بخشی از مقاله
چکیده
عصر حاضر مواجه با بسیاری از رسانه های جمعی و البته فضاهای مجازی با تنوع و قابلیت های گوناگون است. ارتباط گرفتن در دهکدهی جهانی اکنون و تبادل نظر و در کنار آن ارائهی فرهنگ ها و تبلیغات غلط و غرض ورزانه درباره جناح، گروه، اشخاص و به طور خاص دین بسیار رایج و قابل دسترس است. آنچه که همیشه مورد هجمه و آسیب بوده است فرهنگ و متن اصلی دین و باورهای الهی است که در فضای مجازی نیز دستخوش آشیب و تبلیغات ضد دین شده است.
عرفان های نو ظهور، پدیدهی داعشیسم و بسیاری از شبکه ها و گروه های شبه دین با تغییر ظاهر و پوستهی دین آن را به صورتی دیگر به جهانیان مخصوصا جوانان نشان داده اند و در این میان هجمه و آسیبی که به دین اسلام وارد می کنند بسیار قابل توجه است. فضای مجازی باید بتواند با راه اندازی شبکه ها، گروه ها و لینک های صحیح ترویج فرهنگ اسلام و ارائه صحیح از تفاسیر و منابع قرآنی چهره واقعی دین را نشان دهد و همزمان با تبلیغات ضد دینی مبارزه کند. مقاله پیش رو قصد دارد ابتدا با بیان آسیب های وارده به فرهنگ و باور مذهبی از طریق شبکه های اجتماعی و خطرات آن برای نسل جوان، روش برخورد با چنین فضاهایی را تبیین و سپس با ارائه راهکارهایی تبلیغ صحیح دین در این فضاها را ارائه و روش صحیح استفاده از این فضا در راستای فرهنگ دینی را به جوانان آموزش دهد.
مقدمه
اسلام دینی است جهان شمول و دارای قابلیت ها و اهدافی والا که توسط پیامبری که رحمه للعالمین در قرآن کریم از او یاد شده است برای هدایت تمام بشریت تبلیغ و ارسال شد. این دین به عنوان کاملترین و جامع ترین برنامهی بشری تمام ادیان الهی پیشین را نیز در خود جای داد و همگان را به خود فراخواند تا با دین و آیینی واحد به فرامین و دستورات وجودی که عالِم به تمام هستی است روی آورند.
نشر و توسعهی اسلام از همان روزهای آغازین دعوت پیامبر اسلام به صورت مخفیانه و آشکار؛ از خانهی خودِ ایشان،از ایمان آوردنِ همسرِ ایشان-خدیجهی کبری سلام االله علیها-؛ از ایمان آوردن علی علیه السلام به عنوان نزدیک ترین عضو خانواده اش و بالاخره دوستان و آشنایان و اهالی مکه و مدینه و دیگر بلاد و کشورها آغاز شد و پیامبر گرامی اسلام - ص - در راه تبلیغ و نشر دین اسلام به عنوان اولین و برترین نمونهی انسانی است که در آن شرایط سخت و جاهلانهی شبه جزیرهی عربستان چنین رسالت خطیر و مهمی را آغاز کردند.
بسیار سختی ها نیز در این راه نیز از همان ابتدا وجود داشت؛ از به سخره گرفتن پیامبر گرفته تا اینکه ایشان را به القابی ندر وغیدور از شخصیت بزرگِ پیامبر می نامیدند تا سخنِ حقِ وی را کتمان کنند. پس از دوران تبلیغ و رسالت پیامبر این وظیفهی خطیر به عهدهی اهل بیت ایشان و ائمهی معصومین علیهم السلام بود و این بزرگواران نیز شاگردان و صحابهای داشتند که در کنار تلمذ از این نورهایسلّم به تبلیغ و ترویج دین اسلام نیز میپرداختند و پس از آن نیز عالمان دین و آگاهان به دین اسلام و کسانی که در این را بسیار زحمت کشیده و از جان مایه گذاشته بودند به صورت جلسات درس یا جلسات تبلیغی در مجالس مختلف به تبلیغ و ترویج دین اسلام پرداختند.
در دنیای امروز با پیشرفت تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی، برقراری ارتباط و تبادل نظر درباره موضوعی خاص خواه دینی و یا غیر دینی نه تنها بسیار سریع شده است بلکه از سطح ارتباط فردی و اجتماعی محدود فراتر رفته و می توان به راحتی با افرادی آن سوی جهان با زبان و آیینی متفاوت به مبادلهی افکار و پرداخت. یکی از این وسایل ارتباطی بسیار سریع بحث وجود فضاهای مجازی است که طی پنج یا چهارسال اخیر به طور گسترده ای در بین افراد جوامع و بالاخص جوانان جای خود را پیدا کرده و حتی توانسته به جای مطالعهی کتاب به صورت سنتی این نیاز را برآورده کرده و در این فضا به صورت الکترونیکی به مطالعهی کتاب نیز بپردازند.
آنچه که در فضای مجازی و محیط های اجتماعی مجازی با آن مواجه هستیم حجم گسترده ای از مطالب و اطلاعات است که بی شک در این میام مطالب کذب و شایعات نیز بسیار یافت می شود چرا که در گروه ها یا کانال ها و صفحات متعددی که وجود دارد اغلب فرد یا افرادی که چنین فضایی را اداره میکنند قابل شناسایی نیستند و یا اغلب هویت واقعی خویش را نشان نمیدهند و حتی گاهی افرادی ناآگاه و بدون تحصیلات آکادمیک صفحات و کانال هایی را راه اندازی میکنند که با زبانی مهیج و جوان پسند بحث از موارد اختصاصی و مربوط به حوزه های علمی خاص می کنند و حتی مباحث دینی و عقیدتی را به شکل و شیوه ای مدرن بیان می کنند که برای جوان یا هر کابری که با کمی غفلت به این فضاها توجه کند بسیار جالب و قابل قبول خواهد بود.
از آنجا که دشمنان اسلام و جمهوری اسلامی از جنگ با سلاح و به صورت رو در رو ناکام شده اند و رو به جنگ نرم آورده اند و در این مسیر هدف جوانان و بالاخص جوانان مسلمان و انقلابی را قرار داده اند؛ کم نیستند افرادی که تنها برای اغفال و دور کردن از باورها و اعتقادات اسلامی صفحات و فضاهایی طراحی کرده اند که اسلام را با نگاهی ظالمانه و خشن به دنیا معرفی کنند و شک و شبهه در باور مردم ایجاد کنند و از این طریق با دور شدن از معنویات و بی اعتنا شدن به اصول اسلامی دست به هر کار غیر اخلاقی و دور از شان انسانیت زده ولی نام اسلام را برآن بگذارند.
می بینیم که قتل و جنایت هایی که به راحتی اتفاق می افتد و در اثر خشم ناگهانی و ضعف در ایمان بوده است یا پدیدهی طالم و ننگ بار داعشیسم که به اسم خدا با پرچمی که شعار لا اله الا االله بر آن حک شده است به راحتی جوانان انقلابی را سر می بُرند و این کار را وظیفهی دینی خود می دانند. با این توضیحات آنچه که به عنوان وظیفه برای جوان انقلابی و یا هر فرد مسلمان و انقلابی که دسترسی به این فضاها دارد و یا افرادی هستند که سوالاتی در این باره در فضای مجازی دارند مطرح میشود این است طریقهی صحیح تبلیغ دینی و اسلامی را دانسته و سپس روش های تبلیغی در این فضاها را بیاموزیم و از طرفی با بالا بردن سطح آگاهی و توانایی پاسخگویی در برابر شبهات بتوانیم دین اسلام را بیش از پیش حفظ کرده و در کنار با تبلیغ صحیح و فراگیر افرادی که به دور از نعمت اسلام مانده اند را به دین اسلام راغب و مشتاق کنیم.
تعریف مفاهیم تبلیغ: تبلیغ در لغت به معنای رسانیدن پیام یا خبر و موضوعی را به اطلاع مردم رساندن است - معین،بی تا - ولی در این مقاله به معنای رساندن پیام ها و آموزه های دینی است. واژه تبلیغ و مشتقات آن هفتاد بار در قرآن به کار رفته است که 27 مورد آن با »تبلیغ دینی« تناسب دارد - شرفی، :1393 ص. - 17 تبلیغات: کاربرد هر یک از شکل های برقراری ارتباط است که بر پایهی برنامه ریزی هدف دار استوار باشد و در جهت تاثیر بر افکار، احساسات و اعمال گروه های معین به منظوری خاص صورت گیرد - نصر، :1380 ص. - 426 به عقیدهی ترنس کوالترٌعبارت است از تلاشی عمدی که توسط برخی افراد یا گروه ها با بهره گیری از وسایل ارتباطی برای کنترل، شکل دادن، یا تغییر نگرش افراد دیگر گروه ها، انجام می شود.
در زبان فارسی نیز این واژه معادل کلمات متعددی از زبان انگلیسی قرار می گیرد مانند Propagation که به معنای اشاعه و ترویج و تکثیر و رساندن صحیح یک مطلب است که بار ارزشی مثبت دارد. و یا معادل Propaganda که به معنای پیام توخالی و هیاهوی بی محتواست و بار ارزشی منفی دارد و همچنین معادل Advertisement که بیشتر به معنای آگهی و پیام های بازرگانی است و گاهی نیز معادل Commercial که به معنای تبلیغات بازرگانی رادیو و تلویزیون است و معمولا محتوایی غیر واقعی نشان می دهد. اما Mission از جمله واژه هایی است که با مفهوم تبلیغ دینی معمولا استفاده می شود - کاویانی، :1389 صص - 10-11 و در آکسفورد به معنی فرستادن معلمان مذهبی برای به آیین جدید در آوردن مردم آمده است و همچنین به معنای گروهی از اشخاص است که از طرف کلیسا برای گسترش دین، به خصوص به یک سرزمین خارجی اعزام میشوند.
