بخشی از مقاله
چکیده:
در دنیای امروز سبک های زندگی ، الگویی برای کنش های متقابل افراد و متمایز کننده مردم از یکدیگر هستند. به کمک سبک های زندگی است که می توانیم آنچه را مردم انجام می دهند، چرایی آن و معنایی که برای آنها و دیگران دارد را درک کنیم.
این پژوهش با هدف " شناسایی مؤلفه های سبک زندگی در نظریه ها و احادیث امام جعفر صادق - ع - " انجام شده است.
روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده و برای تجزیه و تحلیل یافته ها، احادیث مرتبط با سبک زندگی از امام جعفر صادق - ع - و نظریه های جامعه شناسی کلاسیک مورد بررسی وسپس مورد مطابقت قرار گرفته وپیرامون مفهوم سبک زندگی، ابعاد مطرح در احادیث امام جعفر صادق - ع - در قالب جداول دسته بندی شده با اولویت هایی پیرامون شیوه های مصرف کردن، مصرف فردی و اجتماعی، رفتارهای متمایز کننده و برتری جویانه، رفتار ، مصرف و سبک زندگی اسلامی ارائه شده است.
مقدمه
شاید بتوان تاریخ استفاده از سبک زندگی را در قرون 16 و 17 جستجو کرد. اما به کار گیری این مفهوم در ادبیات جامعه شناسی به ویژه "وبر" و "آدلر" برمی گردد. تحول واژه سبک زندگی در نظریه های آدلر از واژه های ابداعی همچون تصویر راهنما، خط راهنما، نقشه راهنما، خط زندگی، نگرش کلی به زندگی و شخصیت کل نشئت گرفته است. تنوع استفاده از سبک زندگی ارائه برداشتی همگانی و یک دست از آن را سخت کرده است. برای مثال وبر در استفاده از این واژه، سبک های زندگی جمعی را در نظر دارد. همچنین باید اضافه کرد که این مفهوم در کارهای او از اهمیت کمتری برخوردار است.
بر خلاف وبر، منظور آدلر از سبک زندگی بیشتر سبک های زندگی فردی است و "سبک زندگی" در نظام نظری او مفهومی مرکزی است. وجه اشتراک این دو مورد این است که هردوی انها نظریاتشان را بر پایه روش شناختی و فرضیه های اساسی مشابهی بنا نهاده اند.
بیان مسأله و ضرورت و اهمیت موضوع سبک زندگی در معنای عام روشهای متمایز زیستن است که توسط گروه های مختلف مردم برگزیده می شود. فاضلی تعریف مربوط به سبک زندگی را به دو گروه عمده تقسیم می کند. مجموعه تعاریفی که سبک زندگی را از جنس رفتار می داند و ارزش ها و نگرش ها و جهت گیری های ذهنی را از دایره این مفهوم بیرون می گذارند. دسته دوم تعاریف سبک زندگی تعاریفی هستند که بیشتر جنبه روانشناختی دارند و در تعریف این مفهوم، جمع رفتار و ذهنیت را در نظر می گیرند.
این دسته تعاریف ابتدا در مطالعات و بازار پژوهشی ظهور یافته و سپس گسترش پیدا کرده اند همانند تعریف ها، نظریه های سبک زندگی نیز عموماً در دو حوزه روان شناسی و جامعه شناسی رشد و توسعه یافته اند. سبک زندگی در روانشناسی در حوزه نظریه های شخصیت تداوم یافته است در حالی که در جامعه شناسی از منظری جمعی آغاز و به سمت رویکردی فردی- جمعی پیش رفته است.
در ادبیات جامعه شناسی از مفهوم سبک زندگی دو برداشت و دو گونه مفهوم سازی متفاوت به عمل آمده است. در ابتدا سبک زندگی، معرف ثروت، موقعیت اجتماعی افراد و غالباً شاخصی برای تعیین طبقه اجتماعی به کار رفته است.
در جامعه شناسی متقدم، مفهوم سبک زندگی عموماً در ارتباط با مفهوم طبقه و نظام قشربندی اجتماعی به کار برده شده است. از دیدگاه وبر گروه های منزلتی اغلب سبک زندگی با شیوه های رفتاری ای دارند که آنها را از دیگر گروه های منزلتی متمایز می کند. زیمل مفهوم سبک زندگی را در رابطه با مدرنیته و زندگی در کلان شهرها بررسی کرده است. وی معتقد است که نظام هایی مانند مد در جامعه مدرن بیان گر تلاش انسان مدرن برای کسب فردیت و همزمان تعلق به گرو هایی اجتماعی است
وبلن نیز در تحلیل سبک زندگی به مفهوم مصرف تمسک جسته است. از دیدگاه او "مصرف تظاهری" یا " مصرف خود نمایانه" ویژگی طبقات بالای اجتماعی است. این طبقات تلاش می کنند تا از این طریق میان خود و دیگر گروه های اجتماعی تمایز ایجاد کنند - وبلن، . - 1383 نظریه های وبلن در زمینه سبک زندگی رابطه بسیار نزدیکی با نظریه های متاخر سبک زندگی دارد.
در برداشت دوم، سبک زندگی نه راهی برای تعیین طبقه اجتماعی بلکه شکل اجتماعی نوینی دانسته می شود که تنها در متن تغییرات فرهنگی مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد. در این معنا سبک زندگی راهی است برای تعریف ارزش ها و رفتارهای - هویت - افراد که اهمیت آن برای تحلیل اجتماعی روز به روز افزایش می یابد. اهمیت و رواج فزاینده مفهوم سبک زندگی در علوم اجتماعی ظاهراً ناشی از این واقعیت است که سنخ شناسی های موجود نمی تواند تنوع و گوناگونی دنیای اجتماعی را توضیح دهد.
ادبیات پژوهش
در دنیای کنونی، مسأله سبک زندگی و شرایط جدید زندگی تغییرات اساسی ایجاد نموده و بر الگوهای زندگی افراد تأثیر بسیار زیادی داشته است.
به همین دلیل شرایط و سبک زندگی جدید، لازم است با استفاده از متون اسلامی باز سازی شده تا با الگوهای مناسبت تری پرورش یابد. همچنین با توجه به اینکه احادیث امام جعفر صادق - ع - نکات آموزنده ای مرتبط با مؤلفه های سبک زندگی دارد، تعاریف سبک زندگی را با احادیث تطبیق می دهیم.
مصرف و سبک زندگی
امروز سبک های زندگی را معمولا مبتنی بر سازمان اجتماعی مصرف می دانند. هر سبک زندگی در خلال گزینش های فرهنگی و رفتاری به ویژه اشکال متعدد مصرف متجلی می شود.
نظریه های اجتماعی در رویکرد اخیر بیشتر به روش هایی توجه دارند که بیانگر توجه به تفاوت ها یا اجتماعات ناشی از روش های مصرف به جای تولید است. این جهت گیری جامعه شناسی معاصر به معنای پذیرش اهمیت رو به افزایش حوزه مصرف و فعالیت های سبک زندگی در شکل دادن به هویت شخصی و جمعی نیز هست.
