بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
طراحی بهینه ی مونومان های شهری
چکیده
این پژوهش به بررسی و تحلیل ویژگی های معماری مونومان های شهری می پردازد. نظر به اینکه اطلاعات موجود درباره طراحی معماری مونومان های شهری اندک بوده، این تحقیق می تواند در این زمینه مفید واقع گردد. هدف از انجام بررسی، رسیدن به راهکارهایی برای طراحی بهینه ی مونومان های شهری به منظور رسیدن به تاثیر گذاری حداکثری و هدفمند شدن طراحی می باشد. پرسش این تحقیق این است که چگونه فاصله قرارگیری مخاطب در فضایی پیرامونی مکان مونومان بر ادراک او از محیط تاثیر گذار می باشد، لذا در نحوه دریافت اطلاعات انسان از محیط مونومان باید چگونگی ادراک بصری مورد بررسی قرار گیرد. روش
تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و اطلاعات نیز از طریق اسناد جمع آوری شده است. نتایج بررسی نمونه های موردی نشان می دهد که فاصله قرارگیری مخاطب از مکان مونومان بر ادراک او از محیط موثر بوده است و در این تحقیق سعی بر آن شده است که از این تاثیر در طراحی بهینه ی مونومان های شهری استفاده نمود.
واژگان کلیدی: مونومان- حریم مونومان- ادراک بصری- خیابان- عابر پیاده
B 1 مقدمه
امروزه در بسیاری از کشورها، در راستای رسیدن به اهداف کاربردی و زیبایی شناسانه در فضاهای شهری، هنرهای عمومی را دراین فضاها به خوبی نشانده اند و البته یکی از مهمترین این هنرها طراحی و ساخت مونومان های شهری است؛ در این راستا به اقدامات گوناگونی دست زده اند. مونومان های شهری، هنر را به میان مردم می آورند، از این رو می توانند مردم را با سبک های هنری قدیمی یا جدید آشنا سازند و بر دانش هنری و سواد بصری آنها بیافزایند، به گفته آلدو روسی بناهای یادبودی، نشانه های خواست جمعی ای هستند که توسط معماری بیان گردیده باشند. اینها به نظر می آید که می خواهند خود را چون عناصر برتر شهری ابراز نمایند. یادمانها در حقیقت نقاط ثابتی در دینامیزم رشد شهر به شمار می آیند. یادمانها عملا در طی تاریخ، عملکرد خود را بارها تغییر می دهند ولی نمای آنها به صورت عناصر مهم سیمای شهر، درخاطره جمعی مردم حفظ می شود. در اینجا نمونه هایی موفق از مونومان های شهری، که در خود حاوی نکاتی آموزنده هستند،عرضه می گردد، استفاده از نشانه های بومی و سنتی در فرم و ساختار مونومان ها و اهمیت دادن به عملکرد از ویژگی های بارزی است که می تواند در تجزیه و تحلیل مونومان در این تقسیم بندی به کار آید.
B 2 حریم مونومان :
حریم مونومان به مفهوم ناحیه ای است که توسط مردم درک می شود، فضایی پیرامونی مکان مونومان است در محیطی به شعاع فاصله آخرین مانع بصری تا مرکزیت مونومان که در آن مخاطب مونومان بتواند خود را در قلمرو مونومان حس کند.قلمرو با یک مکان، هویت روان شناختی می نماید و با احساس مالکیت و ترکیب کالبدی به صورت نماد در می آید .
(pastalan ,1970,88-101) متمایز شدن خصوصیات یک مکان از مکانی دیگر باعث می شود که افراد ساکن احساس نمایند که مکان زندگی آنها دارای کیفیات خاص است و ضمن علاقه به آن، تمایل تامین نیاز در داخل محدوده مکان داشته باشند (Holloway, Hubberd, 2001, 71)
B 3 ادراک بصری انسان
سیمای شهر در تطابق با گستره ای که با قابلیت های طبیعی بدن انسان قابل پیمایش است، مراتب می یابد و مفاهیم خانه، محله، شهر جایگاه ویژه ی خود را در سیمای شهری حفظ می کنند، خصوصیات منحصر به فرد مکان های شهری دریافت می شوند و توان القای هویت می یابند.برای بررسی نحوه دریافت اطلاعات انسان از محیط باید چگونگی ادراک بصری شناخته شود. ادراک بصری به 2دلیل برای ما دارای اهمیت است. اول آنکه این حس بیشترین مقدار اطلاعات، خصوصاً در زمینه مناظر در اختیار ما قرار میدهد و دوم از این جهت که با آن فکر می کنیم. (بل،(84 :1386 می دانیم میزان جزئیات درک شده توسط چشم انسان بر حسب فاصله از چشم متفاوت است. در فواصل دور مشخصات و ساختارهای کلی مشاهده میشود و در حالی که در محدوده های نزدیک جزئیات بیشتر دیده میشوند با تغییر فاصله، جزییات درجهبندی میشوند. (بل (74 : 1386 تمرکز چشم انسان معمولاً در فاصله 6 متر تا بینهایت است. ما میتوانیم اشیاء موجود در فاصله 6متر تا چند سانت را به خوبی مشاهده کنیم. (بل (65 :1386 میتوان فعالیت چشم را به دو قسمت » دیدن و مشاهده کردن « تقسیم کرده، در واقع دیدن را میتوان یک نگاه سریع به تصویر و مشاهده کردن را یک نگاه دقیق دانست. جهت مشاهده کردن لازم به حرکت دادن چشم
روی تصویر است.تصویر بیحرکت در واقع در یک دایره قرار گرفته که قطر آن به اندازه فاصله چشم تا شیء است. در این فاصله اشیاء با یک نگاه به نظر می رسند. چشممستعد اشتباهات فراوانی است، به طوری که خطای چشم مستقیماً روی فرایند ادراک اثر میگذارد. اما از این مسئله میتوان در طراحی بهره جست.عامل تشخیص اندازه میدان دید است. میدان دیدی که در آن انسان جزئیات را تشخیص میدهد، محدوده ای است که چشم ثابت به دور محیط دایرهای با زاویه یک درجه (تقریباً
سطح ناخن شصت کشیده) را در بر می گیرد.برای به دست آوردن اندازه و فاصله دیده شدن دقیق (قابل خواندن بدن) در فواصل گوناگون از فرمول زیر استفاده میشود: ( تصویر (1
تصویر :1 میدان دید انسانی، منبع: نویفرت، 25:1381
در عین حال فاصلهای که چشم در آن اشیاء و شکل را با دقت تشخیص میدهد محدود است. اگر بخواهیم در این مساله ریزتر شود مثلاً اگر قرار باشد متنی در 700 متری قابل خواندن باشد علاوه بر عرض آن w باید ارتفاع آن هم حساب شود.
B 4 نوع شناسی مونومان ها :
بسیاری کشورها، در راستای رسیدن به اهداف کاربردی و زیبایی شناسانه در فضاهای شهری، هنرهای عمومی را دراین فضاها به خوبی نشانده اند و البته یکی از مهمترین این هنرها طراحی و ساخت مونومان های شهری است؛ و در این راستا به اقدامات گوناگونی دست زده اند. مونومان های شهری، هنر را به میان مردم می آورند، از این رو می توانند مردم را با سبک های هنری قدیمی یا جدید آشنا سازند و بر دانش هنری و سواد بصری آنها بیافزایند،به گفته آلدو روسی بناهای یادبودی، نشانه های خواست جمعی ای هستند که توسط معماری بیان گردیده باشند. اینها به نظر می آید که می خواهند خود را چون عناصر برتر شهری ابراز نمایند. یادمانها در حقیقت نقاط ثابتی در دینامیزم رشد شهر به شمار می آیند. یادمانها عملا در طی تاریخ، عملکرد خود را بارها تغییر می دهند ولی نمای آنها به صورت عناصر مهم سیمای شهر، درخاطره جمعی مردم حفظ می شود. برای بررسی فرآیند ادراک بصری، به صورت یک قرارداد فرضی برای تحلیل بهتر ادراک مونومان شهری، در پنج گروه طبقه بندی می شود و در سطوح زیر مورد ملاحظه قرار می گیرد.
B 5 الگوهای چهار طاقی
الگوهای چهار طاقی ،سیستم خلاقانه ی سازه ایی است که رویکرد ترانسپرنسی یا همان شفافیت را در منظر شهری پوشش می دهد.این سیستم، یک رویکردی است مناسب در مقابل دیوار جامد شهری .این قوس ها نقش سازهای را دارند که انتقال بار عمودی وزن به تکیهگاهها را ایفا می کنند که باعث شده اند تا برخلاف چهارطاقیکه معمولاً گنبدی مدور روی پایههای آن قرار می دادند، توانایی نگه داشتن برج افراشته شده بر آن را دارا باشد. به نحوی که قوس ها را میتوان برای ناظر شهری که در حریم مونومان است در نظر گرفت، قوس هایی که برای هماهنگی با بناهای مجاور شهری اند و بخاطر احترام به ناظر
شهری درست در گستره دید ناظر شهری قرار گرفته اندو برجی که بر فراز قوس ها الم شده، نشان شهری است که متناسب با دید ناظر خارج از حریم مونومان.
B 6 الگوهای ستون های نمادین
ستون معروفی که در قلب میدان سربرافراشته است، به لحاظ کارکرد نمادین و زیبایی شناسانه موفق می نماید؛ حجمی که با ارتفاع بلند و مرکزیت خود، مخاطبین مختلف را از فواصل دور و نزدیک جذب می نماید و از لحاظ هماهنگی با محیط پهناور اطراف و انطباق با مفهوم مستتر در میدان، مناسب است.
جدول شماره 2 الگوهای ستون های نمادین، منبع : گوگل مپ
B 7 الگوهای دروازه های شهری
دروازه ها در شهر قدیم به عنوان مکان های آستانه ای برای عبور و گذار مطرح بوده اند. در شهر امروز با فروریزی حصارها هرچند کالبد دروازه ها تغییر شکل یافته است، اما مکان آنها همواره تداعی کننده خاطره های جمعی شهروندان بوده و می تواند موجب خوانایی شهر و بیان کننده هویت مدنی و برانگیزاننده احساس غرور در مردم شهر گردد. چنین مکان هایی به
همگان تعلق دارد، همان طور که در گذشته نیز چنین بوده است و هدف اصلی مرمت و نوسازی آن، باید ایجاد و ارتقاء حس
تعلّق به مکان در راستای افزایش حس همبستگیو تعلّق اجتماعی باشد.
جدول شماره 3 الگوهای دروازه های شهری، منبع : گوگل مپ
B 8 الگوهای برج های نمادین
ساخت این برج ها نشان از گام برداشتن در مسیر توسعهیافتگی دارد ولی گاه چگونگی استفاده از اینگونه سازهها در شرایط حاضر توسط برخی استفادهکنندگان علاوه بر ترویج تجملگرایی و مصرفگرایی هزینههای روانی زیادی هم به شهر و
شهروندان تحمیل میکند که نمی توان از تبعات آن چشمپوشی کرد.هر کدام از برج ها بهنوعی نماد شهری که در آن واقع شدهاند، هستند و جایگاه خاصی بین مردم و مسئولان شهری دارند. یکی از جاذبههای توریستی شهر است. بهعنوان یکی از شگفتیهای معماری و مهندسی زمان خود یاد میکنند که از نقاط قوت شهر درچه، جاذبه گردشگری آن است.
B 9 الگوهای مجسمه
مجسمه به طور خاص در هنر شهری کاربرد بسیاری دارد ، وجود فضایی بزرگ در شهر می تواند برای بسیاری ازهنرمندان وسیله ای باشد تا بتوانند آثاری را که قادر به اجرا و نصب شدن در کارگاه ها و گالری ها نیستند، ممکن سازد، مجسمه شهری در یک نمایشگاه هنری دائمی با مخاطبین بی شمار به نمایش در می آید، و به همین دلیل هم در ارتقای دانش تجسمی جامعه به مراتب موثرتر از سایرمجسمه هاست.
