهینه اینگونه تجهیزات در استان شناسایی شدند. برای ارزیابی تأثیر عوامل فوق در دنیای واقعی با هماهنگی متخصصین در این زمینه پرسشنامه ای طراحی و در اختیار جامعه آماری قرار گرفت. داده های گرد آوری شده با استفاده از آزمون های رگرسیون و تحلیل واریانس فریدمن با بهره گیری از نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها نشان دهنده آن است که عوامل رفتاری توانسته است 84 درصد، عوامل زمینه ای 75 درصد، عوامل ساختاری 76 درصد و ویژگی سیستم های حمل و نقل هوشمند، 70 درصد تعییرات متغیر وابسته استقرار بهینه این تجهیزات را تبیین کنند. اولویت بالاتر در شاخه عوامل رفتاری به استفاده از افراد مجرب، در شاخه عوامل ساختاری به شناسایی کارکنان و متخصصان کلیدی، در شاخه عوامل زمینه ای به هماهنگی بین متولیان مختلف حمل و نقل و در شاخه ویژگی های سیستم های هوشمند به دسترسی به اطلاعات جامع توسط سیستم اختصاص یافت. در پایان پیشنهادات و توصیههایی برای بهبود مراحل استقرار تجهیزات حمل و نقل هوشمند با توجه به هر یک از زیرشاخه های عوامل مورد بررسی ارائه گردید تا در شناسائی مشکلات و بهبود استقرار و بهره برداری از این تجهیزات مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه
حرکت، عامل اصلی پویایی زندگی شهری و تداوم بخش کلیه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در سطح شهرها است. "حمل و نقل به راستی سازنده و شکننده شهرها می باشد" - کلارک، . - 240 :1957 همچنان که گسترش شهرها نیز در روندی متقابل، بر شبکه ها و سامانه های ترابری تأثیر می گذارد. همچنین، حمل و نقل و زیرساخت های مرتبط با آن هم به صورت مستقیم و هم با واسطه بر توسعه کالبدی شهرها اثرگذار هستند. امروزه به ویژه در کشورهای در حال توسعه ای چون ایران، حمل و نقل به عنوان یکی از مهم ترین موضوع های شهری است که مدیران و برنامه ریزان شهری را به چالش طلبیده است.
از جمله این مشکلات می توان به ایجاد ترافیک های سنگین و طولانی، آلودگی - هوا، صوتی - و... ، اختلال در کارکردهای شهری و در کل به پایین آمدن کیفیت زندگی شهری اشاره کرد که می توانند از نتایج ناکارآمدی حمل و نقل ایجاد گردند. سیستم حمل و نقل هوشمند یا - ITS - قاعده و نظمی است که دسته ای از راه حل های جدید و غیرمرسوم در گذشته را برای بهبود ایمنی و روانی جریان ترافیک و رفع نیازهای حمل و نقل با استفاده از فناوری های جدید در زمینه های پردازش اطلاعات، ارتباطات، کنترل و الکترونیک در سراسر جهان در اختیار قرار می دهد.
همچنین سیستم های حمل و نقل هوشمند الکترونیک، ارتباطات و سیستم های کنترل را به منظور ارتقای سطح ایمنی، کارآیی و ارزانی در حمل و نقل مورد استفاده قرار می دهد که برای شیوه های مختلف حمل و نقل از قبیل: جاده، راه آهن، هوایی و دریایی قابل تعمیم است - منافی، احمدی، سیستم های حمل و نقل هوشمند محصولی از انقلاب در فن آوری اطلاعات و ارتباطات که نشانه بارز عصر دیجیتال است می باشد سامانه هوشمند حمل و نقل شرایطی را مهیا نموده تا وضعیت تراکم ترافیک و مدت زمان طی مسیر به حداقل زمان ممکن تقلیل یابد. در این سیستم ها تجهیزات و تکنولوژی نوین و پیشرفته قابل بکارگیری است. استفاده از اینگونه سیستم ها نه تنها اصلاح الگوی زمانی سفر را دربر خواهد داشت بلکه در بهینه سازی الگوی مصرف انرژی - سوخت - ، کاهش آلودگی های زیست محیطی، کاهش خسارات مادی و معنوی ناشی از سوانح و در نهایت اصلاح الگوی نظارتی و مدیریتی بر شبکه حمل و نقل را نیز شامل می گردد.
مبانی نظری
تحلیلی بر عوامل مؤثر در وقوع تصادفات برون شهری
یکی از مشکلات زندگی بشر تراکم جمعیت، فقدان امکانات و عدم توانایی زیر ساخت های حمل و نقل در پاسخگویی به نیاز روزمره به شمار می آمد اما امروزه پیشرفت ارتباطات، توسعه امکانات، تجهیزات و فناوری مربوط به آن ها، امکان اصلاح ساختار سیستم حمل و نقل را برای حل مشکلاتی نظیر تراکم ترافیک، ارتقاء عملکرد سیستم و ایمنی حمل و نقل و همچنین کاهش اثرات سوانح فراهم نموده است. این اصلاح ساختار با بکارگیری سیستم های پیشرفته حمل و نقل تحت عنوان سیستم هوشمند حمل و نقل ایجاد گردید.
در جهت استفاده از تجهیزات و سیستم های حمل و نقل هوشمند در راستای کاهش بروز تصادفات و بالابردن سطح ایمنی در راه ها باید در ابتدا عوامل بوجود آمدن تصادفات شناسایی شود. تحقیقات بسیاری در خصوص عوامل مؤثر بر وقوع تصادفات برون شهری انجام گرفته است که در آن ها به عوامل متفاوتی از علل بروز تصادف اشاره شده است بعنوان مثال وضعیت رانندگان، وضعیت راه ها، نوع وسایل نقلیه، شرایط جوی و ... از اینگونه عوامل می باشند.
با در نظر گرفتن این مطلب که تصادفات اثرات زیانبار و جبران ناپذیری هم از لحاظ مادی و هم از بعد معنوی بر پیکره جوامع بشری وارد می سازند بایستی به این عوامل توجه ویژه داشته و در جهت رفع و کاهش اثرات این عوامل و در جهت ارتقاء سطح ایمنی افراد جامعه، گام های مبتنی بر فناوری برداشته شود. در وقوع تصادف عوامل مختلفی می توانند دخالت داشته باشند که می توان این عوامل را بصورت زنجیره ای به شکل ذیل بیان نمود. در این زنجیره 4 عامل مؤثر بر وقوع یک تصادف بیان شده است که عبارتند از:
-1 عامل جاده
-2 عامل محیط
-3 عامل انسان
