بخشی از مقاله
چکیده
تهیه سرپناه از دیرباز از مهمترین نیازهای بشر بوده است، بطور کلی مسکن از روی هم گذاردن سنگ و آجر و ... پدید نمی آمد بلکه گاهی با از میان برداشتن انبوهی از خاک شکل می گرفت و انسان تنها نیاز به خشت، آجر و ملات نداشت، بلکه باید توده هایی را بر می داشت تا پناهگاه مهیا کند. با اندک نگاهی به آثار هنری ایرانیان و تأملی کوتاه در آنها در می یابیم که سرچشمه تمامی هنرهای ایرانی برگرفته از تجسم عینی اندیشه مردمانی است که تلاش کردهاند جهان بینی خود را در قالب آن هنر بیان کنند.طبیعت دستاورد معمار هستی، خداوند عالم است و اغلب برای معماران سرچشمه الهام بوده است. به دلیل گرایش ذاتی و فطری انسانها در تعامل با طبیعت و تأثیرات قابل توجه ارتباط با طبیعت در روح و جشم آدمی بشر همواره به دنبال ایجاد رابطهی منطقی و مناسب میان فضای درون و طبیعت بیرون بوده است.
امروزه نیاز جسمی و روحی انسان به برقراری ارتباط با طبیعت موجب گردیده که در همه جوامع طبیعت به مثابه میراث فرهنگی تلقی شود. اینگونه نگریستن به نیازی بنام مسکن نمونه ایست عالی از ایده متحورانه از برداشت معمار در تعریف خانه و سرپناه . نقطه قوت و قابل تامل در اینگونه محیط ها ، تطبیق کامل آنهاست با بستر طبیعی و در نهایت امر معماری پایدار. هدف از انجام این تحقیق مقایسه روح حاکم بر فضاست در روستاهایی که بصورت طبیعی شکل گرفته اند ور روستاهایی که افراد بشر روی زمینی صاف و با خشت و گلی بنا کردهاند. بررسی اینکه برای حفظ سرمایه های موجود چه با یاد کرد ؟ توسعه و مرمت این روستاها چگونه باید شکل بگیرد که آیندگان نیز میراث دار این تعامل دو طرفه انسان با طبیعت پیرامونش باشند؟ اینکه آیا ما توانستهایم در توسعه و مرمت روستا ریتم و روح حاکم بر این فضاها را دنبال کنیم؟ واژگان کلیدی: معماری، طبیعت، سرپناه، معماری صخرهای، فرم، روح فض
مقدمه
معماری موسیقی منجمد است، فلسفه روح زمان است و معماری کالبد آن. فرهنگ معماری ساز است. معماری یک سری ایده و ارزشی ها را با درکی سه بعدی در قالب منظومه ها و منظره ها بیان می کند. معماری در کل یعنی سازماندهی همه فضاهای زیستی انسان. خصوصیت مهم معماری که آن را از سایر فعالیتهای هنری متمایز می گرداند، عملکرد سه بعدی آن میباشد که انسان را درون خود جای می دهد. از ابتدای تمدن بشری، دنیای پر جاذبه طبیعی منبعی بسیار غنی برای نوآوری و الهام بخشی بزرگترین نقاشان، مجسمه سازان، موسیقیدانان، فیلسوفان، شاعران، طراحان و مهندسان بوده است. دنیای طبیعی پیرامون ما در حال حاضر به سطح بالایی از توسعه در طول میلیون ها سال تکامل تدریجی خود رسیده است و دنیای امروز از دوران تغییرات طولانی عبور کرده تا به سطحی از زیبایی که ما آنرا می بینیم و درک می کنیم، دست یابد. فرآیند خلق فرمهای طبیعی که ما آنها را ذاتا زیبا مینامیم، سیر تحول طولانی داشته است که در طول میلیون ها سال اتفاقی افتاده است. فرم های طبیعی در طول قرون متمادی برای رسیدن به راه حل های قابل قبول در برابر عوامل خارجی - اقلیم، دسترسی به غذا، سرپناه و ... - توسعه یافته اند.
سازه های طبیعی
این امر تقریبا قطعی است که سازه های طبیعی که توسط انسانهای ما قبل تاریخ مورد استفاده قرار می گرفتند، فرم های طبیعی بودند. پیش از آنکه انسان بتواند دنیای اطراف خود را مطابق با خواسته ها و نیازهای خویش تغییر دهد، برای رفع احتیاجاتش از غارها به عنوان سرپناهی برای محافظت در برابر عوامل طبیعی، از درختان برای محافظت در برابر حیوانات درنده و یا محلی برای مخفی شدن به هنگام شکار و... همچنین از درختان سقوط کرده برای عبور از رودخانه ها و سیلابها استفاده می کرد. بیش از صدها هزار سال انسان اولیه به تدریج از یک مصرف کننده بدون تفکر آن چه که طبیعت در اختیار وی قرار می داد، به یک موجود فنی و تکنیکی تبدیل شد که می توانست برای مشکلات و مسایل خود راه حل هایی را بیابد. در این مرحله گذار و تحول انسان اولیه، انسان از طبیعت تقلید می کرد و پس از آن به قبول و پذیرش نمونه هایی از دنیای طبیعی پرداخت. در بسیاری از نقاط در سراسر جهان، طبیعت به ما می آموزد که چگونه یک قوس می تواند بارهای وارده در طول یک دهانه را تحمل نماید.
رمز بقای چنین سیستمی شکل آن است. صخره ها در برابر فشار مقاوم هستند ولی در برابر کشش ضعیف می باشند به همین دلیل قوس بهترین فرم برای انتقال بارهای وارده در طول یک دهانه است که تحت فشار خالص است. باعث تعجب نیست که در طبیعت صخره های صاف یا به شکل قوس معکوس پیدا نمی کنیم زیرا در این صورت چنین فرمی دچار تنش های کششی شده و سیستم دچار خرابی شده و فرو می ریزد. با کوشش در درک قوانین طبیعت و دیدن، احساسی کردن، شنیدن و یا استشمام فرمهای طبیعی شاید بتوان به زیبایی عملکردی طبیعی دست یافت. برای توسعه و پرورش فرم های معماری که در طبیعت یافت می شوند، قوانین اساسی وجود دارد که می توان آنها را در اغلب ساختمانهای بدیع و نوین به کار برد. نتیجه این کار طرحی عالی است که کارایی سازه ای، نیازهای عملکردی و زیبا شناسی با هم ترکیب شدهاند. درسهایی که از طبیعت آموخته میشوند و به طور مناسب به کار میروند نه فقط تقلید محض از آن.
