بخشی از مقاله
چکیده
همزمان با افزایش جمعیت ، ازدیاد تولید زباله باعث می شود محل های دفن زباله هر سال گسترش یابد . بازگشت به طبیعت در مورد بسیاری از مواد موجود در زباله مدت ها طول می کشد . پلاستیک غیرقابل تجزیه است و کیسه های نایلونی حدود سیصد سال در محیط باقی می مانند. در نقاط مختلف دنیا متفکرین و کسانی که به سرنوشت کره زمین اهمیت می دهند هر یک راه کارهای مختلفی را پیشنهاد و در پیش گرفته اند ، تا جایی که در عرصه ساختمان نیز ، هر چند در مقیاس بسیار کوچک ، به این امر توجه شده است .
در این بیان سعی شده است تا ضمن معرفی نمونه های موفق کار شده در این زمینه ، با نگاهی اجمالی به انواع زباله ها ، امکانات بلقوه ای که در آنها وجود دارد که در عرصه ساختمان سازی استفاده شود بررسی شود همچنین تلاش شده است از مصالحی که در معماری پایدار از آنها به عنوان غیر قابل بازگشت به طبیعت نام برده شده است و جزء مواد و مصالحی می باشند که منجر به نابودی طبیعت می شود طوری بهره برداری شود که به عنوان یک جسم یکپارچه در جهت ساخت اولین فضای اسکان بشر یعنی خانه های یک یا دو طبقه به کار برده شوند با این روش هم می توان از این مصالح بهره مناسب برد و هم به عنوان مصالح جدید استفاده نمود و هم زباله های بی ارزش را به فضایی با ارزش تبدیل نمود ، امید است که با شروع این حرکت بتوان علاوه بر حل بحران های زیست محیطی ، مصالحی ارزان در صنعت ساختمان تولید کرد تا با پایین آمدن هزینه ها ، تعداد بی خانمان ها نیز کاهش یابد.
-1 مقدمه
بشر از زمانی که چادرنشینی و کوچ روی را کنار گذاشت و اسکان در روستا و سپس شهر را برگزید، به سازماندهی و مدیریت زباله و پس ماندهای ناشی از فعالیت های خود توجه کرد. از ابتدایی ترین روش های مدیریت مواد زاید استفاده از مدفوع انسان و دام در کشاورزی است. در آن زمان، نوع مواد زاید تولیدی در جوامع انسانی طبیعی بود و به آسانی به چرخه طبیعت برمی گشت و ماندگاری آن مواد بسیار کوتاه بود. با رشد جمعیت و ازدیاد تراکم انسان در مناطق مسکونی، به حجم مواد زاید افزوده شد و طبیعت به سادگی گذشته نمی توانست این مواد را در خود استحاله کند.
از این رو لازم بود که این مواد از محیط زندگی دور شوند. بعد از انقلاب صنعتی و رشد سریع مصنوعات بشر و تولید مواد شیمیایی، کیفیت مواد زاید تغییر کرد و مواد زاید پایدارتر و غیرقابل تجزیه بیولوژیکی به زایدات شهری افزوده شد. در این حالت برخورد با زایدات به توجه بیشتری نیاز داشت و باید در مدیریت مواد زاید شهری تحولی ایجاد می شد. هدف مدیریت پایدار مواد زاید جامد، بازیافت هرچه بیشتر مواد با ارزش زباله از طریق مصرف کمتر انرژی و آثار کمتر زیست محیطی است.
تجربه 35 ساله کشورهای صنعتی در زمینه بازیافت مواد از زباله های شهری نشان داده که یکی از موفق ترین راه ها، تفکیک از مبدا یا محل تولید زباله هاست؛ این کار علاوه بر اینکه به تجهیزات و امکانات ویژه ای نیاز دارد، به فرهنگ سازی و جلب مشارکت مردم نیز نیازمند است. به همین منظور در این مقاله ابتدا سیستم های مدیریت مواد زاید جامد شهری را در جهان و ایران بررسی نموده و پس از اشاره به راهکارهایی در زمینه بهبود مدیریت مواد زاید جامد شهری کیفیت محصولات بازیافتی را در ایران و کشورهای صنعتی مقایسه نموده سپس وضعیت مسکن اقشار کم درآمد مورد بررسی قرار گرفته و با بررسی تاثیری که مردم در ساخت سر پناهشان می توانند داشته باشند نمونه های موفق ساختمان سازی با حداقل هزینه برای مردم کم درآمد معرفی می شود و در نهایت نمونه ای که با بطری های پلاستیکی ساخته شده معرفی شده و تاثیری که این ساختمان های بر فرهنگ مردم می گذارند بررسی می شود، در جمع بندی نهایی مشخص می شود که این نوع ساختمان سازی چقدر می تواند در حل بحران های مطرح شده موثر باشد.
-2 سیستم مدیریت و بازیافت مواد زاید جامد شهری در جهان
سابقه سیستم های مدرن مدیریت مواد زاید جامد شهری در کشورهای صنعتی مانند آمریکا و انگلستان به اواخر دهه 1930 و اوایل دهه 1940 و در مجامع علمی و روشنفکری سابقه موضوع به صورت مکتوب به اواسط دهه 1910 برمی گردد. اگرچه در آن روزها سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری بسیار ساده بود، ولی پایه و اساس علمی داشت. در آن روزها صحبت از بازیافت و پردازش نمی شد. شهرها کوچک بودند و زمین های مناسب دفن زباله در اطراف شهرها به وفور یافت می شد. بنابراین مکان های دفن در نزدیکی شهرها بود و به عملیات انتقال نیازی نبود. حجم زباله ها هم آن قدر کم بود که اصولا بحث کاهش از مبدا ضرورتی نداشت. بنابراین سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری در آن زمان از سه عنصر تولید جمع آوری و دفن تشکیل می شد
با گذشت زمان، جمعیت شهرها رو به فزونی گذاشت؛ صنعت و مصنوعات آن وارد زندگی شهرنشینی شد؛ کیفیت مواد زاید جامد تغییر یافت؛ مشکلات زیست محیطی در اطراف محل های دفن زباله مشاهده شدند؛ اعتراضات مردمی به مکان های دفن شکل گرفت و به مرور افزایش پیدا کرد؛در نتیجه ادامه روند موجود سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری به شدت مورد سوال و اعتراض قرار گرفت. از دهه 1970 به بعد، روش های جایگزین دفن در زمین برای مواد زاید جامد شهری مطرح شد و اصلاح زمین های دفن گذشته و نیز مراقبت های بعد از دفع هم مورد توجه قرار گرفت. در دهه گذشته، کاهش در مبدا و جلوگیری از تولید زایدات نیز به صورت جدی در سطح کشورهای صنعتی مطرح شده است.
این مسئله منجر به پیدایش نسل جدیدی از فناوری در جهان به نام " فناوری های پاک " شده است. بنابراین عناصر موظف در سیستم های مدیریت مواد زاید جامد شهری از سه عنصر موظف " تولید، جمع آوری، و دفن " در دهه 1940 به شش عنصر موظف " تولید، ذخیره و پردازش و اداره در محل، جمع آوری، حمل و نقل، پردازش و بازیافت و دفع " در دهه 1970 و به هشت عنصر موظف " کاهش در مبدا، تولید، ذخیره و پردازش و اداره در محل، جمع آوری، حمل و نقل، پردازش و بازیافت ، دفع و مراقبت های بعد از دفع " از دهه 1990 به بعد تبدیل شده است
