مقاله قواعد تبلیغ در حقوق تجارت الکترونیک و ضمانت اجرای آن

بخشی از مقاله

قواعد تبلیغ در حقوق تجارت الکترونیک و ضمانت اجرای آن

چکیده

یکی از بخشهای مهم تجارت الکترونیک، تبلیغات و بازاریابی است که به دلیل جدید بودن نسبی این رشته از حقوق و توسعه سـریع موضوعات آن در اشکال مختلف، وضع قوانین مناسب که بتواند همه ابعاد تبلیغات و بازاریابی و قواعد آن را پوشـش دهـد ضـروری کـرده است. دراین مقاله به بررسی انواع تبلیغ الکترونیکی، اصول حقوقی حاکم بر تبلیغات و مواردی که تبلیغات به دلایل تداخل با حقوق افـراد و جامعه مانند پیامهای تبلیغاتی ناخواسته ( اسپم) ممنوع شده است و همینطور به بررسی قانون تجارت الکترونیک (که در آن تنها به منع قانونی ارسال اینگونه پیامها در بخش قواعد تبلیغ مربوط است) در خصوص ضمانت اجراهای مدنی و کیفری که در بحـث تبلیغـات بـرای تخلف از اصول و قواعد تبلیغ وضع شده پرداخته میشود و در هر مورد به نقاط قوت و ضـعف ایـن قـانون اشـاره شـده و در بررسـی ایـن موضوعات نیز از روش کتابخانهای و مطالعه منابع فارسی و انگلیسی استفاده شده است.

کلمات کلیدی: تبلیغ، ممنوعیتهای تبلیغ، پیامهای تبلیغاتی ناخواسته، ضمانت اجرای مدنی، ضمانت اجرای کیفری.

.1 مقدمه

وجود تبلیغات از لوازم یک تجارت موفق به شمار میرود. در تجارت چه به صورت سنتی و چـه بـه صـورت مـدرن و الکترونیکی، از تبلیغات در فضای مجازی استفاده میشود. در فضای مجازی به دلیل وجود ابزارها و قالبهای متعدد و متنـوع و امکان انجام معاملات در بستر این ابزارها که تجارت الکترونیک نیز در همین بستر ایجاد شده وقایعی ایجاد شـده کـه نیـاز بـه تنظیم و وضع قواعدی مناسب است. از جمله این وقایع تبلیغات و بازاریابیهایی هستند که شرکتهـا و ارایـهدهنـدگان کـالا و خدمات در تجارت خود از آنها بهره میگیرند در این خصوص برای درک بهتر این قواعد که در تبلیغات رعایت میشـود ابتـدا لازم است انواع تبلیغات را شناخته و سپس به بیان اصولی که در قواعد تبلیغ وجود دارند اشاره کرده و بر مبنای این اصول بـه ممنوعیتهایی موجود در تبلیغات و قواعد آنها اشاره نماییم. در همـین راسـتا نیـز بـه ضـمانت اجراهـای مـدنی و کیفـری و همچنین قواعد تبلیغ که در مواد 50 تا 57 قانون تجارت الکترونیکی وجود دارند مورد اشاره قرار میگیرند و در هر قسمت بـه نقاط قوت و ضعف قوانین تجارت الکترونیک و تبلیغات در ایران نیز اشارهای میشود.

.2 اشکال تبلیغات

به دلیل کاربردها و قابلیتهای متنوع در فضای مجازی بطور کلی می توان تبلیغات الکترونیکی را در سه گروه تقسیمبندی کرد.

-1 صفحات وب ( ( Web pages

-2 پیامهای الکترونیکی (E-mail)

-3 پیامهای کوتاه (SMS)

-1-2 صفحات وب

تبلیغات در صفحات وب به اشکال خاصی ظاهر میشوند و به موارد زیر میتوان دسته بندی کرد:

-1-1-2 تبلیغات بنری

این نوع از تبلیغات معمولاً به شکل کادرهای خاص چهار ضلعی یا مثلثی درگوشه ای از یک صفحه وب نمایان میشوند که می توانند در برگیرنده نوشته یا تصویر به صورت ثابت یا متحرک باشند که حاوی پیوند به سایت تبلیغ دهنده ( ارائه دهنده کالا یا خدمات ) بوده و به آن متصل میشوند .[1]

-2-1-2 تبلیغات پنجرهای

این نوع تبلیغات صفحاتی از وب هستند که در یک پنجره مستقل ارائه میشوند و کاربر هنگامی که صفحه وبی را باز میکند این صفحه تبلیغات نیز همراه با آن پنجره صفحه اصلی و با ابزارهای کمتری ظاهر میشوند.

-3-1-2 تبلیغ رخنه کننده

این نوع تبلیغات در فاصله زمانی که کاربر از صفحهای به صفحه دیگر وب منتقل میشود نمایش داده میشود این فاصله زمانی که عموماً اندک است و بسته به شرایط مختلف مثل حجم صفحات مقصد که کاربر قصد رفتن به آن را دارد و سرعت شبکه یا توانایی رایانه کاربر که نیاز به پردازش محتوای صفحات را دارد ایجاد میشود در نتیجه تبلیغ کنندگان از این زمان استفاده کرده و پیامهایی را نمایش میدهند.

-4-1-2 وبسایتها

این امکان را برای ارائهدهندگان کالا و خدمات وجود دارد که مستقیماً به معرفی خود بپردازنـد آنهـا مـیتواننـد بـا ثبـتنـام دامنهای (Domain name) و اختصاصی فضایی در نزد یک میزبان (Host) در فضای مجـازی و بـدون واسـطه بـه تبلیـغ بپردازند آنها میتوانند به شیوهای دیگری از طریق سایتهای تبلیغ کننده به معرفی خود بپردازند این سایتها عموماً از تولید کننندگان خرد و جزء با هزینههای مناسب تبلیغ مینمایند که محتوای این سایتها ویـژه و کـاملاً تبلیغـاتی هسـتند. در ایـن سایتها هزاران تبلیغ از گروههای مختلف کالا و خدمات در خود جای دادهاند .[2]

-5-1-2 متاتگها

نوعی دیگری از تبلیغات که توسط موتورهای جستجو گر انجام میشود مربوط به متاتگها است. متاتگ در واقع بر چسبها یا کلید واژههایی هستند که کاربران به هنگام جستجو در موتورهای جستجو گر مواجه میشود و توسط این موتورها به کاربر معرفی شده و نتایج جستجو را بر اساس آن نمایش میدهد. این نتایج بر مبنای هر کلید واژه از قبل تعیین شده به سایت ها یا محصولات خاص ارجاع میدهند که قسمتی از درآمد این موتورهای جستجوگر از طریق ایجاد بر چسب برای کالاهایی خاص یا تبلیغ دهندگان خاص است که در قبال دریافت هزینه از آنها مبادرت به نمایش برچسبها و نتایج آن برای کاربران

مینماید و به عبارت دیگر رنکینگ ارجاعات به کالا یا ارائه دهندهای خاص را بالا برده و در صفحات نخست یا در بخشی اختصاصی از صفحه وب موتور جستجو نمایش می دهند.

-2-2 پستهای الکترونیکی ( ( E-mail

صندوقهای پستی الکترونیکی در مواردی وسیله مناسب برای آگاهی دادن نسبت به کالا یا خدمات و شرایط آن هستند در صورتی که این پیامهای ارسالی متنوع معتدد باشند ممکن است کاربران یا مخاطبان تبلیغ را با مشکلاتی مواجه سازند از جمله اینکه کاربر مجبور است به بررسی پست خود به پیامهای اضافی نیز توجه نماید و چون تعداد آنها زیاد هستند در نتیجه زمان زیادی را مصروف خود مینمایند و کاربر را از انجام بررسی متعارف پست خود باز میدارد و اگر تعداد آنها زیاد باشد ممکن است پیام های ضروری خود را از ستد بدهد و یا عملاً کنترل خود را نسبت به همه پست خود از دست بدهد به توضیح این گونه پیامها در قسمت آتی خواهیم پرداخت.

-3-2 پیام کوتاه ( ( SMS

این نوع پیامها عموماً به تلفنهای همراه ارسال میشود و در بر گیرنده نوشته که حاوی مشخصات تبلیغ کننده میباشد تفاوت این نوع تبلیغات با شیوه الکترونیکی آن در پست الکترونیکی در نوع وسیله مورد استفاده یعنی رایانه و تلفن همراه است. پیشرفت تکنولوژی تشخیص چنین مرزی و تمییز آن و سایر روشهای تبلیغات مشکل کرده است تا جایی که ساخت تلفنهای همراه پیشرفته با قابلیت یک رایانه و همین طورگسترش خطوط ارتباطی سنتی و ورود به شبکههای اینترنت از موانع تمییز این تبلیغ از طریق پست الکترونیکی و پیام کوتاه است.

.3 اصول حاکم بر تبلیغ

برای درک بهتر قواعد تبلیغ، ممنوعیتها و مبانی آن نیاز به دانستنن اصول حاکم به تبلیغ است کـه در ذیـل بطـور مختصر اشاره میشود. این اصول بر گرفته از قواعد رویه حرفهای اتاق بازرگانی بینالمللی [3] در سالهای مختلف است اگرچه قواعد این مرکز به صورت رویه است و ایجاد الزام برای اشخاص و کشورها نمـینمایـد. ولـی تبیـین کننـده و راهنمـایی بـرای استفاده اشخاص در روابط با یکدیگر و همینطور الگویی برای کشورها در وضع قواعد جدید و الزام آور میتوانـد اسـتفاده گـردد .[4]

-1-3 مشروعیت، واقعی، قابل اعتماد و منطبق بر اصول اخلاقی بودن تبلیغ

این موارد در ماده 1 در رویه حرفهای 1997 (ICC) و 2006 بیان شده است واقعی بودن (Trustful) تبلیغ منظور هر نوع تبلیغی که عاری از ابهام و اغراق باشد تا مصرف کننده گمراه نشود مثلاً کالایی که قابلیت خاص ندارند نباید چنین قابلیتی را در مورد آن ذکر نمود.

صادقانه بودن :(Honest) منظور تبلیغی است که عاری از هر گونه بزرگ نمایی بوده و کالا یا خدمات را با همان اوصافی که دارند به مشتری معرفی نمایند.
اصول و معیارهای اخلاقی :(Descent) منظور تبلیغی هستند که که با توجه به محل تبلیغ و شرایط فرهنگی آن محل یا کشور یا نوع کالا یا مخاطب آن مثلاً افراد زیر سن قانونی که باید شرایط و استانداردهایی را تبلیغ کننده رعایت نماید ( این موارد در ماده 2 رویه حرفهای منسجم 1997 (ICC) و 2006 اشاره شده است).

-2-3 رعایت حس مسئولیت اجتماعی در تبلیغات

به عنوان یک قاعده هر تبلیغ باید به دور ازایراد لطمه و باورها و ارزشهای عمومی یک اجتماع باشد بطور مثال هر نوع تبلیغی که باعث بیان تبعیض از جمله خصوصیات ذاتی افراد، نژاد، مذهب، و هر نوع جهت گیری مربوط به تفاوتهای جنسیتی و همین طور باعث ایجاد اختلال در رفتار عمومی اجتماع مثل برانگیختن خشونت و رفتار ضد اجتماعی در بین سن یا گروه خاصی از افراد میشود پرهیز نمایند (مواد 1 و 4 رویه حرفه ای 1997، .[5] (2006

-3-3 اصل رعایت حسن نیت و عدم سوء استفاده و حسن شهرت

که شامل استفاده نادرست از علامت تجاری، اسم تجاری و غیره بدون رعایت وجوه ممیزه بین آنها است بطوری که ایجاد شبهه برای مخاطب تبلیغ شود ( ماده 10 رویه حرفه ای .(1997 همین طور نیز استفاده مغرضانه از علامت یا نام شرکتها یا کالاهای معروف یا مقایسه آنان در تبلیغات مقایسهای به نحوی که بطور موثر موجب کاهش اعتبار عمومی آنها گردد ( ماده 7 رویه حرفه ای 1997 و ماده 12 رویه حرفه ای .( 2006

در این رویهها اصول دیگری نیز قابل استنباط است از جمله مسئولیت بازاریاب تبلیغ کننده و عوامل آنها از جمله ناشران، طراحان و موسسات تبلیغ تا اصل رعایت سلامتی و ایمنی مصرف کننده لزوم حفظ حریم خصوصی افراد و اصل شناساندن تبلیغ و تبلیغ کننده به مخاطب به عبارت دیگر تبلیغ کننده طوری تبلیغ نماید که مصرف کننده را به هدف تبلیغاتی و داشتن جنبه تجاری آن توجه بدهد و چنین هدفی را که در عمل وجود دارد را مخفی ننماید که مصرف کننده و مخاطب به جنبههای دیگر از جمله آموزشی بودن معطوف شود و یا بیان کننده تصمیم و نظرات مصرف کنندگان در مورد کالای خاص باشد .[6]

.4 ممنوعیتهای حاکم بر تبلیغات الکترونیکی

طبق اصول کلی که بیان شد میتوان ممنوعیتهای حاکم بر تبلیغات قانون تجارت الکترونیکی بر مبنای این اصول را استنباط نمود. در حقوق ایران در بخش قواعد تبلیغ به سه نوع ممنوعیت اشاره شده که به توضیح آنها میپردازیم.

-1-4 ممنوعیت تبلیغات گمراه کننده

در ماده 50 قانون تجارت الکترونیکی ایران به این ممنوعیت اشاره شده در تامینکنندگان در تبلیغ کالا و خدمات خود نباید مرتکب فعل یا ترک فعلی شوند که سبب مشتبه شدن و یا فریب مخاطب از حیث کیفیت و کمیت شود به عبارت دیگر هر نوع تبلیغی که که اطلاعات نادرست و خلاف واقع یا ناقص را به مخاطب ارائه دهد که در نتیجه آن مخاطب تبلیغ گمراه گردد و در انتخاب خود بر اساس بینشی که تبلیغ در وی ایجاد کرده و در نهایت کالایی را انتخاب کند که در عمل فاقد آن ویژگیهایی باشد که تصور میکرده ممنوع شده است تبلیغ گمراه کننده بر اساس نتیجهای که میتواند در تصمیم مخاطب تبلیغ بگذارد به دو نوع تقسیم میشود تبلیغی که خصوصیت کمی و کیفی یک کالا را نمایش میدهد و تبلغی را که نشان دهنده شباهت با کالا و یا خدمات دیگر است. بطور مثال در تبلیغی که موسسات گردشگری در فضای الکترونیکی انجام میدهند ممکن است در مورد خصوصیات محل اقامت مقصد گردشگری با قرار دادن یک عکس از نمای داخلی اتاق و تجهیزات آن و محوطه هتل و تغییراتی که در کیفیت تصویر میتوان ایجاد نمود، تصوری خلاف واقع در نزد مشتریان خود ایجاد نمایند، یا مدت سیاحت و روش حمل را اینکه از چه طریقی و با چه وسیلهای باشد ممکن است در قیمت و هزینههای مصرف کننده موثر باشد یا استفاده از علامتها و نامهای معروف کالا یا خدمات دیگران نیز میتوانند چنین انحرافی را در بینش مخاطب نسبت به کالا یا خدمات ارائه شده ایجاد نمایند.

-2-4 قاعده منع تبلیغات مضر برای سلامتی افراد

این قاعده در ماده 51 قانون تجارت الکترونیکی 1382 مقرر شده است:

» تامین کنندگانی که برای فروش کالا یا خدمات خود تبلیغ می کنند نباید سلامتی افراد را به خطر اندازند .«

در این ماده بطور کلی ممنوعیت تبلیغات مضر برای سلامتی افراد بیان شده ولی در مورد اینکه چه نوع تبلیغاتی مضر برای سلامتی هستند و همین طور خصوصیات آن بیان نشده از طرفی هم نوع اضرار به سلامتی مشخص نگردیده و به عبارتی دیگر آیا تبلیغات باید به سلامتی روحی و روانی مخاطبین مضر باشد یا صرفاً سلامتی جسمانی کفایت می نماید و بالاخره مسئله ای با چنان اهمییت که در ارتباط مستقیم با سلامتی افراد جامعه است بدون ضمانت اجرای مناسب و فقط جریمه نقدی ( تبصره 2 ماده ( 70 وضع شده است اگرچه وضع این ماده موجب توسعه منابع قانون تجارت الکترونیک گردیده و جای بسی امیدواری است ولی چنین مسئلهای بهتر بود با ضمانت اجرای مناسبی تدوین میشد چرا که سلامتی افراد مسئلهای با اهمیت است که

قانونگذاران همواره در جهت وضع قواعد مناسب در این زمینه هستند.

با وجود اینکه شرایط مربوط به کیفیات در بحث قواعد تبلیغ با آیین نامه ماده 79 همین قانون ارجاع داده شده است ولی با گذشت حدود 10 سال از وضع قانون تجارت الکترونیک در سال 82 همچنان این آییننامه به تصویب نرسیده است و شایسته نیست که تصویب این آییننامه بیش از این به تاخیر افتاد چرا که شرایط اجرای موادی دیگری از قانون تجارت الکترونیک مثل مواد 38 و 42 نیز به این آییننامه ارجاع داده شدهاند در تصویب آیین نامه ماده 79 در خصوص حفظ سلامتی افراد در تبلیغات موادی را میتوان در نظر گرفت.

-1-2-4تبلیغاتی که نوعاً برای سلامتی مضر محسوب میشوند: مانند تبلیغات مشروبات الکلی، دخانیات که باید معیارهایی برای معرفی و تبلیغ این نوع کالاها صورت گیرد و ضمانت اجراهایی نیز برای تخلف از این معیارها در نظر گرفته شود.

-2-2-4تبلیغاتی که با اعمال معیار شخصی ذاتاً برای سلامتی مضر نیستند: بلکه تحت شرایطی از جمله مخاطـب آنهـا مثـل کودکان مضر تلقی میشوند. در آییننامه ماده 79 ذکر معیارهایی که ممکن است تبلیغ مضـر بـرای مخاطـب تبلیـغ محسـوب شود از جمله سن افراد، شرایط اجتماعی ( مثل کالاهای لوکس و تشریفاتی در جامعـه ای پـذیرش اجتمـاعی بـرای آن وجـود ندارد مگر در بین گروهی خاص) و همین طور ضمانت اجراهایی برای تخلف از آنها در نظر گرفته شود.

-3-4 قاعده منع ورود به حریم خصوصی مخاطبان تبلیغ

در تبلیغات به روش سنتی و حتی در فضای مجازی این امکان وجود دارد که مخاطبان در تبلیغات توجه ننمایند و از این حیث برای آنها در مسئله ورود به حریم خصوصی نداشته باشد. از زمانی که پستهای الکترونیکی ایجاد شدهاند و دریافت پیام توسط افراد کاملاً اختیاری و آزادانه است با گذشت زمان و روشن شدن کاربردهای مختلف این پستها برای دریافت پیامهای تبلیغاتی، این روش تبلیغ خود به خود[1] تبدیل به یک صنعت گردید .[7]

در این خصوص لازم است که تعریفی از پیامهای تبلیغاتی ناخواسته ( اسپم( [2] ارائه و سپس به روشهای محدود کردن آن پرداخته شود.

-1-3-4 تعریف اسپم:

اسپم[1 ] یا هرز نامه پیام هایی هستند که بطور »متعدد و تکراری و به صورت ناخواسته برای افراد فرستاده میشود [8].«چون عموماً دارای محتوای تجاری و تبلیغاتی هستند معمولاً توسط خود ارائه دهندگان خود کالا یا خدمات و یا توسط

عوامل آنها مانند شرکتهای تبلیغاتی و موتورهای جستجو و یا ارائه دهندگان خدمات مربوط به پیامهای الکترونیکی ارسال میشوند. اسپمهای دارای انواعی هستند و به عبارتی دیگر میتوانند برای مقاصد مختلفی استفاده شوند از قبیل مقاصد مذهبی، سیاسی و حتی ممکن است در جهت توسعه اهداف انسانی و حمایت از حقوق بشر یا محیط زیست باشد، ولی آنچه امروزه بیشتر در عمل رخ می دهد و کشورها همواره در صدد قانونمند کردن آن هستند هرزنامه های تبلیغاتی با مقاصد تجاری هستند (نمونه این قوانین قانون اسپم 2003 استرالیا [9] یا پیام های ناخواسته 2007 نیوزلند است) [10] استفاده از پیامهای تبلیغاتی بصورت عمده برای اولین بار در امریکا در سال 1994 توسط دو زن و شوهر وکیل به نامهای Lawrence Canter و Martha Seigelبرای مشتریان خود در امر مهاجرت صورت گرفت که پیام هایی را به صورت انبوه به سراسر جهان فرستادند تا آنان را برای مشاوره و شرکت در قرعه کشی ویزای هرساله ایالات متحده امریکا دعوت نمایند .[11]

این نوع از تبلیغات که به پیامهای ناخواسته نام گرفته دارای ویژگیهای خاصی از جمله هزینه بسیار پایین و ارسال نامحدود برای مخاطبان در سراسر جهان هستند که باعث افزایش و توسعه این پیامها گردیده است.
اهمیت این مسئله و سوء استفاده هایی که از این پیامها میشود باعث شده در حقوق کشورهای مختلف در کنار قوانین اصلی قانون تجارت الکترونیک قوانین مستقلی وضع شوند از جمله قانون اسپم سال 2003 استرالیا و قانون پیامهای الکترونیکی ناخواسته 2007 نیوزلند اشاره نمود.

در قانونگذاری کشور ما در حال حاضر قانون مصوبی در این زمینه وجود ندارد ولی اقدامی از سوی نهادهای ذیربط در تهیه پیشنویس لایحه پیامهای تبلیغاتی ناخواسته سال 87 شده است.
تا زمانی که تبلیغ کننده آدرس پست الکترونیکی مخاطب را نداشته باشد نمیتواند برای او پیام تبلیغاتی بفرستد و لازمه ارسال پیام تبلیغاتی داشتن آدرس پست الکترونیکی مخاطبان است این مسئله اهمیت خاصی را پیدا نموده تا حدی که تکنیکها و روشهای خاص برای جمعآوری این آدرسها وجود دارد از جمله این روشها در زمان خرید الکترونیکی از فروشندگان که قبل از انجام خرید و مراحل آن، تکمیل کردن فرمهای خاصی را الزامی مینمایند یا موکول به عضویت و دادن مشخصات میکنند که از این طریق آدرسهای فراوانی را از سراسر جهان آرشیو مینمایند که در آینده برای اطلاع رسانی از محصولات جدید خود از آن آدرسها استفاده مینمایند. در روش دیگری که وجود دارد استفاده از نرمافزارهای خاص [2]وجود دارند[12] که این آدرسها را از منابع مختلف در سرورها ذخیره شده و یا اطلاعات موجود در کوکی های مرورگرهای شخصی افراد به این آدرسها و همین طور از مسائل دیگر مانند اینکه شخص به چه نوع سایتهایی مراجعه نموده و در نتیجه و به چه نوع محصولات و کالاهایی علاقهمند هستند دسترسی پیدا می نمایند در مورد به دست آوردن این آدرسها یا در اختیار قرار دادن آنها به شرکت تبلیغاتی کشورها قواعدی را در خصوص مسئولیتهای کیفری و مدنی وضع نمودهاند از جمله در قانون اسپم سال 2003 استرالیا.

در قوانین کشور ما به این مسئله هنوز پرداخته نشده و جای آن دارد که نسبت به این موضوع مسئولیتهای مدنی و کیفری قرار دادهشود.

-2-3-4 روشهای محدود کردن پیامهای تبلیغاتی ناخواسته

دریافت پیامهای تبلیغاتی همیشه نمیتواند به حریم خصوصی خدشه وارد نمایند خود افراد میتوانند برای آگاهی یافتن از کالاهای جدید از دریافت این گونه پیامها استقبال نمایند این منافع باعث شده تا قانونگذاران هردو جنبه منافع خصوصی افراد و هم حریم خصوصی آنها و نظم عمومی اجتماع را با هم در نظرگرفته و آن را بطور کلی منع ننمایند. کشورها با وضع دو روش در اعلام رضایتمندی مخاطبان به دریافت این گونه پیام ها مشخص نمودهاند که بطور کلی ارسال پیامهای تبلیغاتی ممنوع نبوده و فقط با وضع این دو روش و اخذ رضایت مخاطب وصف ناخواسته بودن این پیامها را تا حدودی کنترل و قاعدهمند ساختهاند.

-1-2-3-4 روش ( ( Opt-in

در روش Opt-in یا رضایت از پیش کسب شده شخص مخاطب قبل از اینکه اولین پیام تبلیغاتی را کسب نماید رضایت خود را اعلام مینماید. این رضایت نیز ممکن است در طی یک پیام از طرف تبلیغ کننده با محتوای متفاوت از پیامهای تبلیغاتی از مخاطب پرسیده شود یا از طریق اعلام رضایت در زمانی که مشخصات و آدرس خود را برای عضویت در یک پایگاه اطلاع رسانی یا خرید و فروش قرار میدهد اعلام نماید و تا زمانی که رضایت خود را اعلام ننماید هیچ پیام تبلیغاتی ارسال نمیشود.

-2-2-3-4 روش ( ( Opt-out

در روش Opt-out یا رضایت ضمنی یا آتی در این روش تبلیغ کننده پیام تبلیغاتی خود را برای مخاطب ارسال میدارد و در آن نیز رضایت مخاطب برای دریافت این پیامها پرسیده میشودکه مخاطب میتواند نظر خود را اعلام نماید. در این صورت بر اساس رضایت مخاطب، تبلیغ کننده نیز شروع به ارسال پیام یا حذف آدرس مخاطب از لیست پیامهای خود نماید ولی مسئلهای که وجود دارد اگر بطور مثال مخاطب نسبت به دریافت یا عدم دریافت پیامها نظر خود را اعلام ننماید همچنان این پیام ها ارسال میشوند. این مسئله باعث گردیده حمایت مربوط به روش Opt-out از روش اول Opt-in کمتر باشد.
راهحل پذیرفته شده در حقوق بیشترکشورها Opt-in میباشد، در اتحادیه اروپا در دستورالعمل سال 58/2002 و دستور العمل کوکی2009 [1] روش Opt-in پذیرفته شده است. در حقوق امریکا روش انتخابیایالات متفاوت بوده که عمدتاً روش Opt-in را پذیرفتهاند در قانون اسپم 2003 استرالیا وقانون پیام های ناخواسته نیوزلند 2007 نیز روش Opt-in در نظر گرفته شده است.

در حقوق ایران در ماده 55 قانون تجارت الکترونیک به کسب رضایت از مخاطب پیامهای تبلیغاتی اشاره شده ولی در خصوص این که صراحتاً کدام روش پذیرفته شده مشخص نیست، بعضی معتقدند که ماده 55 روش Opt-out را اتخاذ نموده است.

[13]

آنچه را بطور قطع و قدر متیقن می توان از ماده 55 استفاده کرد این است که قانونگذار فقط اتخاذ شرایطی را که بتوان رضایت مخاطب را در خصوص ارسال یا عدم ارسال پیامهای تبلیغاتی کسب کرد برای تبلیغ کنندگان مقرر نموده ولی به نوع روش و ترتیبات آن اشاره ای ننموده . در ماده 10 پیش نویس لایحه پیام های تبلیغاتی ناخواسته سال 87 (که تاکنون به

تصویب نرسیده ) صراحتاً روش Opt-in پذیرفته شده است.