مقاله شیوه‏های مدیریت تقاضای سفرهای شهری و ارائه پیشنهاد برای شهر تهران

بخشی از مقاله

چکیده

در سال های اخیر، افزایش تعداد خودروهای شخصی، افزایش استفاده از آنها و مسافت طی شده با آنها جوامع را با معضلاتی از جمله افزایش ترافیک، افزایش تراکم، آلودگی هوا و آلودگی صوتی، کاهش دسترسی و غیره روبرو کرده است. در این مقاله، تعدادی پیشنهاد و استراتژی در حوزه مدیریت تقاضای حمل و نقل به منظور کاهش تقاضا و حرکت در راستای توسعه شهری پایدار ذکر شده و راجع به آنها توضیح داده شده است.

راهکارهای مدیریت تقاضا در 4 گروه کلی با نام های اقدامات مربوط به کارفرمایان و شرکت ها، نظارت بر ناوگان حمل و نقل، عوامل تشویق کننده یا بازدارنده اقتصادی و روشها و ساعات کاری جایگزین دسته بندی شدهاند. در ادامه، تعدادی بررسی موردی در کشورهای مختلف که از این راهکارها استفاده کردهاند آمده است. در انتها برخی از این راهکارها برای استفاده در شهر تهران، با توجه به نقاط قوت و ضعف این کلانشهر مورد بررسی قرار گرفتهاند.

-1 مقدمه

امروزه با گسترش شهرها و امکانات رفاهی و تفریحی بیشتر و همچنین رشد جمعیت، شاهد سفرهای فزاینده ای هستیم. این سفرها که در پی اهداف گوناگونی صورت میگیرند، اگر به طور صحیح مدیریت نشوند مشکلات عمده ای از جمله ترافیک بیش از اندازه و فراتر از تحمل، عدم دسترسی افراد به مناطق و امکانات، آلودگی، کاهش راندمان فردی و دیگر مسائل را پدید می آورند که برای رسیدن به شهری پایدار و توسعه یافته، بایستی برای این مشکلات تدابیری اندیشیده شود.

کاهش تقاضای سفرهای درون شهری، از جمله راهکارهای مهم برای مدیریت و رفع این مشکل است. مدیریت تقاضای شهری - TDM1 - ، عبارت است از اعمال برنامه ها و استراتژیهایی برای کاهش تقاضای سفرهای درون شهری.

مدیریت تقاضای شهری واژه ای کلی برای راهکارهایی است که کارآیی سیستم را با جایگزینی خودروهای تک سرنشین با خودروهای چند سرنشین، یا جابجایی سفرهای خودروها از زمان اوج ترافیک به بازه های دیگر بهبود می بخشند. در مدیریت تقاضای شهری به دنبال کاهش سفرهای انجام شده با خودروهای شخصی توسط جایگزینی آن با روش های دیگر سفر، تشویق مردم به عوض کردن نوع سفرها و یا کاهش نیازشان به سفرهای فیزیکی میباشیم.

-2 بررسی روش های علمی و عملی

از اهداف برنامه های مدیریت تقاضای سفر، کاهش مسافت طی شده توسط ماشین ها و همچنین تمام مزایایی که از این کاهش در جنبه های دیگر از جمله محیط زیست و توسعه پایدار پدید می آیند می باشد، بدون اینکه نیازمند سرمایه گذاری های سازمانی و هنگفت باشیم. از جمله کارهای صورت گرفته در این راستا، افزایش تعداد سرنشینان وسایل نقلیه، جابجایی زمان و یا شیوه سفر - گاهی حتی به منظور جابجایی تراکم ساعت اوج - ، یا کاهش نیاز به سفر با خودرو می باشد. مدیریت پارک خودروها و یا بهبود ناوگان حمل و نقل عمومی هم ممکن است جزو برخی برنامه های مدیریت تقاضای شهری باشند.

استراتژی های مدیریت تقاضای شهری به چهار دسته کلی تقسیم می شوند. این چهار مورد عبارتند از:

1.    اقدامات مربوط به کارفرمایان یا شرکتها

2.    نظارت بر ناوگان حمل و نقل

3.    عوامل تشویق کننده یا بازدارنده اقتصادی

4.    روشها و ساعات کاری جایگزین

در ادامه توضیح بیشتری راجع به هر مورد آمده است.

-2-1 اقدامات مربوط به کارفرمایان و شرکت ها

این بخش مربوط به تمهیداتی است که توسط کارفرمایان یا شرکت ها اندیشیده میشوند تا تعداد خودروهای تک سرنشین کارمندان در ساعات اوج ترافیک کاهش یابد. شرکت ها در تمامی روزهای کاری، حداقل دو سفر تولید میکنند که از این رو، نقش آنها در اعمال سیاست های کاهش تقاضا بسیار مهم خواهد بود. در ادامه تعدادی از این موارد ذکر شده است.

.    کارشناسان برنامه ریزی سفر

این کارشناسان متخصصانی هستند که در اداره ای مرتبط با شرکت های خصوصی کار میکنند. این افراد اطلاعات دقیق به کارمندان - به عنوان مثال مسیرها یا شیوه های سفر بهتر - میدهند. وجود این متخصصان کسب اطلاعات راجع به مسیرهای بهتر یا گزینه های دیگر سفر را راحت تر می کند.

.    شرکت های مدیریت سفر

این شرکت ها - خصوصی یا دولتی - وظیفه دارند مشکلات حمل و نقل یک منطقه جغرافیایی را رفع کنند. این شرکت ها به مشاغل کمک میکنند تا منابع خود را در جهت کمک به کارمندان برای بهبود سفرها سوق دهند.

. ارائه اطلاعات ترافیکی در محل و فروش مجوز ورود 

با ارائه اطلاعات ترافیکی در محل، استفاده کنندگان راحت تر می توانند از مزایای راه آگاه شوند و بیشتر به خرید مجوز ورود اقدام میکنند. راحتی خرید این مجوزها، به افزایش متقاضیان آن نیز می انجامد. به علاوه با فروش این مجوزها میتوان در محل برای مجاب کردن بیشتر راننده ها، تخفیف های مخصوص به آن مسیر ارائه کرد.

.    سرویس های مشترک کردن خودروها 4

این سرویس ها، افرادی که مسیرهای مطابق با هم دارند را با هم مرتبط میکند تا بتوانند از خودروهای مشترک5 استفاده کنند. این سرویس ها در انواع مختلفی عمل میکنند. مدیران شرکت ها میتوانند به روش های گوناگون، مانند تطابق کارمندان بصورت دستی یا کامپیوتری مشترک سازی خودروها را تسهیل کنند. این سرویس ها میتوانند مختص یک شرکت خاص، یا مربوط به یک منطقه جغرافیایی خاص مشتمل بر شرکت های گوناگون - در یک ساختمان یا در جاهای مختلف - باشند.

.    اطمینان از وجود وسیله برای بازگشت به خانه

این برنامه ها مخصوص کارمندانی است که از ناوگان حمل و نقل عمومی و یا اشتراک خودرو استفاده میکنند. این افراد، در صورت بروز موقعیت های اضطراری برای رفتن به جای دیگر یا نیاز به کار کردن تا دیروقت نیاز به وسایل نقلیه برای رسیدن به مقصد خود دارند. عموما این برنامه ها به شکل ارائه بلیت و یا کوپن برای استفاده از تاکسی است، اگرچه برخی شرکت ها، اجازه استفاده از خودروهای شرکت را نیز به کارمندان می دهند. این برنامه می تواند مختص یک شرکت بصورت تنها، یا یک ناحیه و تمام شرکت ها و ادارات درون آن باشد.

. تعبیه محلی برای دوچرخه ها، کمدها و تسهیلات شخصی

تسهیلات شخصی مانند رختکن و دوش و همچنین مکان های ایمن برای پارک کردن دوچرخه و...