بخشی از مقاله
امکان سنجی طراحی مجتمع های تفریحی رفاهی و خدماتی در استان مازندران و تاثیرات آن بر گردشگری شهر آمل با رویکرد رابطه ی گردشگری و معماری
چکیده:
توجه به اهمیت گردشگری و رابطهی مستقیم آن با توسعهی اقتصادی مسئله ایست که امروزه در همه جای جهان به آن توجه شده است. در نظرگرفتن پتانسیلهای موجود در کشور و کمبود فضاهای تفریحی، رفاهی، خدماتی ایجاب میکند تا به این مهم ارزش بیشتری داده شود. در راستای رسیدن به این هدف بر آن شدیم با ارائهی نکاتی مهم در ایجاد محیطی سالم برای شهروندان خسته از فعالیتهای روزانه و گردشگران انبوه، تن خسته از پیچ و خمهای جاده شرایطی ایده ال فراهم آوریم. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی، در زمره تحقیقات کاربردی می باشد. جامعه آماری این تحقیق کلیه شهروندانی اند که در شهر آمل زندگی میکنند که از میان آنان 384 نمونه مورد پرسشگری مستقیم قرار گرفته اند. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی از طریق ابزار پرسشنامه با به کار گیری نرم افزار spss وآزمون آماری ضریب همبستگی ( correlate) و ... روابط بین متغیرهای تحقیق مورد آزمون قرار گرفته که نشان داده 80,7)درصد) از مردم مورد پرسشگری ضرورت طراحی مجتمعهای تفریحی رفاهی و خدماتی در استان مازندران با توجه به نیاز مردم بومی و پتانسیلهای گردشگری منطقه (مطالعه موری شهرستان آمل) رادر حد خیلی زیاد و زیاد ارزیابی کردند و فقدان چنین مجموعه ای را به صورت یکجا احساس کردند. نتایج حاصل از انجام این پژوهش با استفاده از آنالیز ضریب همبستگی نشان داده که از میان متغیرهای تعریف شده رابطه مثبت و معنیداری در سطح 95 درصد بین متغیر وابسته(امکان سنجی طراحی) و متغیرهای مستقل (فضای مطالعه، استفاده معلولین از فضا، کمپ برای مسافران، وجود بیمارستان، دسترسی مناسب، فضای ورزشی، اجرای مراسم محلی) وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده میتوان عنوان داشت که با برنامه ریزیهای اصولی و اجرای طرحهای جامع گردشگری میتوان باعث توسعهی شهر، جذب گردشگر و ایجاد فضایی آرام جهت دوری از تنشهای روزمره شد.
کلید واژهها: طراحی, جذب گردشگر, پتانسیل شهری, گردشگری شهری, صنعت گردشگری
مقدمه
سفر در سرشت انسان است. آدمی چنان آفریده شده و چنان هستی گرفته است که باید به سفر برود. سفر یک نیاز حیاتی آدم است. نخستین انسانی که به سفر پا گذاشت، از پیا مدهای آن هیچ آگاهی نداشت و راه خود را نمیشناخت. او فقط به اقتضای غریزه خود، به اقتضای انسان بودن، رفتن را آغاز کرد و بیهیچ مقصدی به راه افتاد. (دیبایی(1371حال امروزه گردشگری یک تجارت بسیار پیچیده و پیشرفته شده و گردشگران جدید، افرادی نکتهسنج و دقیق شدهاند. سفر، فقط بازدید از مکان نیست بلکه فراگرفتن مطالبی در خصوص فرهنگ و روشهای زندگی دیگران است. (ال اجل (1388با توجه به این که در جهان در حال تحول ما هر زمان گروهی از فعالیتهای اقتصادی-اجتماعی طرف توجه بیشتر واقع میشوند و منافع و اهمیت یا محدودیتها و موانع پیش روی آنها مورد بحث و بررسی قرار میگیرند، شاید از این منظر بتوان دهه پایانی قرن بیستم میلادی و سالهای نخست قرن بیست و یکم را عصر توجه به گردشگری خواند. (رنجبریان و همکاران(1384 آگاهی جوامع از اینکه گردشگری منبع در آمد ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه ای در اختیار اقتصاد یک کشور قرار میدهد، باعث شده است که گردشگری مفهوم بسیار گسترده ای در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیدا کرده وبه عنوان یک صنعت تلقی شود (طیبی و همکاران(1387یک صنعت منحصر به فرد اقتصادی که طرفداران بسیاری دارد. (حلاجی ثانی(1390 به بیانی می توان گفت صنعتی پویا با ویژگیهای توسعه مدارانه (کهن(1377با اشراف بر تجربه موفق بسیاری از کشورها دراین زمینه و اهمیت آن در رشد و توسعه اقتصادی (طیبی و همکاران(1386 و اشتغال زایی و درآمدزایی آن.(باباخانی و همکاران) به طوری که سالانه حدود 90دلار از سهم تولید ملی هر خانوار ایرانی برای رونق توریسم و اکوتوریسم به بازار جهانی توریست پرداخت میشود، درحالی که از این بازار سهم اندکی به ایران اختصاص مییابد (رخشانی نسب و همکاران.(1388 همچنین باتوجه به این که کشور ما در میان 134 کشور دنیا از لحاظ جاذبههای توریستی مقام 13 را داراست. مضاف بر این مطلب که متأسفانه ایران با وجود داشتن رتبه 13 در جاذبههای توریستی به علت نداشتن مراکز قوی توریسم و هدایت نادرست توریسم در میان 134 کشور مقام 123 را در تعداد توریسم دارا میباشد جای بسی تأمل دارد. (شفایی(1388 ایران با داشتن بیشترین سرانه منابع و مأخذ عمدهی گردشگری در سطح جهانی، برای دستیابی به اهداف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی خود ضروری است برای مطلوب کردن تابع گردشگری با توجه به محدودیتهای ارزشی حاکم(بینش اسلامی، دانش انسانی، روش جهانی ومنش ایرانی) نسبت به برنامه ریزیهای مناسب کوتاه، میان و بلند مدت اقدام کند.(باهر) با در نظر گرفتن عامل مذهبی در سیاست ها و استراتژی جذب گردشگر((Din 1989، که این مهم متضمن توجه به ابعاد توسعه در تمامی سطوح فردی، سازمانی و ملی است و پایداری آن در گروی استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاریها، سمت گیری پیشرفت فنآوری و تغییر ساختاری و نهادی است که با نیازهای حال و آیندهی بشر سازگار باشد (شجاعی و همکاران.(1386 به رغم این که مفهوم راهبردهای توسعه شهری حدود دو دهه است وارد ادبیات مدیریت شهری شده اما رویکرد غالب به توسعه در سیستمهای مدیریت شهری در کشور ما به گونه ایست که تنها در حد هدایت و راهبری طرحهای هادی یا جامع شهری، تغییرات کاربری واحدها و گسترش سرمایههای فیزیکی محدود مانده است. به عبارت دیگر پارادیمهای غالب در فرایند توسعه شهری در ایران، طوری شکل گرفته است که بیشتر به بعد اقتصادی توسعه توجه دارد. این در حالی است که در دنیای امروز، استراتژیهای توسعه اقتصادی بدون در نظر داشتن ابعاد انسانی، اجتماعی و زیست محیطی آن، پویایی هایی را ایجاد میکند که به موجب آن عوامل اصلی توسعه یافتگی به جای آن که به عنوان پیشران برای فرایند توسعه عمل کنند، با تأخیرهای زمانی در مقابل توسعه قرار می گیرند. در این حالت این گونه توسعهها را ناپایدار تلقی می کنند (برارپور.(1387 دراین باب باید متذکر شد فقدان وجود زیرساختهای مختلف خدماتی، ارتباطی، رفاهی و غیره در سطح استان بویژه در مراکز شهری خود به عنوان عامل منفی در حال نقش آفرینی بوده و حجم ورود و جذب گردشگران و نیز مدت ماندگاری انان را به گونه ای منفی تحت تأثیر قرار داده است. (نوری کرمانی(1388 برنامه ریزی اصولی وبه ویژه تهیه و اجرای طرح جامع گردشگری استان نه تنها میتواند امکان جذب گردشگر بیشتر را فراهم آورد، بلکه می تواند آثار زیان بار توسعه گردشگری بر محیط زیست و فرهنگ جامعه را کاهش دهد (صدرموسوی و همکاران.(1386
مقالهی حاضر بیان کوششی است در قالب یک پژوهش دانشگاهی، که نتایج آن کمک زیادی به متولیان در جهت اتخاذ سیاستهای مناسب در این زمینه خواهد بود.
مواد و روشها
این مقاله برگرفته از پژوهشی است که طی یک پروژه دانشگاهی صورت گرفته است و بنا به ماهیت، موضوع و اهدافی که برای آن پیش بینی شده است از نوع توصیفی – تحلیلی و در زمره تحقیقات کاربردی است. از آنجائیکه در این پژوهش از ابزار پرسشنامه و مصاحبه برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز استفاده گردیده، بنابراین از زاویه دیگر میتوان این پژوهش را یک تحقیق پیمایشی (میدانی) (survey research) نیز قلمداد کرد.
اطلاعات مورد نیاز برای انجام این تحقیق به دو صورت اسنادی (کتابخانهای) و میدانی جمعآوری گردیده است. جامعه آماری این
تحقیق کلیه شهروندان بودند که با استفاده از ابزار پرسشنامه و بکارگیری فرمول کوکران به روش تصادفی
ساده با دادن پرسشنامه به عنوان نمونه مورد پرسشگری مستقیم قرار گرفتهاند.
متغیرهای این پژوهش عبارتند از:وجود فضای آرام برای مطالعه همهی گروههای سنی- وجود امکانات برای استفاده معلولین از فضا-توجه به ویژگیهای فردی مراجعین (جنسیت. سن. سواد. شغل. در آمدو ... )تفکیک فضا با دادن ورودی در بعضی بخش ها-وجود بیمارستانهای مجهز در شهر در جذب مسافران از دیگر نقاط کشور(گردشگری سلامت)- وجود کمپ برای استفاده مسافران به صورت مجهز- دسترسی مناسب برای شهروندان در تمام ساعات شبانه روز(سرویسهای رفت و برگشتی)- وجود فضای ورزشی مجهز- وجود رستوران و کافی شاپ -برگزاری مرلسم سنتی رقص های محلی ، شب یلدا ، تیرماه سیزده شو که با استفاده از نرم افزار SPSS و ازمون های اماری کای اسکویر ضریب همبستگی ، رگرسیون متغیر های وابسته و مستقل ...... اقدام به تحلیل روابط بین ان ها صورت گرفت .
نتایج:
1. در این پژوهش از مجموع 384 نمونه آماری مورد پرسشگری 51,3 درصد را مردان و 48,7 درصد را زنان تشکیل داده بودند. همچنین سطح سواد این افراد چنین بوده است: 7)درصد)زیر دیپلم. 15,4) درصد)فوق دیپلم. 51,3)درصد) لیسانس. 8,6)درصد)دارای مدرک فوق لیسانس و(1,8 درصد)دارای مدرک دکتری و بالاتر بوده که نشان میدهد افراد دارای تحصیلات عالیه بیشترین تعداد را دارا هستند و این مسئله نشان دهندهی بالا بودن میزان تحصیلات و قابل استناد بودن پاسخها است.
2. مطابق با نتایج استخراج شده از مجموع 384 نمونه آماری بیشترین فراوانی بازه سنی مربوط به گروه سنی 20 تا 30 سال(50,8درصد)و 30 تا 40 سال 26,6) درصد) و کمترین فراوانی مربوط به گروه سنی زیر 20 سال .5) درصد)و بالای 60 سال .0) درصد)بوده است. همچنین نتایج نشان داده شده 1 .47) درصد)افراد دارای شغل آزاد 24,5) درصد)افراد کارمند .11) 2درصد)بیکار و 2 .17) درصد)دانشجو یا محصل بوده اند.
3. بر اساس نتایج پرسشنامه هااز مجموع 384 نمونه آماری 59,6)درصد)را افراد متاهل و(40,4درصد)را افراد مجرد تشکیل میدادند. همچنین درآمد 39,8) درصد)افراد زیر 500000تومان. .33) درصد)بالای 500000تومان و(27,1درصد)را افراد فاقد در آمد تشکیل داده بودند. که نشان میدهد همهی اقشار جامعه با هر شرایط مالی خواهان تفریح واستراحت بوده و طراحی چنین مجموعه ای را در منطقه ضروری ارزیابی میکنند.
4. نتایج حاصل از دادههای جمعآوری شده نشان داده از 384 نمونه مورد پرسشگری(7 .80درصد) ضرورت طراحی مجتمعهای تفریحی رفاهی و خدماتی در استان مازندران با توجه به نیاز مردم بومی و پتانسیلهای گردشگری منطقه (مطالعه موری شهرستان آمل) را خیلی زیاد و زیاد ارزیابی کردند و تنها 9 .3)درصد) ضرورت طراحی این مجموعه را کم و خیلی کم ارزیابی نمودند. بنابراین فقدان فضای تفریحی رفاهی خدماتی با توجه به جاذبههای سیاحتی شهر در راستای توسعهی اقتصادی و اجتماعی به طور کامل احساس میشود. همچنین باید توجه داشت افزایش نشاط و پویایی با ایجاد چنین فضاهایی در افزایش راندمان کاری شهروندان، جذب جوانان به تفریحات سالم کمکی شایان توجه به جلوگیری از رشد فساد، بزهکاری وترویج عادات غلط خواهد کرد.
