بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گردشگری به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجارت جهانی تبدیل شده است، علاوه بر آن بسیاری از برنامه ریزان توسعه نیز صنعت را به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار یاد می کنند. رشد صنعت گردشگری می تواند تاثیرات همه جانبه ای در منطقه به دنبال داشته باشد. افزایش درآمدها، تنوع اقتصادی، خارج شدن منطقه از انزوا، و ایجاد فرصت های شغلی از پیامد های این صنعت به شمار می آید. این در حالی است که منطقه بندی کردن گردشگری با توجه به توان های بالقوه هر منطقه می تواند به توسعه مناطق محروم منجر شود و دولت نیز باید زیر ساخت های لازم در جهت توسعه و بومی سازی گردشگری را فراهم آورد.
در این راستا، منطقه سیستان نیز به عنوان به عنوان یکی از نقاط جاذب گردشگری در کشور کمتر از./01 درصد از گردشگران را به سوی خود جذب نموده است. در این مقاله سعی شده است که صنعت گردشگری به عنوان رهاوردی نوین، گامی در جهت توسعه این منطقه محروم باشد.
روش استفاده در این پژوهش، پیمایشی و توصیفی - تحلیلی بوده است، با بهره گیری از مدل SWOT نتایج حاصله حاکی از آن است که، صنعت گردشگری در این استان با توجه به جاذبه های گردشگری زیاد، با موانع جدی در این زمینه روبه رو است، که می توان به نبود مدیریت مدون در زمینه توسعه گردشگری، بحث مرزی بودن و امنیت منطقه، سطحی نگری مسئولین امر نسبت به این موضوع، عدم معرفی مناسب آثار و جاذبه های دیدنی، محدود بودن امکانات رفاهی و اقامتی و کمبود بودجه اختصاصی به این صنعت را اشاره نمود.
مقدمه
طرح مساله
امروزه گردشگری از پدیده های مهم قرن بیست و یکم، و به عنوان یکی از منابع مهم اقتصادی، وعاملی موثر در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ملی و منطقه ای محسوب میگردد.پیشرفت تکنولوژی باعث خواهد شد که وقت انسان بیش از پیش آزاد، وزمان بیشتری را صرف اوقات فراغت نماید، در واقع نیمه دوم قرن بیستم را باید عصر صنعت گردشگری نام نهاد
گردشگری را می توان صنعت سفید نام نهاد، زیرا بر خلاف اغلب صنایع تولیدی، بدون آلوده سازی محیط زیست انسانی، زمینه ساز دوستی و تفاهم بین ملت هاست و صلح و صفا را برای رم به ارمغان می آورد.
ایران از لحاظ دارا بودن ابنیه و آثار تاریخی جزء 9 کشور نخست دنیا و از لحاظ جاذبه های اکتوریستی در میان 10 کشور برتر دنیا قرار دارد - ارمغان، - 236:1386 توجه به صنعت گردشگری بیانکر این واقعیت است که این امر به یک سلسله تاثیرات و تغییرات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وحتی محیطی در هر کشور می انجامد - - 1989,perace از زمان شکل گیری و گسترش شهرها و تمدن های بشری، آدمی بدلیل روابط اقتصادی و اجتماعی، همواره در طول زمان جهانگردی و گردشگری را تجربه کرده است.
آگاهی جوامع از اینکه گردشگری منبع درآمد ارزی بسیار مناسب و قابل توجهی را در اختیار یک کشور قرار می دهد، باعث شده است گردشگری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فزهنگی پیدا کند، و به عنوان یک صنعت تلقی شود. - طهماسبی پاشا ومجیدی،. - 65:1384 توسعه گردشگری، بویژه برای مناطق کمتر توسعه یافته که با معضلاتی همچون بیکاری بالا، مدویت منابع ارزی و اقتصادی مواجه هستند، از اهمیت فراوانی برخوردار است
سیستان نیز با وجود پیشینه تاریخی کهن، به طوری که آثار و علائم تمدن و شهرنشینی در شهر سوخته - سیستان - به حدود 7000سال پیش از میلاد باز می گردد - نظریان،. - 1377 اما به این پیشینه در خشان، نتوانسته جهت جذب گردشگر از زمینه های موجود به نحو مطلوب استفاده بکند.به طوری که از لحاظ قدمت و کثرت آثار تاریخی، سیستان منحصر به فرد است، وجود دهها اثر و ابنیه تاریخی، این منطقه را نگین انگشتر تمدن ایران باستان ساخته است.متاسفانه با وجود چنین جاذبه های با ارزشی صنعت گردشگری آن همانند دیگر ارکان اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی و زیست محیطی اآن مورد بی مهری مردم و مسئولین واقع شده است. هدف از انجام این پژوهش استفاده از توان گردشگری سیستان به عنوان ابزاری برای توسعه منطقه ای این دیار است.
اهمیت وضرورت
از آنجایی که گردشگری در بسیاری از کشور های جهان، یکی از بزرگترین و سودآورترین صنعت محسوب می شود، کشور ایران و به خصوص، منطقه سیستان با پیشینه تمدنی کهن و جاذبه های متنوع و موقعیت برجسته اقلیمی، خواهان منافع اقتصادی از جمله اشتغال زایی و درآمدزایی است، و بر حفظ ارزش های متعالی و هویت فرهنگی خو نیز تاکید دارد.
گرئشگری نه تنها موجب رونق اقتصادی، بلکه موجب گسترش روابط بین المللی، همزیستی مسالمت آمیز، استحکام دوستی ها و گسترش صلح و امنیت جهانی دانست - پاپلی و سقایی، . - 5:1386 به علاوه گردشگری در سطح بالای اقتصادی و اجتماعی آن باعث شکوفا شدن ذوق و ارتقای آموزش در همه زمینه ها شده، علاوه بر آن، منجر به افزایش تحرک در تولید و توزیع، ایجاد مشاغل و خدمات گوناگون و کمک به سرعت گرش پول می شود. صنعت گردشگری آنچنان در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصادانان آن را صادرات نامرئی نامیده ه اند
اهداف پژوهش
-1شناخت پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری در سیستان
-2 راهبردها و راهکار های توسعه گردشگری در منطقه
سوالات و فرضیات
-1پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری در سیستان کدامند؟
-2 چه راهبر دها و راهکار هایی جهت توسعه گردشگری در منطقه سیستان وجود دارد؟
روش تحقیق
انجام این تحقیق مبتنی بر روش تحلیلی -توصیفی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از روس اسنادی کتابخانه ای، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها به شیوه SWOT به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری پرداخته است. ماتریس SWOT یکی از مناسبترین فنون برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل استف که امروزه به عنوان ابزاری نوین برای تحلیل عملکردها و وضعیت شکاف، مورد استفاده طراحان و ارزیابان استراتژی قرار می گیرد
SWOT حروف چهار کلمه انگلیسی با معادل فارسی،قوت - - STRENGTH ضعف - - WEAKNESS فرصت - - OPPORTUNITY و تهدید - - THREATS می باشد.
تجزیه و تحلیل SWOT شناسایی نظامند عواملی است، که راهبرد، باید بهترین سازگاری را با آنها داشته باشد. منطق رویکرد مذکور این است که راهبرد اثر بخش، باید قوت ها و فرصت های سیستم را به حداکثر، ضعف و تهدیدها را به حداقل برساند. این منطق اگر درست بکار رفته شود نتایج بسیار خوبی برای انتخاب و طراحی یک راهبرد اثربخش خواهد داشت. - پیرز و رابینسون، - 155:1383 همچنین این مدل یکی از ابزار های استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصت ها و تهدیدات برون سیستمی است
محدوده و قلمرو پژوهش
منطقه سیستان - شهرستان زابل - در منتهی الیه شرقی کشور ایران و در شمالی ترین قسمت استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این منطقه بین 30 درجه و 7 دقیقه الی 31 درجه و 29 دقیقه عرض شمالی و 59 درجه و 58 دقیقه الی 61 درجه و 50 دقیقه طول شرقی قرار دارد.وسعت این منطقه حدود 15197 کیلومتر مربع می باشد که حدود 8/1 درصد از مساحت استان را به خود اختصاص داده است. ازنظرموقعیت جغرافیایی، جنوب ناحیه سیستان در دره حرمک تا ارتفاعات مکر سیاه کوه ومرز طبیعی غرب سیستان راکوهپایه های چهل دختران وکوه پلنگ تشکیل می دهد.سیستان ازشمال وشرق به مرز افغانستان، ازجنوب به بیابان لم یزرع وکم سکنه زاهدان وازغرب وشمال به دریاچه هامون محدود می شود.
