بخشی از مقاله
چکیده :
با توجه به تعدد رقباوهمچنین افزایش رقابت بین سازمانها،برای افزایش سودو ارتقای مزایای رقابتی،فرآیند توسعه محصول یکی از مهم ترین فرآیندهای سازمان به شمار می رود.همچنین به دلیل افزایش نگرانی های زیست محیطی از سوی مصرف کنندگان،شرکتهای تولیدی بایددر صدد توسعه برنامه های دوستدار محیط زیست برآیند،که یکی از این راهکارهاتوسعه محصول سبز می باشد.صنایع کاشی وسرامیک جزء صنایع انرژی بر وآلاینده محسوب می شوندواز آنجا که استان یزد به عنوان قطب تولید کاشی وسرامیک کشور شناخته می شود، لذا هدف از این مقاله شناسایی عوامل موثر بر توسعه محصول سبز در صنعت کاشی وسرامیک استان یزد می باشد.
با مطالعه عمیق ادبیات تحقیق و نظر سنجی از خبرگان این صنعت بااستفاده از پرسش نامه ،40 عامل به عنوان عوامل موثر بر توسعه محصول شناسایی گردید.باتوجه به عوامل شناسایی شده، درراستای توسعه محصول سبز،کارخانجات بایدبه غیر ازخود سایر ذینفعان را نیزمد نظرقرار دهند،ضمناٌکارخانجات نه تنها بایدهمواره شرایط موجود در داخل کارخانه را تحت کنترل ونظر داشته باشند بلکه ازجدید ترین وبه روزترین تکنولوژی ها باید آگاهی داشته وبه فکر تولید محصولات جدیدنیز باشند.توسعه محصول سبز باید در کل زنجیره تامین مورد توجه وبررسی قرار گیرد.هرچه محصول تولیدی از مواد اولیه وانرژی کمتری استفاده نماید، نه تنها بازارهای فعلی حفظ خواهد شد بلکه دستیابی به بازار های جدیدنیز امکان پذیر خواهد شد.
مقدمه:
امروزه به علت رشد سریع محصولات و رقابتی شدن بازارعموماً، نیاز به محصولات و خدمات، رشد چشمگیری پیدا کرده است افزایش جمعیت و متنوع شدن نیازها نیز از جمله عواملی است که سازمان ها را به دستیابی به محصول و کارایی جدیدتر ترغیب میکند . - Pit,2008 - توسعه محصول جدید رویکردی نوین برای مواجهه باتغییرات محیطی ومقدمه ای برای ورود به فضای رقابتی درشرایط چالشی است.شرکتها می توانند با شناخت عوامل کلیدی موفقیت وکسب موقعیت ویژه در این عوامل،برای خود مزیت رقابتی ایجاد نمایند.درجهان اقتصادی، امروزه بیشتر سازمانها درجستجو برای یافتن عوامل ایجاد مزیت رقابتی هستند.
فرآیند توسعه محصول جدید برای سازمانهای تولیدی اکنون مزیت رقابتی محسوب می شود.توسعه محصولات جدید به سازمانها کمک خواهد کرد تا موقعیت رقابتی وانحصاری خود رادربازار رقابت حفظ نمایند.به نظر میرسد امروزه مشکلات زیست محیطی، شهروندان، سازمانها و موسسات سرتاسر جهان را بیشتر از 30 سال پیش نگران کرده است. مساله حفظ محیط زیست باعث شده است که مصرف کنندگان درباره محصولاتی که میخرند بازاندیشی کنند.
امروزه بسیاری ازمصرف کنندگان این آمادگی را دارند که برای حمایت واقعی از محیط زیست برای محصولاتی که استانداردهای محیطی را رعایت میکنند، مبلغ بیشتری پرداخت کنند.به نظر می رسدکه سبز بودن عمل کسب و کار رابهبود می بخشد چراکه این استراتژی باعث افزایش سودآوری، بهبود انگیزه وتعهد کارکنان و به علاوه وفاداری مشتریان می شود. - Forte & Lamont, 1998 - با توجه به اینکه شرکتها استراتژی هایی را به صورت داوطلبانه به منظور کاهش آثارمحصولات خود بر محیط زیست اتخاذ کرده اند وهمچنین افزایش%30ی مصرف انرژی درطی 25 سال اخیر ،امروزه واژه سبز وحرکت به سوی آن درتمامی جنبه ها به سرعت درحال گسترش است.
بیان مسأله:
باتوجه به تعدد رقبا وهمچنین افزایش رقابت بین سازمانها،برای افزایش سود وقدرت رقابت،فرآیند توسعه محصول یکی از مهمترین فرآیندهای سازمان به شمارمی رود. - Wang et al , 2012 - درمیان اقدام های مدیریت زیست محیطی،اقدامات توسعه محصول بهبود یافته از لحاظ زیست محیطی اهمیت دارد. - Borchardt et al,2011 - درک عملکرد بازاروشاخصهای عملکرد زیست محیطی در مشخص کردن آثارتوسعه محصول بهبود یافته ازلحاظ زیست محیطی بااهمیت به شمارمی رود.
- Pujari et al , 2004 - بدلیل افزایش نگرانی های زیست محیطی از سوی مصرف کنندگان،دولتها وجوامع مختلف در سرتاسر جهان و شرکتهای تولیدی، بایددر صدد توسعه برنامه های دوستدار محیط زیست برآیند،که یکی از این راهکارها توسعه محصول سبز می باشد. محصول سبز به حفظ وبهبود محیط طبیعی با حفظ انرژی ویا منابع وکاهش یاحذف استفاده از مواد سمی آلوده کننده وضایعات کمک می کند،به عبارتی محصولی است که ضرر کمتری به محیط زیست وارد می کند واز روشهای تعمیر،نوسازی،تولید مجدد، بازیافت وکاهش بدست می آید. - تند کار، - 1389 اصطلاح سبز زمانی به یک محصول اطلاق می گردد که عملکردزیست محیطی واجتماعی آن در تولید،استفاده ودفع در مقایسه باسایرکالاهای رقیب به طرز قابل توجهی بهبود یافته باشد.
- Dangelico et al,2009 - بسیاری ازصنایع می توانند بااجرای توسعه محصول سبزاز نتایج آن از قبیل صرفه جویی هزینه،افزایش بهره وری،افزایش بازده وبهبود کیفیت محصول بهره مند شوند. - - Chu et al ,2009سبز بودن عمل کسب و کار رابهبود می بخشد چراکه این استراتژی باعث افزایش سودآوری، بهبود انگیزه وتعهد کارکنان و به علاوه وفاداری مشتریان می شود. Forte et al ,1998 - - طراحی یک محصول سبز و فرآیندهای تولیدی مرتبط، بدون شک یک چالش کلیدی به شمار میرود زیرا طراحی بر تمام فعالیتهای تولیدی بعدی و در نتیجه میزان خروجیهای نامطلوب تأثیر میگذارد .
سازمانها باید باسرمایه گذاری درراستای توسعه محصول سبز، با انجام اقدامهای توسعه زیست محیطی محصول، به دنبال ارتقای مزایای رقابتی مانند قیمت محصول،کیفیت وانعطاف پذیری باشند. صنایع کاشی وسرامیک از جمله صنایع انرژی بر محسوب می شوند که برای تولید محصول نه تنها ازمواد معدنی استفاده می کنند بلکه سهم استفاده از آب ،گاز وبرق نیز دراین صنعت بالاست.ضمنا این صنعت تاثیرات قابل توجهی نیز بر محیط زیست دارد.آلودگی هایی مانند آلودگی آب،خاک،هواوهمچنین تخلیه پسماندهای ناشی از تصفیه آبهای صنعتی وکاشیهای ضایعاتی در طبیعت از مواردی هستند که بر محیط زیست اثرات مخرب وزیانباری دارند.
استان یزد به عنوان قطب صنعت کاشی وسرامیک ایران با تولید بیش از نیمی از کل محصول تولیدی - بالغ بر 250 میلیون مترمربع - می باشد، همچنین حجم بالایی از صادرات این استان به کشورهای همسایه مربوط به کاشی وسرامیک می باشد، لذا ضرورت انجام پژوهشی کاربردی در زمینه توسعه محصول سبز آشکار می گردد.این پروژه به تاثیر توسعه محصول سبز برکارآیی زیست محیطی،عملیاتی،بازار ومزیت رقابتی می پردازد.مدیران صنایع کاشی وسرامیک باتوجه به نتایج این پژوهش به اهمیت وتاثیر مثبت توسعه محصول سبز در سازمان پی می برند.
ادبیات و پیشینه:
الف - تحقیقات داخلی
سرمد وهمکاران - - 1389طی تحقیقی به شناسایی ورتبه بندی عوامل کلیدی موثر در توسعه محصول جدید در شرکت سایپا پرداختند.نتایج این پژوهش نشان دادعوامل کلیدی عبارتند از:بازاریابی - امتیاز ویژه نسبت به رقبا - ،تیم توسعه محصول - انگیزه کاری اعضا - ، تکنولوژیکی - انتخاب تکنولوژی متناسب با محصول جدید - ،تجاری سازی - انعطاف پذیری وتوجه به نیاز مشتری در طراحی محصول جدید - طالبی وهمکاران - 1390 - طی تحقیقی به شناسایی واولویت بندی عوامل اساسی موفقیت در توسعه محصول شرکتهای پارک علم وفناوری تهران پرداختند.
نتایج این پژوهش نشان داد که عوامل اصلی تاثیر گذار برتوسعه محصول جدید عبارتنداز:فناورانه - نوظهور بودن - ،بازاریابی،تجاری،مدیریتی علی احمدی وهمکاران - 1392 - طی تحقیقی به بررسی عوامل موثر برچابک سازی فرآیند توسعه محصول جدید بااستفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی پرداختند.نتایج این پژوهش نشان داد که عوامل اصلی عباتنداز:تکنولوژی جدید وپیشرفته،طراحی وتوسعه مشتری محور محصول جدید،تطبیق با تغییرات وکاهش ریسک در توسعه محصول جدید،به کارگیری تکنولوژی اطلاعات در فرآیند توسعه، بررسی حساسیتهای بازار وتلاش جهت پاسخگویی به تغییرات،اجرای مدیریت مشارکتی در فرآیند توسعه محصول جدید پورزمانی وهمکاران - 1394 - طی تحقیقی به بررسی حسابداری مدیریت زیست محیطی برای طراحی تولید سبز با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی پرداختند.
نتایج نشان داد که کنترل بهینه مصرف مواد خام،آب،انرژی وسوخت،ایجاد ودفع ضایعات وپسماند وپیشگیری ازآلودگی محیط زیست از ابزارهای حسابداری مدیریت زیست محیطی می باشند.همچنین طراحی محصولات سازگار با محیط زیست با پیشرفت تکنولوژی به طور فزاینده در مدیریت پایدار زنجیره تامین اهمیت پیدا می کند. آذر وهمکاران - 1394 - طی تحقیقی به بررسی تاثیر توسعه محصول سبز بر عملکردسازمانی پرداختند . نتایج این پژوهش نشان داد که توسعه محصول سبز نه تنها برعملکرد عملیاتی سازمان بسیار تاثیر گذار است بلکه برعملکرد زیست محیطی وعملکرد بازار نیز تاثیر می گذارد.
