بخشی از مقاله
چکیده
منطقه جبال بارز به عنوان بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر در جنوب شرقی ایران و مابین سرزمین کوهستانی حناء از سمت جنوب و جلگه بم از جانب شمال واقع شده است. در این مطالعه از تصاویر سنجندهی استر با هدف مطالعه و شناسایی پراکندگی آلتراسیونها هیدروترمالی این منطقه جهت تعیین نقاط پرپتانسیل معدنی استفاده شد.
برای این منظور روشهای ترکیب رنگی کاذب، نسبتهای باندی، آنالیز مولفههای اصلی - به روش کروستا - و روش کمترین مربعات رگرسیون شده برای تهیهی نقشه ها به کار گرفته شدند. همچنین برای ارزیابی نقشههای تولیدی توسط این روشها، از همپوشانی نقشه پراکندگی اندیسها و محدودههای معدنی منطقه استفاده گردید. نتایج حاکی از همبستگی بسیار مناسب آلتراسیونهای آرژیلیکی و فیلیکی از روش کمترین مربعات رگرسیون شده و همچنین آلتراسیون اکسید آهن از روش نسبت باندی با نقشه کانیزاییهای منطقه است.
مقدمه
یکی از تصاویری که امروزه در شناسایی آلتراسیون ها کاربر گسترده ای پیدا کرده، تصاویر سنجنده ی استر می باشد. این سنجنده در 14 باند به تصویر برداری از زمین می پردازد. سه باند اول آن را که دارای قدرت تفکیک مکانی 15 متر هستند با نام امواج مرئی و فرو سرخ نزدیک می شناسند و طول موج0/52-0/ 86 میکرومتر برای آنها در نظر گرفته میشود. شش باند دوم این سنجنده متعلق به گروه مادون قرمز کوتاه می باشد که دارای قدرت تفکیک طیفی 30 متر بوده و دامنهی طول موجی 1/6-2/43 میکرومتر را شامل می شوند.
درنهایت گروه سوم از باندهای این سنجنده متعلق به تصاویری با عنوان مادون قرمز حرارتی هست که دارای قدرت تفکیکی برابر با 90 متر بوده و دامنه طول موجی آنها 11/65 تا 8/125 میکرومتر است - نینومیا. - 2005 1 روش های مختلف دورسنجی به عنوان ابزاری برای شناسایی انواع بارزی از آلتراسیون ها از جمله آلتراسیون آرژیلیکی، فیلیک، پروپیلیتیک و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. این آلتراسیون ها به عنوان یک لایه اطلاعاتی برای تلفیق باسایر لایه های اکتشافی استفاده می شوند تا مناطق پرپتانسیل کانیزایی در منطقه برای اکتشاف زمینی و مراحل بعدی اکتشاف معرفی گردد.
منطقه مورد مطالعه، بخشی از ورقه 1:100000 زمین شناسی جبال بارز می باشد. این منطقه به لحاظ تقسیمات کشوری در جنوب شرقی ایران قرار داشته و بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر می باشد که هر سه نوع سنگ آذرین، دگرگونی و رسوبی را میتوان در این منطقه مشاهده کرد. از لحاظ زمینشناسی اقتصادی می توان به وجود اندیسهایی از جمله گدازهی آندزیتی خرد شده در کوه معدن در جنوب باختر نقشه اشاره کرد که در آن کانیهای مشخصهی مس - مالاکیت، پیریت و آزوریت - دیده شدهاند. اندیسهای دیگری را که خواستگاه دایک دیوریتی دارند را میتوان در جنوب شرقی برگه در بخش شمال شرقی کوه رونگان مشاهده کرد. درخصوص مناطق دگرسانی نیز میتوان به وجود دگرسانیهایی در نزدیکی روستاهای کوه گشار، درود، تایباد و بید سیاه اشاره کرد
روش مطالعه
ترکیب رنگی کاذب
از آنجایی که سنجنده ها تصاویر را در بانده های مختلفی مخابره میکنند و هریک از باندهای آنها حاوی اطلاعاتی است لذا تجزیه و تحلیل ها را نمیتوان برروی یک باند انجام داد بنابراین لازم است از ترکیب رنگی به عنوان ابزاری استفاده شود.. روشهای فاکتورشاخص مطلوب، آنالیزمؤلفههای اصلی، تعیین حداکثر واریانس و کواریانس از جمله مهمترین روشهای انتخاب باندهای مناسب برای ساخت تصاویر رنگی میباشند
نسبت گیری باندی
نسبتگیری یکی از پرکاربردترین محاسبات تصویری است که در مطالعات سنجش از دور، به طور وسیع از آن استفاده به عمل آید.. اساس کار برای ساختن تصاویر نسبتی در شناسایی پدیدهای خاص، وجود اختلاف در میزان بازتابش طیفی آن پدیده در باندهایی است که بر یکدیگر تقسیم میشوند.بدین ترتیب که باندی که دارای بیشترین انعکاس است در صورت کسر قرار گرفته وباندی که دارای بیشترین جذب بوده - کمترین انعکاس - در مخرج کسر قرار میگیرد به دین صورت تصاویر نسبتی حاصل میشوند.با ایجاد تصاویر نسبتی بارزسازی پدیده بهتر از حالتی است که از یک باند برای بارزسازی استفاده شود.
روش آنالیز مؤلفه های اصلی - PCA -
روش آنالیز مؤلفه های اصلی از زیر مجموعه روش های آمار چند متغییره می باشد، در این روش هدف تولید جهت هایی هست که در آن جهت همبستگی بین باندهای تصویر، که منجر به اجتماع اطلاعات تکراری و به طبع آن افزایش زمان پردازش می شود، کاهش یابد. از لحاظ باند انتخابی روش تجزبه مؤلفه اصلی خود بر دو دسته تقسیم میشود: الف - روش مؤلفههای استاندارد: در این روش از تمامی باند های اطلاعاتی استفاده میشود. ب - روش مؤلفههای انتخابی - کروستا - . در روش کروستا انتخاب باند بر اساس اطلاعاتی طیفی کانی های مدنظر صورت میگیرد. در این روش پس از این که دو باند انتخاب شدند شرط انتخاب مولفه مناسب این است که در ماتریس بردارهای ویژه، باندهای مربوط به جذب و بازتابش کانیهای هدف دارای بیشترین اختلاف باشند.
روش کمترین مربعات رگرسیون شده
این روش که براساس تخمین یک باند از طریق باندهای دیگر برحسب کمترین مربعات رگراسیون شده بنا نهاده شده است برای باسازی آلتراسیون های هیدروترمالی استفاده می شود. در این روش تفاوت بین باند تخمینی و باند واقعی به صورت تصویری ارائه می شود که در این تصویر پیکسل های با مقادیر بالا - مثبت و منفی - بیانگر یه ویژگی به خصوصی است که پیش بینی نشده است
پیادهسازی روشها
در این مطالعه روش های فوق بر روی تصاویر سنجنده ی استر منطقه جبال بارز به کار گرفته شد. مرحله پش پردازش داده ها شامل تصحیح رادیومتریکی و اتمسفری بود که توسط ابزار موجود در نرم افزار ENVI بر روی داده ها اعمال شد.پس از تولید هریک از تصاویر برای افزایش وضوح، فیلتر پایین گذر نیز بر روی آنها به کار گرفته شد.
یکی از ترکیب های رنگی کاذب که در بحث زمین شناسی کاربرد دارد، RGB=4,6,8 است. این ترکیب بر روی داده های منطقه جبال بارز اعمال شد و نقشه آن در شکل 2 آمده است. در این نقشه رنگهای سبز و صورتی مایل به زرد به ترتیب آلتراسیونهای پروپلتیک و فیلیک را نشان میدهند. آلتراسیون پروپلیتیک به صورت نوار شمالغربی-جنوبشرقی در شکل به خوبی دیده میشود که در بخشهای جنوبی این نوار با آلتراسیون فیلیک همراهی میشود.
