بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گردشگری به عنوان یکی از منابع مهم اقتصادی در جهان مطرح میباشد لذا توسعه سامانه های مبتنی بر رایانه به منظور هدایت گردشگران ضروری امری میباشد. اگرچه امروزه سامانه های مختلفی جهت هدایت گردشگران وجود دارند اما تعداد کمی از آنها بطور همزمان علائق کاربران را در نظر میگیرند. در این تحقیق ی ک سیستم حامی تصمیم گیری، تحت وب با در نظرگرفتن اولویتهای کاربر، تعداد نقاط بازدید، پنجره زمانی و مدت زمان توقف در نقاط، طراحی شده است. ارزیابی های انجام شده حاکی از رضایت مندی افراد در استفاده از آن می باشد.
مقدمه
امروزه سیستم اطلاعات جغرافیایی - - 1GIS و گردشگری دارای یک مشخصه مشترک می باشند و آن عبور از مرز رشته و زمینه کاربرد خود می باشند. GIS در بسیاری از رشتهها مانند جغرافیا، برنامه ریزی شهری، مطالعات زیست محیطی مورد استفاده قرار میگیرد. از طرفی توریسم مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان، جغرافیدانان، برنامهریزان محیط زیست، انسان شناسی و باستان شناسی میباشد. به این ترتیب استفاده ازGIS در تورسیم از پتانسیل بالایی برخوردار میباشد.
مهمترین ویژگی منحصربه فرد GIS استفاده از داده های متنوع نقشهای، جداول، انواع تحلیلهای مکانی و غیر مکانی و امکان ادغام با سایر سیستمهای مبتنی بر رایانه است. که سبب گسترش روز افزون آن در بسیاری از زمینههای برنامه ریزی محلی، منطقه ی شده است. امروزه استفاده از GIS در برنامه ریزی محیط زیست به سرعت در حال افزایش میباشد. گردشگری از جمله فعالیتهایی میباشد که به شدت وابسته به منابع زیست محیطی میباشد که در صورت عدم برنامه ریزی و مدیریت صحیح میتواند مشکلات زیادی را به بار بیاورد. از این رو قدرت برنامه ریزی گردشگری را می توان با استفاده از GIS افزایش داد که این امر سبب توسعه پایدار در گردشگری میگردد[1] امروزه گردشگری یکی از بزرگترین صنایع موجود در جهان میباشد
که به سرعت در حال گسترش میباشد. در حال حاضر %9,5 از سهم تولید ناخالص جهان بر عهده صنعت گردشگری می باشد و برای 266 میلیون نفر تولید اشتغال کرده است.[2] توسعه فناوری نقش حیاتی در گسترش این صنعت بسیار مهم دارد. ارائه اطلاعات مفید و گسترده از منابع مختلف در دسترس نقش اجتناب ناپذیری در توسعه این صنعت دارد. استفاده از سیستم حامی تصمیم گیری مکانی - SDSS2 - جهت ارائه اطلاعات موثر در این زمینه می تواند سبب افزایش رضایمندی گردشگران شود. گردشگران برای اماده سازی مسیر خود برای حرکت از نقشه به عنوان ابزاری موثر استفاده می کنند. با گسترش روزافزوم استفاده شبکه جهانی اینترنت و ابزارهای مختلف همراه، توسعه سیستم های هدایت گردشگران تحت وب که به مجهز به نقشه های بروز و لایههای اطلاعاتی مختلف میباشندمورد توجه بوده است و میتواند در رضایتمندی گردشگران و توسعه توریسم موثر واقع شود
در این تحقیق یک سیستمحامی تصمیمگیری تحت وب برای برنامه ریزی توریست طراحی شده است که کاربست آن میتواند موجب افزایش رضایت گردشگران شود. این مقاله در چهار بخش تدوین شده است بخش اول به بررسی تحقیقات قبلی انجام شده در مورد تصمیم گیری گردشگری و تاثیر GIS در آن میپردازد و برخی اطلاعات در مورد الگوریتم های مورد استفاده در روش این تحقیق عنوان شده است. در بخش دوم اطلاعات لازم، روند استفاده از تجزیه و تحلیل ها مربوطه و محیط نرم افزاری و یک نمونه از نتایج پیاده سازی آن بیان شده است. در بخش پایانی نتایج حاصل از این اجرای سیستم بیان میشود.
تئوری و پیشینه تحقیق
راجر تاملینسون اولین بار در سال 1963 زمانی که مسئول منابع طبیعی ملی کاندا بود GIS را ابداع کرد[5] از آن روز GIS روز به روز در حال توسعه در بسیاری از بخش های اقتصاد، تجارت، مدیریت منابع و... میباشد . استفاده از GIS در گردشگری می تواند در توسعه پایدار مناطق گردشگری نقش مهمی را ایفا کند. این سیستم قادر به پاسخگویی به سوالات مختلف گردشگران از مکان و شرایط منطقه گرفته تا برنامه ریزی مسیر حرکت می باشد. به عنوان نمونه بوید و همکاران از GIS برای کمک به شناسایی مناطق برای اکوتوریسیم در شمال انتاریو-الویت استفاده کردند[6]ی ا سیستم اینترنت GIS گردشگری سندیگو کالیرنیا که توسط - ESRI - پیاده سازی شده است . - http://maps.esri.com - این موارد تنها بخش کوچکی از خدماتی هست که GIS می تواند به صتعت توریست ارائه دهد.
باتوسعه فناوری و ظهور web2 از یک طرف و از طرفی دیگر تلفیق سیستم های های تصمیم گیری مکانی در حوزه های سیستم خبره و GIS سبب بوجود امدن سیستم های حامی پشیبان تصمیم گیری گردشگری و توسعه به خصوص در حوزه web و سیستم های همران شده است.
نمونه مختلفی از این سیستم های SDSS اخی را برای اهداف توریستی طراحی شده اند، در پاره ی از آنها سیستم حامی تصمیم گیری به کاربران در انتخاب مکان های مختلف گردگشری،با توجه به علاقه های شخصی و ویزگی های مختلف مناطق کمک میکند.[7] در پاره دیگری از تحقیقات سیستم حامی تصمیم گیری سعی در انتخاب مسیرهای برای حرکت در مناطق مختلف - با توجه به محدودیت زمانی و علاقه شخصی افراد - دارد[13-7 ,3] در این گونه از تحقیقات هدف اصلی سیستم ارائه مسیر مطلوب برای کاربران با توجه به مولفه های مختلف مسیر و علاقه شخصی افراد می باشد.
لیست زیر دو نمونه از این سیستم های گردشگری تحت وب موجود در جهان می باشد:
Dynamic Tour Gide اولین برنامه کاربردی برای بدست آوردن تور بهینه بود که توسط ten و همکاران در سال 2005 معرفی شد - شکل . - 1 این سیستم با استفاده از روش Branch and Bound برای طراحی و مدیریت برنامه ریزی سفر با انتخاب نقاطی که در مجموع بالاترین میزان علاقه مندی در فرد را درنظر می گرفت طراحی شد.[14] از معایب این سیستم در نظر نگرفتن موارد چون محدودیت زمانی، اولویت های مختلف کاربر می باشد. محدود بودن تعداد نقاط انتخابی به علت روش به کار برده شده از دیگر معایب این روش میباشد.
شکل 2 نمایی از سیستم طراحی تور توسط ten و همکاران .
سیستم دیگری توسط Souffriau و همکاران در سال 2011 تهیه شد که در این سیستم تحت وب، یک روش ابتکاری - جستجوی محلی - برای هدایت تور استفاده شده است - شکل . - 2 محیط وب این برنامه با دریافت اولویت های کاربر و علائق او تعدادی از نقاط برای او انتخاب می کند در این برنامه کاربردی از 3API شرکت گوگل برای مسیر یابی و نمایش در نقشه استفاده شده است. مولف این سیستم را در محیط موبایل نیز تست کرده است که برای 50 نقطه جوابی قابل قبول در زمان مناسب را داده است.
سامانه تحت وب این سیستم را نشان می دهد که این سیستم قادر به ارسال نتایج کار به پست الکترونیکی کاربر نیز میباشد.
شکل 3 سامنانه تحت وب City Trip Planer که براساس تحقیق ساخته شده است.
در نمونه کارهای انجام شده به زمانی محدودی که کاربر در اختیار قرار دارد توجه نشده است.و از طرفی عمدتا سیستم برای کاربران نقاط مشخصی را ازمجموعه نقاط موجود خود انتخاب می کنند.دراین سیستم ها عمدتا سیستم عمدتا بدون توجه محدویت های و کاربر از نظر زمان یا میزان نقاط،سرفا با توجه به معیارهای او تعدادی نقاط را انتخاب و سپس یه مسیر بسته یا باز برای ان طراحی می کنند. اما بسیاری از گردشگران معمولا قبل از سفر و به کمک روش های مختلف، از مناطقی که قصد بازدید انها را دارند اطلاعات مفید و کاملی دارند
از طرف با توجه مدت زمان سفر، مدت زمان مشخص و محدودی بازدید از مناطق و محل های مختلف و مد نظر خود اختیار دارند.و از طرفی مدت زمان توقف در محل و محل اقامت خود آنها از مواردی مهمی است که در هیچ یک ازاین سیستم ها لحاظ نمی شود و اغلب سیستم های فوق پیچیده می باشند. لذا توجه به این مسئله و در نظر گرفتن محدودیت زمانی و از طرفی معیارها مختلف و علاقه های شخصی گردشگران ضمن کمک به این افراد در مدیریت زمان و هزینه خود،بهترین برنامه ریزی را برای استفاده حداکثری از این مناطق با در نظر گرفتن محدوده ی زمانی، و علاقه های شخصی خود خواهند داشت که این امر در رضایتمندی آنها بسیار موثر خواهد بود. در این تحقیق چنین سیستمی طراحی شده است که جزئیات آن در ادامه بیان شده است.سیستم طراحی شده زیر در حقیقت مکمل سیستم های فوق بوده با باجود سادگی انعطاف بالایی دارد.
مسائل برنامه ریزی سفر
هسته اصلی مسائل برنامه ریزی سفر را می توان مسئله معرف جهت یابی عنوان کرد. در این مسئله عموما هدف یافتن مسیری است که سود گردآوری شده را بیشینه سازد و هدف هزینه سفر به صورت قید بیان می شود..لیکن غالبا این نام برای طراحی تور نیز اطلاق می شود.این تعمیم با این تفسیر که هر مسیر با اتصال نقطه انتها به ابتدا تبدیل به تور میشود، توجیه میشود.که هسته ی اصلی این مسائل ، مسئله معروف فروشنده دوره گرد میباشد
مسئله عمومی طراحی تور به طور عمده امروز با سیستم های مانند سیستم های راهنمایی افراد تحت وب یا موبایل ارائه می شود که عمدتا در سیستم های هدایت گردشگران به کار می رود. این مسئله عموما به عنوان مسئله طراحی سفرتوریست - - 4TTDP یاد میشود که با مدل Vansteenwegen و همکاران تعریف می شود طبق این مدل TTDP از ساختاری مشابه زیر برای ورود دادهها تشکیل شده است:
شکل 4 ساختار داده های ورودی در مسئله TTDP طبق نظر .
· تعداد ی نقاط که نامزد انتخاب وبازدید را دارند - - 5POIs با تعدادی از ویژگی های مانند نوع محل،محل سکونت ، زمان ارائه سرویس و ...
· زمان سفر بین POIs که با استفاده از اطلاعات مسیریابی یک یا چند ریختی بدست می آید به عنوان نمونه در حرکت بین نقاط با وسایل مختلف متر،وسیله شخصی و ... زمان های متفاوتی می توان در نظر گرفت.
· سود هر یک از این نقاط انتخابی - - POIs که به عنوان تابع وزن از هدف واهمیت ذهنی از هر POI مانند اولویت های کاربر،ترجیحات هزینه صرف شده و ... می باشد.
· تعداد مسیرهایی که بایدتولید شود بر اساس مدت اقامت از کاربر در مقصد توریستی.
· پیش بینی مدت زمانی که کاربر در این نقاط طی خواهد کرد.
· زمان روزانه T که یک کاربر برای بازدید از نقاط زیر در اختیار دارد نیز نمونه از موارد زیر می باشد - مدت زمان کلی که حاصل جمع زمان توقف در این نقاط و طی مسیر بین این نقاط که یک تابع از فاصله تپولوژیکی میباشد - .
با حل TTDP انتظار میرود یه برنامه روزانه برای بازدید از نقاط فوق ارائه شود در حالی که در آن هدف احترام به محدودیت های کاربر مربوط به هزینه سفر و ویژگی های POI میباشد.
Vansteenwegen و همکاران در سال 2007 لزوم استفاده از سیستم های حامی تصمیم گیری - DSS - تحت وب را برای تعامل هر چه بیشتر کاربران با سیستم ها را مطرح کردند، سیستم های موجود تا آن زمان عموما اولویتهای شخصی افراد را برای طراحی در نظر نمیگرفتند. طبق تحقیقات VansteenWegen استفاده از توانایی های محیط وب در ارائه اطلاعات هر چه بروزتر و دسترسی بهتر از تمامی نقاط جهان خود باعث افزایش هرچه بیشتر این موارد می شود.
مسئله فروشنده دورگرد
مسئله فروشنده دورگرد، یافتن کوتاهترین مسیر برای یک فروشنده دوره گرد می باشد،به طوریکه از یک شهر شروع و از تمامی شهرها به یک ترتیب خاص عبور کند و سرانجام به شهرمقصد برگردد، با این شرط که فقط و فقط از هرشهر یک بار عبور کند. هدف مسئله ، بهینه سازی هزینه های پیمایش مسیر میباشد. مسئله یافتن کوتاهترین مسیر همیلتونی از نتایج حل مسئله فروشنده دوره گرد است.
این مسئله می تواند متقارن یا نامتقارن باشد. درحالت متقارن فاصله دو شهر به جهت حرکت بستگی ندارد.این مسئله قابل بست به دو حالت باز و بسته نیز می تواند باشد،که در حالت بسته نقطه ابتدا و انتهای تور یکسان می باشد و یه دور بسته برای طی تور طراحی می شود ولی در حالت باز نقاط ابتدا و انتهای تور یکسان نمیباشند
با توجه به اینکه مسئله فروشنده دور گرد جزء مسائل NP-Hard است.درحالت کلی دو دسته روش کلی برای حل آن وجود دارد:
الف - روش های دقیق: در این روش ها دقی ق ترین جواب که جواب منحصربه فرد می باشد بدست می آید که البته برای مسائل با اندازه کوچک و متوسط به کار می رود.
