بخشی از مقاله
مدیریت ترافیک ساکن
چکیده:
یکی از مشکلات عمده مدیریت ترافیک ،مدیریت ترافیک ساکن است که امروزه بعنوان یکی از معضلات اصلی شهرهای بزرگ در آمده است ،برنامه ریزی و ایجاد تسهیلات یکی از عمده ترین پارامترهای مؤثر در طراحی شهری است بطوریکه موفقیت و نوسازی وبهینه سازی فضاهای شهری بستگی به دسترسی به فضای پارگینگ دارد .
ولی تصمیم گیری در مورد احداث پارکینگ و یا تجهیز تسهیلات کنترل ترافیک ساکن چه از نقطه نظر طراحی وبرنامه ریزی و چه از دیدگاه کنترل بصورت جدی بررسی نگردیده است و شاید تهران تنها کلان شهر دنیا باشد که در آن سیاست گذاری واحدی در رابطه با وسیله نقلیه صورت نگرفته است.
این مقاله در نظر دارد مشکلات موجود در خصوص پارکینگ را برشمرده و به نقش مدیریت ساکن در جریان ترافیک بپردازد و شیوه های موجود در این رابطه را بیان نماید.همچنین به معرفی و ارزیابی سیستم های پیشرفته و کارآمد در این زمینه پرداخته و در پایان راهکارهای اصولی جهت حل مشکلات پارکینگ را ارائه نماید.روش و شیوه مورد استفاده ما تحقیق کتابخانه ای به انضمام مصاحبه با افراد خبره در ارتباط با موضوع مطروحه می باشد .
واﮊه های کلیدیپارکینگ:ترافیک – – سیستمهای پیشرفته- مدیریت ترافیک ساکن
١- مقدمه:
بررسی ها نشان می دهد انواع خودروهای به ویژه خودروهای سواری به طور نسبی مسافت اندکی را پیموده و اغلب در حال توقف هستند و با توجه به رشد جمعیت و افزایش تراکم کاربری های شهری بویژه در نقاط مرکزی و بحرانی شهرهایی نظیر تهران اهمیت پارکینگ دو چندان می گردد.
از طرف دیگر نمی شود یک شهر را به نوعی سازمان دهی کرد که ساکنین آن نیاز به وسیله نقلیه شخصی نداشته باشند و واقعیت این است که بخش مهمی از سفرهای درون شهری به ناچار با وسائط نقلیه شخصی صورت میگیرد ،لذا تسهیلات پارکینگ شهری باید همواره امکان توقف های کوتاه مدت و بلند مدت را تأمین نماید . بدین منظور و در این راستا تامین فضای مورد نیاز در نواحی متراکم همچون مراکز خرید و مراکز تجاری ونیز مناطق مسکونی با توجه به کمبود فضای لازم در معابر وعدم وجود مکانهایی با کاربری پارکینگ ، همواره از معضلات فراروی مهندسان شهرساز و حمل ونقل بوده است.
نکته مهم در این خصوص عدم سرمایه گذاری در ارائه اینگونه تسهیلات همگام با توسعه راهها وگسترش آنها می باشدکه نتایجی همچون کاهش تراکم ترافیک بویژه در نواحی مرکزی شهر وتشدید روند آلودگیهای هوا و صدا را درآن نواحی به دنبال داشته است. جستجوی فضای خالی و توقفهای گاه وبیگاه رانندگان جهت پارک وسیله نقلیه به خصوص در خیابانهای پرتراکم باعث هدر رفتن مقادیر هنگفتی سوخت و نیز اتلاف وقت آنان شده ضمن آنکه مستقیماﹰ موجب افزایش بارآلودگی در آن محدوده می گردد. از اینرو مطالعات در مورد ترافیک ساکن و بررسی نیازهای فیزیکی و موانع موجود برای بهبود وضعیت ترافیک ساکن ضروری به نظر می رسد.
٢-مدیریت ترافیک ساکن
مسئله مدیریت ترافیک ساکن را در سه موضوع بررسی می نمائیم:
١- مشکلات ترافیک ساکن
٢- نقش مدیریت ترافیک ساکن در جریان ترافیک
٣- سیستم های پیشرفته مدیریت ترافیک ساکن
٤- نتیجه گیری
٣- مشکلات پارکینگ
١- عدم تعادل در سرمایه گذاری د رخصوص ایجاد تسهیلات برای پارک وسایل نقلیه و توسعه فضاهای شهری.
هنگامی که صحبت از مشکلات ترافیک شهری به میان می آید ، شلوغی خیابانها ،حرکات کند وسایل نقلیه در شبکه معابر و ظرفیت پائین شبکه معابر شهری اولین نکاتی است که به ذهن خطور می کند. در صورتیکه پارک وسایل نقلیه در شهر یکی از مشکلات عدیده ای است که مهندسین ترافیک هرروزه باآن روبرو هستند . این مشکل بیشتر درشهرها بخصوص و مراکز تجاری/اداری شهرها مشهود است. زیرا قرارگیری کاربریهای عمده از قبیل کاربری های اداری و تجاری و مراکز عمده خرید در مرکز شهر موجب بیشترین جذب سفرهای روزانه درون شهری گردیده است وبا افزایش تقاضا ، قیمت زمین نیز به همان نسبت افزایش می یابد . لذا اختصاص دادن فضای شهری برای پارک وسایل نقلیه آخرین فکری است که به ذهن طراحان می رسد.
به همین دلیل است که سرمایه گذاری د ر ایجاد تسهیلات برای پارک وسایل نقلیه همگام با توسعه فضاهای شهری نمی باشد و این عدم تعادل در سرمایه گذاری سبب تراکم بی اندازه وسایل نقلیه درمراکز شهرها می گردد. هنگامی که فرد، با وسیله نقلیه خود وارد مرکز شهر می شود برای پارک وسیله نقلیه با عدم وجود فضا روبرو می شود، لذا وسیله خود را در نزدیکترین محل ممکن به مقصد به صورت غیرقانونی پارک می کند. به راستی دراین میان مقصر کیست؟
٢- مشکل مدیریت در رابطه با ترافیک ساکن ( وسایل نقلیه پارک شده):
راننده ای که به ناچار تخلف کرده و با این عمل ظرفیت شبکه معابر را به شدت تحت تاثیر قرارداده و یا برنامه ریزان که درمکان یابی کاربری ها دقت کافی نداشتند و یا مهندسان ترافیک که در ایجاد تسهیلات برای پارک وسایل نقلیه قصور ورزیده اند به نظر می رسد که همگی با هم موجب بوجود آمدن این ناهنجاریها در شهر شده اند.
بنابراین یک از مشکلات عمده در مدیریت ترافیک، مدیریت ترافیک ساکن است که امروزه بعنوان مساله ای جدّی در شهرهای بزرگ در آمده است. تصمیم گیری در مورد احداث پارکینگ و یا تجهیز تسهیلات کنترل ترافیک ساکن نیاز به روشهایی دارد که سیاستگذار را در ارائه تصمیم مناسب یاری دهد . در ادامه در مبحث نتیجه گیری و ارائه راهکارها به این فنون استفاده شده و مفید اشاره می نمائیم.
٣- عدم تدوین ضوابط و مقررات پارکینگ متناسب با نیازهای جامعه:
از موارد و مشکلات دیگری که در پارکینگ به آن برمی خوریم ضرورت تدوین نمودن ضوابط و مقررات پارکینگ متناسب با نیازهای جامعه امروزی می باشد.نقایص که مشاهده می شود این است که مقررات و ضوابط پارکینگ که هم اکنون ملاک عمل شهرداری تهران است. با نیازهای جامعه متناسب نمی باشد و دیده می شود که حتی برخی قوانین مربوط به چندین سال پیش است که در حال حاضر بهیچ وجه کاربردی در حل مسائل و مشکلات پارکینگ ندارد .
٤- لزوم تغییر و بازبینی معیارهای پارکینگ موجود با توجه به موارد زیر:
١. افزایش کاربری های جدید ٢. افزایش جمعیت ٣. افزایش سطح مالکیت اتومبیل ٤. افزایش مناطق شهری براساس مطالعات جامع شهر تهران و مصوب سال ١٣٤٨ می باشد که بند ٣ ماده ٦ آن به شرح زیر به لزوم تغییر و بازبینی معیارهای پارکینگ صراحت دارد:
“ معیارهای پارکینگ مندرج در این مقررات جهت پنج ساله اول اجرای طرح جامع و براساس شرایط موجود و امکانات
ﻭ احتیاجات اراضی داخل محدوده پنج ساله تعیین گردیده اند. این معیارها باید در مراحل لازم در دوران اجرای طرح تحت بررسی قرار گرفته و براساس سطح مالکی موجود در تخمین برای پنج سال آینده ونیز با توجه به فعالیتهای عمرانی گذشته و آینده و تجربیات حاصله مورد تجدید نظر قرار گیرد.“
شهرتهران در زمان تدوین ضوابط فوق حدود سه میلیون نفر جمعیت داشته وسرانه مالکیت اتومبیل آن نسبت به هر خانوار حدود ١٦% بوده است د رحالیکه طبق آمار مطالعات جامع حمل ونقل و ترافیک تهران جمعیت شهر تهران در سال ١٣٧٥ حدود ٧ میلیون نفر و سرانه مالکیت اتومبیل آن نسبت به هر خانوار برابر ٤٢% بوده است که برآورد آن برای سال ١٣٨٠ به ترتیب برابر ٥/٧ میلیون نفر جمعیت و سرانه ٤٤% برای هر خانوار می باشد. بنابراین با افزایش چشمگیر جمعیت و رشد سطح مالکیت اتومبیل در طی این سالها از یک سو و گسترش سطح شهر تهران تا ٢٢ منطقه شهری از سوی دیگر و همچنین ایجاد کاربریهای جدید شهری با تراکم بسیار بالا که بعضا نیز در طرح تفصیلی شهر تهران پیش بینی نگردیده اند، باید بررسیهای لازم در خصوص ضوابط و مقررات موجود صورت گیرد.
٥- عدم وجود پارکینگ متناسب با عرضه و تقاضا به دلیل عدم وجود آمارگیریهای لازم در این خصوص که موجب عوامل زیر می گردد :
١- مصرف سوخت ٢- مصرف وقت ٣- مصرف هزینه .
از مشکلات دیگری که در مطالعات پارکینگ قطعاﹰ با آن مواجه هستیم عدم وجود پارکینگ متناسب با عرضه و تقاضای داخل کشور است معنی این جمله این است که در صورت کمبود پارکینگ طبعاﹰ جستجو به دنبال محل پارک مناسب توسط رانندگان ادامه خواهد داشت و این خود باعث صرف سوخت و هزینه های غیر قابل شمارش عمر و وقت رانندگان می گردد ضمن اینکه مستقیما نیز موجب افز ایش بار آلودگی آن محدوده میگردد.
٦- نقص در محاسبه طلا
محاسبه ایجاد پارک حاشیه ای در سطح سواره رو و محاسبه ایجاد پارک حاشیه ای در خارج از سطح سواره رو :
که فرمولهایی در این زمینه وجود دارد که استفاده از آنها لازم و اصولی می نماید که از حوصله این مقاله خارج است .
از موانع و مشکلات که بسیار حائز اهمیت خصوصا در کشور ما می باشد . نقص در محاسبه BAه ( سود و زیان )
حاصل از ایجاد پارک حاشیه ای در سطح سواره رو و پارک خارج از سطح سواره رو می باشد. درنهایت آنچه بدان باید اشاره شود این است که مشکلاتی که در مطالعات پارکینگ پیش رو قرارگرفت حاکی از این هستند که این مشکلات بسیار مرتبط و نزدیک بهم می باشند لذا راهکارهایی که در بعد بدانها اشاره می گردد راهی است درجهت رفع کردن این موانع و مشکلات.
٤- نقش مدیریت ترافیک ساکن در جریان ترافیکپش
درسالهای اولیه اختراع اتومبیل در کشورهای صنعتی و هم چنین سالهای اولیه ورود این وسیله به کشورهای غیر سازنده آن ، موضوع پارکینگ به علت قلت تعداد وسایل نقلیه موتوری و به ویژه اتومبیل، از اهمیت قابل توجهی برخوردار نبود.
با زیاد شدن تعداد وسائط نقلیه موتوری در شهرها ظرفیت موجود جاده ها در پاره ای موارد کفاف عبور راحت وسائط نقلیه در سطحی قابل قبول را نمی داد و در همان حال وسائط نقلیه غیر فعال نیز قسمتی از سطح جاده را برای توقف اشغال می نمودند بدین صورت موضوع پارکینگهای خیابانی ولزوم کنترل ومحدودیت آنها و همچنین تأسیس ،اداره و کنترل پارکینگهای غیر خیابانی مورد توجه واقع شد و در بسیاری موارد از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردارگردید.
٥- وظایف و نقش های مدیریت ترافیک ساکن:
١ـ انجام مطالعات استاتیکی و پارکینگ .
٢ ـ بررسی نیاز به پارکینگ و تعیین نمودن اولویتها
٣ ـ مکانیابی احداث پارکینگ و یافتن بهترین محل ساخت پارکینگ جهت پوشش تقاضای پارک
٤ ـ کنترل پارکینگهای حاشیه ای و غیر حاشیه ای (طبقاتی ـ همسطح)
٥ ـ مدیریت عرضه و تقاضای پارکینگ
٦ ـ استفاده از راههای کاهش آلودگی هوا
7- تدوین ضوابط نصب پارکومترها
٨ ـ استاندارد گذاری در خصوص پارکینگها و پارک وسایل نقلیه
٩ ـ استفاده مطلوب از کاربری زمین
١٠ ـ سرمایه گذاری نمودن جهت ایجاد تسهیلات پارکینگ همگام با توسعه راهها و فضاهای شهری
١١ ـ حمایت از احداث کنندگان پارکینگهای غیرحاشیه ای وهمچنین جایگزین نمودن این پارکینگها به جای پارکینگهای حاشیه ای .
١٢ ـ بررسی ضرورت واگذاری بخشی از پروﮊه ها به بخش خصوصی.
١٣ ـ ایجاد تسهیلات پارکینگ اختصاصی برای ساکنین و مراکز مهم. اکنون به بررسی و توضیح برخی از اهم وظایف فوق می پردازیم:
٣- مکانیابی احداث پارکینگ و یافتن بهترین محل ساخت پارکینگ جهت پوشش تقاضای پارک:
آنچه در این بحث ضرورت دارد که مورد توجه قرار گیرد بحث تداخل خروجی های پارکینگها با جریان ترافیک عبوری می باشد مکانهایی که جهت احداث پارکینگها لحاظ می گردد باید به گونه ای باشد که منجر به بروز تصادفات نگردد چرا که بعضاﹰ مشاهده می گردد که این مطلب به سادگی فراموش شده و لذا حتی تابلویی که نشان دهنده خروج وسیله نقلیه از پارکینگ به سمت خیابان می باشد هم نصب نگردیده و تصادفات ناگواری را در پی داشته است.همچنین در احداث پارکینگها باید (جای دور) مناسب برای وسایل نقلیه لحاظ گردد تا مشکلاتی نظیر برخورد وسایل نقلیه پارک شده با یکدیگر یا مشکل
مطب مهم دیگر در احداث پارکینگها توجه به شبکه معابر و زیر سیستم های موجود می باشد بعنوان مثال احداث پارکینگهای حاشیه ای در خیابانهای محلی ، چون در تداخل میان وسیلهﺀ نقلیه در حال حرکت وساکن اولویت با وسیله ساکن است به خروج از پارک برای رانندگان پیش نیاید.
مراتب بهتر است از اینکه اینگونه پارکینگها در آن دسته از زیرسیستم ها احداث گردد که اولویت با وسیله نقلیه در حال حرکت
٭تازه های ترافیک , فصلنامه علمی وکاربردی ( رجوع به منابع )
است مثل بزرگراهها و… همچنین انتخاب محل مناسب جهت پارکینگهای عمومی وهم ساخت پارکینگهای مورد نیاز در مناطق مرکزی شهرها جزﺀ وظایفی است که در مدیریت پارکینگها باید مد نظر قرار گیرد.
٤- کنترل پارکینگهای حاشیه ای و غیر حاشیه ای (طبقاتی ـ همسطح):
روش های موجود در مدیریت و کنترل پارکینگهای حاشیه ای عبارتست از:
الف - ممنوعیت پارکینگ برای تمام یا قسمتی از روز ب- محدود نمودن زمان مجاز پارک ج- صدور مجوزهای پارک جهت ساکنین محلی
د- اخذ هزینهﺀ استفاده از مکانهای پارک از استفاده کنندگان هـ - اولویت در استفاده از مکانهای پارکینگی توسط اتومبیلهای پرسرنشینجبقدض
همچنین در خصوص کنترل پارکینگهای غیرحاشیه ای باید به موارد زیر پرداخته شود:
١- سعی شود از سیستم های جدید و پیشرفته در این گونه پارکینگها استفاده گردد تا ورود و خروج وسایل نقلیه با شناسگرهای اتوماتیک کنترل گردد بدون آنکه نیاز به توقف وسیلهﺀ نقلیه هنگام ورود به پارکینگ باشد.
٢- استفاده از کارتهای اعتباری 2)طهه صط2کطه) وکارتهای مغناطیسی ( 2طهه ططصکغ؟هع)توسط رانندگان در هنگام ورود به پارکینگ و خروج از آن کنترل وسایل نقلیه آسانتر خواهد نمود.
٣- همچنین انجام اقدامات امنیتی در رابط با آتش سوزی خصوصاﹰ در پارکینگهای طبقاتی و همچنین در رابطه باسرقت.
٥- مدیریت عرضه وتقاضای پارکینگ:٭
مدیریت تقاضای پارکینگ: تخمین تقاضای مکانهای پارک به دلیل تعدد و پیچیدگی عوامل تأثیر گذار بر آن نه تنها در یک مقیاس شهری بلکه در یک سطح ناحیه ای نیز بسیار پیچیده ،وقت گیر و مشکل است.جمعیت، اندازه شهر،تعداد وسایل نقلیه شخصی،سهم سفرهای انجام شده با وسایل حمل و نقل عمومی از کل سفرهای درون شهری،پراکندگی کار بریها در سطح شهر از جمله عوامل مهم و تعیین کنندهﺀ تقاضا برای مکانهای پارک بشمار می رود.
تقاضای پارکینگ در هر ناحیهﺀ ترافیکی در واقع تعداد وسیلهﺀ نقلیه است که در مدت زمان معینی با هدفهای سفر گوناگون(بجز بازگشت به منزل) به آن ناحیهﺀ ترافیکی سفر کرده و در آنجا توقف نمایند.
- روش های ارزیابی و اندازه گیری تقاضای پارک وسایل نقلیه عبارتنداز:
١ـ روش مشاهده:
مشاهده تقاضا و خصوصیات متقاضیان این امکان را فراهم می سازد تا علاوه بر تخمین میزان مکانهای مورد تقاضای برای پارکینگ ،اطلاعاتی نظیر ساعات لوج تقاضای پارکینگ و توزیع مکانی وزمانی این تقاضا و خصوصیات رفتاری پارک کنندگان نظیر متوسط مدت زمان پارک و توزیع پارک کنندگان بر حسب طول مدت پارک و …نیز جهت مطالعات در اختیار مسئولان ترافیک شهری قرار گیرد.
٢ ـ روش برداشت شماره پلاک:
در این روش آمار گیر بصورت پیاده یا سواره شماره پلاک خودروها را در مسیرهای خاصی که از پیش تعیین شده استحرا در فرم های مربوطه وارد می نماید.مسیرهای تعیین شده با توجه به کاربری محل وسلسله مراتب شبکه معابر انتخاب می گردند.
٣ ـ روش برآورد تقاضای پارکینگ با استفاده از زمانهای برآوردی برای طول مدت توقف سفرهای شغلی وغیرشغلی که با وسیله نقلیه صورت پذیرفته است:
٭با استفاده از اطلاعات شرکت مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک تهران در این روش در مورد کلیه سفرهای با هدف غیر شغلی (بجز سفرهای بازگشت به منزل که حذف می شود ) مدت زمانی معادل ٢ ساعت بعنوان متوسط زمان پارک وسیله نقلیه در نظر گرفته می شود.
در مورد سفرهای شغلی در صورتیکه زمان شروع سفر بین ساعت ٦ تا ٩صبح باشد مدت پارک ٨ساعت و در صورتی که زمان شروع سفر بعد از ساعت ٩صبح باشد مدت پارک ١٠ساعت در نظر گرفته می شود .مقادیر فوق با این فرض در نظر گرفته شده اند که سفرهای شغلی قبل از ساعت ٩صبح عمدتاﹰ مربوط به شاغلینی است که در طی ساعات معمول اداری (٨ساعت)وسیلهﺀ نقلیه خود را در محل کار خود پارک می کنند و سفرهای شغلی بعد از ساعت ٩صبح عمدتاﹰ مربوط به افراد دارای شغل آزاد بوده که معمولاﹰ مدت زمانی بیش از ساعات معمول اداری در محل کار خود می مانند وزمان ١٠ساعت برای توقف سواری های شخصی آنان در نظر گرفته شده است.
- مدیریت عرضهﺀ پارکینگ:
منظور از عرضهﺀپارک مشخص نمودن امکانات پارک در هر ناحیه ترافیکی است میزان عرضه می توان برحسب تعداد وسایل نقلیه ای که می توانند بطور بالقوه ا زمکانهای پارک استفاده نمایند بیان نمود.
