بخشی از مقاله
چکیده
آبهای زیرزمینی یکی از منابع مهم تأمینکننده آب شرب به شمار میآیند، از طرفی رشد روزافزون جمعیت در جهان، مصارف گوناگون آب اعم از شرب را افزایش داده است. ازاینرو اندازهگیری دقیق غلظت یونهای اصلی، فرعی در آبهای زیرزمینی از اقدامات اولیه جهت بررسی کیفیت آبها برای مصارف شرب میباشد
پایش کیفیت آب یک ابزار مهم برای توسعه پایدار و تهیه اطلاعات مهم جهت مدیریت منابع آب میباشد. در مطالعه حاضر کیفیت آب شرب شهرستانهای آمل، بابل، جویبار و قائمشهر استان مازندران به روش گرافیکی شولر موردبررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که کیفیت آب چاهها در محدوده موردمطالعه با معیارهای آب مورداستفاده ازنظر شرب همخوانی داشته و برای آشامیدن مناسب میباشند. همچنین ازنظر پارامترهای TDS و TH که مهمترین پارامترهای کیفی آب ازنظر شرب بهحساب میآیند، با افزایش میزان آنها در طول دوره 4 ساله در محدوده متوسط تا قابلقبول قرارگرفته، ولی مابقی پارامترهای کیفی آب در محدوده خوب قرار دارند.
مقدمه
تأمین آب آشامیدنی سالم یکی از اهداف مهم در جوامع بشری است و دستیابی به توسعه و پیشرفت در سایه سلامت افراد جامعه امکانپذیر است، واضح است که سلامتی افراد درگرو تأمین آب شرب مطلوب است - ماهوی1، . - 1996 رشد روزافزون جمعیت در جهان، مصارف گوناگون آب اعم از شرب را افزایش داده است.
این امر نهتنها کمیت منابع آب را کاهش داده، بلکه تغییر کیفی آن را با توسعه شهرنشینی به دنبال داشته است. بر اساس آمارهای موجود، یکششم از کل جمعیت جهان به آب سالم و باکیفیت مطلوب در فاصله یک کیلومتری محل سکونت خود دسترسی ندارند و همچنین یکپنجم جمعیت جهان، امکان استفاده از آب کافی و عاری از آلودگی فضولات را ندارند WHO - و یونیسف2، . - 200 سالانه بیش از 250 میلیون نفر به بیماریهای مرتبط با آب آلوده مبتلا میشوند که به مرگ 5 الی 10 میلیون نفر در دنیا منجر میگردد.
در سال 2002 آب آلوده باعث مرگ 7 میلیون نفر شده است - وجودی و همکاران، . - 2006 امروزه تأمین آب مصرفی موردنیاز باکیفیت مناسب و عاری از هرگونه آلودگی به یکی از مهمترین چالشهای بشر تبدیلشده است. آبهای زیرزمینی یکی از منابع مهم تأمینکننده آب شرب به شمار میآیند. ازاینرو اندازهگیری دقیق غلظت یونهای اصلی، فرعی در آبهای زیرزمینی از اقدامات اولیه جهت بررسی کیفیت آبها برای مصارف شرب میباشد. عوامل متعددی در کیفیت آب زیرزمینی تأثیرگذار است که شناسایی و دستهبندی این عوامل در مدیریت و جلوگیری از کاهش کیفیت آب زیرزمینی ضروری است
آب قابل شرب سالم بایستی دارای شاخصهای کیفی متعددی مانند خواص فیزیکی و شیمیایی باشد. یکی از این شاخصها، غلظت یونهای اصلی در آب میباشد. پایش کیفیت آب یک ابزار مهم برای توسعه پایدار و تهیه اطلاعات مهم جهت مدیریت منابع آب میباشد. در سالهای اخیر مطالعات هیدرو شیمیایی آبهای زیرزمینی بهمنظور بررسی کیفیت آنها توسعه فراوانی پیداکرده است. در این زمینه میتوان از روشهای گرافیکی برای طبقهبندی کیفیت آب زیرزمینی بهره گرفت
روشهای گرافیکی باهدف آسانتر کردن تفسیر و نمایش نتایج تجزیهوتحلیل پارامترهای کیفیت آب ارائهشدهاند. مهمترین این روشها عبارتاند از: نمودار پایپر، نمودار ویلکوکس و نمودار شولر. در مطالعه حاضر کیفیت آب شرب شهرستانهای آمل، بابل، جویبار و قائمشهر استان مازندران به روش گرافیکی شولر موردبررسی قرار گرفت.
مواد و روشها
بهمنظور بررسی کیفیت آب جهت مصارف شرب بایستی یکسری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی موردبررسی قرار گیرد که این پارامترها شامل: کل مواد جامد محلول در آب - TDS - ، سختی کل - TH - و غلظت آنیونها و کاتیونهای اصلی موجود در آب غلظت برخی عناصر میباشد.
کل مواد جامد محلول در آب - TDS -
غلظت املاح محلول در آب یا باقیمانده خشک را میتوان درصورتیکه فاقد بیکربنات باشد بهسادگی با تبخیر حجم معینی از آب و اندازهگیری وزن املاح باقیمانده تعیین کرد. TDS عامل مهمی در کیفیت آب بوده و اثر زیادی در جابهجایی و تبدیل شیمیایی و یونیزه شدن مواد دارد - مرتضوی و همکاران، . - 1389 حدود TDS با توجه به جدول ارائهشده در نشریه فائو53 1 به شرح جدول - 1 - است.
جدول -1 حدود TDS
سختی آب - TH -
سختی آب - TH - عمدتاً به علت وجود کاتیونهای دو ظرفیتی کلسیم و منیزیم در آب است. سختی برحسب میلیگرم در لیتر کربنات کلسیم به دست میآید. آبها ازنظر درجه سختی به گروههای مختلفی تقسیم میشوند که در جدول شماره - 2 - نشان دادهشده است
جدول -2 درجه سختی آب
در این مطالعه دادههای هیدروژئوشیمیایی 5 چاه شهرستانهای آمل، بابل، جویبار و قائمشهر استان مازندران برای ارزیابی کیفیت آب و تعیین فرآیندهای کنترلکننده شیمی آب مورداستفاده قرار گرفت. بررسی خصوصیات شیمیایی و ترسیم نمودارهای مرتبط یک نمونه آب مستلزم تجزیه شیمیایی شامل تعیین مقدار مواد معدنی اعم از کاتیونها و آنیونهای موجود شامل تعیین مقدار، PH، هدایت الکتریکی ویژه آب، سختی آب، TDS، TH و ... میباشد. دیاگرام شولر با استفاده از نتایج آنالیز نمونهها تهیه گردید و سپس کیفیت آبهای منطقه موردبررسی قرار گرفت.
