بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی شیوع اختلالات روان در زنان زندانی استان تهران در سال 1393 میباشد، روش پژوهش، میدانی و در بین نمونه 290 نفری از زندانیان و از طریق نمونهگیری تصادفی ساده اجرا شده است. طرح تحقیق از نوع زمینهیابی و به شیوه مقطعی است و از پرسشنامه - SCL-90-R - برای بررسی میزان اختلالات روانی استفاده شده است و با استفاده از آزمونهای آماری خی دو، فی ، d سامرز و تائو سی کندال داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت
نتایج حاکی از آن است که بین سن و وضعیت تأهل زندانیان با اختلالات روانی رابطه معناداری وجود ندارد. بین میزان تحصیلات، مدت زمان محکومیت، نوع جرم و سابقه تکرار جرم و اختلالات روانی رابطه معنیداری وجود دارد. بدین معنا که بیسوادان در مقایسه با افراد تحصیلکرده، اختلالات روانی بالاتری دارند.
همچنین با افزایش مدت زمان محکومیت، میزان اختلالات روانی نیز بالا میرود و کسانی که مرتکب قتل شده اند و جرمشان مواد مخدر بوده در مقایسه با سایر جرایم، اختلالات روانی بیشتری را تجربه میکنند. همچنین افرادی که سابقه دارند، به طور معناداری در مقایسه با افراد فاقد سابقه، اختلالات روانی بیشتری دارند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت عوامل نامبرده، در تعیین میزان اختلالات روانی زندانیان مؤثر هستند.
مقدمه
در دنیای امروز بدلیل رشد جمعیت و تغییرات به وجود آمده در شیوه زندگی، روابط اجتماعی و رقابت های پیدا و پنهان موجود در جوامع مختلف شیوع اختلالات روانی روبه افزایش است، با این همه به نظر میرسد که در پارهای از افراد و جمعیتها از جمله بزهکاران و مجرمان از شیوع بیشتری برخوردار باشد
بشر از ابتدا، برای دفاع از جان و مال و حقوق و آزادی خویش، مجرمان، متخلفان ومتجاوزان را به روشهای گوناگون به کیفر رسانده است و جامعه نیز در طول ادوار تاریخ برای حفظ نظم و آرامش و امنیت، با تنبیه مجرمان و مجازاتهای گوناگون واکنش نشان داده است
بررسی وضعیت سلامت روانی در زندانیان و ارایه خدمات در زمینه بهداشت روانی به این گروه در معرض خطر از دغدغههای صاحب نظران علم روان پزشکی و بهداشتی کشورهای مختلف بوده و هنوز مسائل و مشکلات مربوط به مجرمان و زندانیان به ویژه در ارتباط آن با مشکلات روانی یکی از چالش برانگیزترین زمینههای پژوهشی میباشد. موضوع ارتباط جرم و اختلالات روانی همواره فکر انسان را به خود معطوف ساخته است و بسیاری از مردم، ارتباط بین بیماریهای روانی با جرم را میپذیرند و نه تنها بیماران روانی را به علت ارتکاب اعمال خشونتآمیز، بی معنا و غیرقابل درک، خطرناک میپندارند بلکه مبادرت به جرایم وخیم را نیز ناشی از بیماری روانی میدانند
بیماریهای روانی از بدو پیدایش بشر وجود داشته است و هیچ فردی در برابر آن مصونیت نداشته است و خطر ابتلا به آن در هر زمان و مکانی وجود دارد ولی به واقع بیشتر مطالعات مختلف شیوع اختلالات روانی را در جمعیت زندانیان نسبت به جمعیت عمومی بالاتر ذکر کردهاند - بوتلر2،2006 - ، »درحال حاضر بیش از8/75 میلیون نفر زندانی در سراسر جهان نگهداری میشوند« - بریمینگهام، - 2004، که میزان سهم آن درکشور ما طبق آخرین آمار منتشره رقمی بیش از 150 هزار زندانی است - سایت سازمان زندانها - ، که بررسی وضعیت سلامت روانی و اختلالات شخصیتی در آنها به عنوان یکی از گروههای درمعرض خطر از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده.
»یافتههای تحقیقی در ایران نشان میدهد که درصدی از افراد به طور مرتب مرتکب جرم شده و به زندان برگشتهاند. زندان به عنوان سمبل مجازاتها در قرن اخیر کارکرد مفیدی نداشته است. بدلیل تورم جمعیت کیفری، زندان کارایی خود را در زمینه انجام اقدامات اصلاحی و بازپروری از دست داده و صرفاً به پارکینگ انسانها تبدیل شده است و از طرف دیگر زندان خود فرهنگ مجرمانهای را پرورش میدهد که با بازگشت زندانیان به جامعه در جامعه پراکنده می-شود
زندگی طولانی مدت افراد در زندان و مراکزی از این دست، سبب بروز پدیدههایی همچون یادگیری شیوههای جرم و بزهکاری میشود - کاپلان3 و همکاران، . - 2000 تعدادی از بررسیها نیز بروز برخی نابهنجاریهای روانی، رفتارهای ضداجتماعی یا تشدید آنها را به دنبال اقامت طولانی مدت در زندان گزارش کردهاند
بیحوصلگی، خودزنی، ستیزهجویی، بیقراری و خیالبافی، از عواقب حضور زندانی در زندان است. از دیگر عواقب این فرآیند می توان به از دست دادن حیثیت و پایگاه اجتماعی، بروز عقدههای روانی، دیدگاه منفی زندانی به امور را نام برد -
آثار زندان، به خود زندانی محدود نمی شود و تأثیر آن در خانواده وی نیز قابل ردیابی است. از مهمترین علل از همگسیختگی خانواده و طلاق همسر، زندانی شدن فرد است. به ویژه با طولانی شدن مدت حبس، احتمال از دست دادن خانواده و همسر برای فرد زندانی، افزایش می یابد. همچنین زندانیانی که سابقه حبس قبلی نیز دارند، احتمال وقوع متارکه در زندگی زناشویی آنها بیشتر اس
دادههای تجربی بسیاری در تأیید این رابطه در ادبیات پژوهشهای صورت گرفته درباره تعیین فراوانی اختلالهای روانی در بین افراد مجرم وجود دارد.
بررسی شیوع اختلالات روانی زندانیان مرد مستقر در ندامتگاه مرکزی استان یزد در تابستان سال 1380 که توسط نریمانی در دانشگاه پزشکی شهید صدوقی صورت گرفته که از نظر اختلالات روانی در بین زندانیان، فرم شدید اختلالات اضطراب 39/7 درصد، افسردگی 39/2 درصد، حساسیت بین فردی 34/1درصد و افکار پارانوئیدی 38/8 درصد بیشترین فروانی را دارا بوده و در بین اختلالات وسواس، اجبار، جسمی سازی، ترس مرضی، پرخاشگری و روان پریشی فرم متوسط بیشترین فراوانی را داشت.
در مطالعه دیگری که بر مجرمین قتل عمدی در زندانهای شهر تهران در سال1380 توسط امام هادی، جلیلوند، صالحی، با تعداد جامعه آماری 136 نفر زندانی صورت گرفت نشان داد که اکثر مجرمان بین 30-37 با میانگین 33/6 سال بوده و از نظر سلامت روان حدود %87 آنان از نوعی اختلال روان رنج میبردند که در این میان پرخاشگری، اضطراب بیشترین و وسواس و ترس مرضی کمترین آنان را شامل میشده است.
علاوه بر این در پژوهشی دیگر که توسط محمدعلی امام هادی با عنوان فراوانی اختلالات روانی در مجرمان قتل عمد در سال 1385 صورت پذیرفت، نشان داد که %76/86 از مجرمان دچار نوعی مشکل روانشناختی بودهاند و در واقع پرخاشگری، اضطراب و شکایات جسمانی شایعترین مشکلات و وسواس و ترس مرضی کمترین میزان شیوع را در بین نمونهها داشتند.
در مطالعه توصیفی - تحلیلی دیگری که در سال 1387 توسط آراسته و شریفی سقز بر روی کلیه زندانیان زندان مرکزی سنندج - با حجم نمونه 208 نفر - انجام گرفت نشان داد که:% نمونهها مرد بودند، بیشترین شیوع در فاصله سنی - 51/4 - 20-40 بوده، %40/4 از نمونهها مجرد، %48 متأهل، %11/5 مطلقه و از نظر وضعیت تحصیلی بیشترین فراوانی مربوط به سطح زیر دیپلم - - %79/3 بوده است. شیوع کلی اختلالات شخصیت در نمونهها %55/8 بود که از این درصد %75 دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی و %24 دارای اختلال شخصیت مرزی بودند و %26 نمونهها دارای اختلال روانپزشکی در محور یک بودند.
نورمحمدی نیز در سال 1389 در پژوهشی با عنوان بررسی اختلالاتروانی نوجوانان پسر بزهکار کانون اصلاح و تربیت و غیر بزهکار 14-18 ساله قزوین به این نتیجه رسید که میزان اختلال هیپوکندری، اختلال انحراف اجتماعی و اختلال پارانوئیا در نوجوانان بزهکار بیشتر از نوجوانان غیر بزهکار است.
لذا در این تحقیق هدف ما بررسی میزان شیوع اختلالات روان در بین زندانیان زن استان تهران با استفاده از چک لیست نشانه های اختلالات روانی - SCL-90-R - است . اختلالات روانی بررسی شده شامل: اضطراب، افسردگی، حساسیت بینفردی، وسواس-اجبار، پرخاشگری، ترس مرضی، افکار پارانوئیدی، روان گسستهگرایی، شکایت جسمانی بوده است. همچنین این پژوهش با هدف بررسی شیوع اختلالات روانی بر حسب سن، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، نوع جرم، مدت زمان محکومیت و سابقه تکرار جرم طرح ریزی شده است.
روش پژوهش
این تحقیق از نوع پژوهش زمینه یابی میباشد و از نظر هدف در زمرهی تحقیقات بنیادی است و برحسب موقعیت، تحقیقی میدانی میباشد و همچنین از نظر زمان، تحقیقی گذشتهنگر میباشد. جامعه آماری، تمام زندانیان زنانی هستند که در سال 1393 در زندان زنان شهر تهران به سر می بردند. با توجه به جمعیت سیال زندانیها و به دلیل ورود و خروج احتمالی هر روزهی افراد، حجم جامعه به طور میانگین 1114 نفر بوده است.جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده خواهد شد. و طبق فرمول کوکران جمعیت افراد نمونه 286 نفر خواهد بود که جهت بالا بردن ضریب دقت تعداد 290 نفر از زندانیان مورد آزمون قرار خواهند گرفت.
