بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: طی دهه های اخیر مسائل مربوط به بهداشت روانی نوجوان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و از آنجایی که مهارت های زندگی اثر مستقیم بر سلامت روان نوجوانان خصوصا دختران دارد لذا این پژوهش بدنبال تعیین رابطه بین مهارت های زندگی و ارتباط مثبت با دیگران و هدفمندی در زندگی با میانجیگری هوش هیجانی در دانشجویان دختر جدیدالورود ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در سال 1394 بوده است.
مواد و روش: ابزارهای استفاده شده شامل پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف، پرسشنامه هوش هیجانی برادبری-گریوز - 2004 - و پرسشنامه مهارت های زندگی - پرسشنامه استرس کوهن - 1988 - ، پرسشنامه سنجش مهارت های کنترل خشم حاجتی و همکاران - 1387 - ، سنجش خودآگاهی مستخرج از پرسشنامه هوش هیجانی بار - ان - بوده است. اثر غیرمستقیم - متغیر میانجی - با استفاده از روش بوت استراپ در برنامه ماکرو SPSS پریچر و هایز - - 2004 مورد آزمون قرار گرفت. روش تحقیق از نوع همبستگی و جامعه آماری، کلیه دانشجویان دختر ساکن خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرمان می باشد که از میان آنها 200 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند.
یافته ها: یافته ها نشان داد که مهارت های زندگی با ارتباط مثبت با دیگران و هدفمندی در زندگی رویه ای و تعاملی رابطه دارد - . - P<0/01 به علاوه هوش هیجانی میانجیگر رابطه مهارت های زندگی با ارتباط مثبت با دیگران و هدفمندی در زندگی است.
نتیجه گیری: با درنظر گرفتن نتایج فوق، به نظر می رسد برای افزایش سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی نوجوانان دختر، برنامه هایی برای تقویت سازه های مثبتی مانند مهارت های زندگی و هوش هیجانی بسیار ضروری است.
مقدمه
جوانی دوران تحول در عواطف و احساسات و رسیدن به دنیایی سر شار از فراز و نشیب و تغییر و تحولات شخصیتی و رفتاری است - سهرابی، 1377 ؛ . - 1 از جمله ویژگیهای دوره نوجوانی و اوایل جوانی میتوان به شکل گیری و رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی میتوان اشاره کرد. بر این اساس، دوره آشوب درونی و انقلاب به گفته پیاژه و والن شخصیتی است، در صورتی که دوره کودکی، دوره آرامش و سکون است. در این دوره جوان در وضعیت ورود به بزرگسالی و زیر فشار و انتظارات این وضعیت قرار دارد. بحران اوایل جوانی، او را در یک وضعیت پیچیده و مبهم قرار میدهد، حالت هیجانی در این دوره غنیتر میگردد و گاهی بصورت حساسیت و هیجان شدید در میآید - احمدی، 1373؛ . - 20 همچنین این دوره همراه است با تغییرات فیزیولوژیکی سریع، دستیابی به تفکر انتزاعی، عدم تعادل و بی ثباتی خلقی، نگرانی در مورد آینده، تلاش برای کسب تأیید دیگران و به خصوص همسالان، حالات رؤیایی و خیال پردازی، که همه این تحولات، ضمن اینکه به رشد طبیعی نوجوان کمک مینماید، میتواند زمینه ساز بروز مشکلات رفتاری، شناختی و عاطفی او گردد - جانگسما و همکاران1، 1390؛ . - 103
از سوی دیگر توانایی برقراری ارتباط موثر در این سن یکی از اساسی ترین اصل برقراری روابط اجتماعی و زمینه ساز زندگی اجتماعی می باشد، ارتباط یکی از قدیمی ترین و در عین حال عالی ترین دستاوردهای بشری است. یکی از رسالت های مهم انسان در جهان خاکی، ایجاد، گسترش و تداوم بخشیدن به روابط بین فردی است. روابط بین فردی، مهم ترین مؤلفه زندگی ما از بدو تولد تا هنگام مرگ است - فتی و موتابی، . - 13: 1384 ارتباط بین فردی فرآیند تبادل پیام ها، نظرات، عقاید، احساسات، اعمال و واکنشهای بین فرد منبع و فرد دریافت کننده است. فرآیندی که رودر رو، پویا، هدفدار و مشارکتی است و به جهت رسیدن به نوعی تبادل تجربیات به صورت قابل درک برای طرفین صورت می گیرد - هتل2 و هیلر3،. - 23: 2001 یکی از نشانه های بهزیستی روانشناختی و سلامت روان، وجود روابط سالم بین فردی و توانایی عشق ورزیدن است.
افراد خودشکوفا به عنوان افرادی که احساسات مبتنی بر همدلی و عاطفه نسبت به دیگران از خود نشان میدهند و همچنین قادر به برقراری روابط گرم، رضایت بخش و قابل اعتماد با دیگران، حساسیت نسبت به رفاه دیگران، قابلیت همدلی بالا و صمیمیت بین فردی مشخص میگردد - ریف، 1989؛ اسپرینگر و هوسر، . - 2006 افراد با این ویژگی عمدتا انسانهایی مطبوع، نوع دوست و توانا در دوست داشتن دیگران هستند ومیکوشند رابطه ای گرم براساس اعتماد متقابل با دیگران ایجاد کنند - کییز،. - 2002 از طرفی علاوه بر داشتن ارتباط مثبت بین فردی، داشتن معنا و هدف در زندگی نیز نشان دهنده بهزیستی روانشناختی است و باعث افزایش توانایی فرد درانجام کارها می شود - چراغی و مولوی، . - 17 :1385 هدف و معنا در زندگی از مهم ترین موضوعات دینی، مدیریتی، فلسفی و روان شناختی می باشد. از این رو، به این موضوع از چشم اندازهای گوناگونی از جمله فلسفه ذهن، فلسفه اخلاق و روان شناسی و دین شناسی تطبیقی می توان نگریست در میان فیلسوفان، این بحث مورد توجه خاص فیلسوفان اگزیستالیست ها بوده است.
روان شناسانی چون آلپورت، لوین، اریک فرم، اریکسون، یونگ، موری، پرلز، مزلو، فرانکل و آدلر از هدف و معنای زندگی به طور ضمنی بحث کرده اند - قدیری و جان بزرگی، :1388 . - 64 فرانکل از مهم ترین نظریه پردازان در حیطه معنا و هدف در زندگی است. او مبدع روش معنا درمانی است. از دیدگاه فرانکل مبنای انگیزش و رفتار انسان معطوف به معنا است او معتقد است افراد از تنشی که برای هدف ارزشمندی صرف می شود، لذت می برند - فیروزبخت ، . - 65 :1378 از نظر فرانکل معنا دادنی نیست، بلکه یافتنی است یعنی فرد باید خودش به جستجوی معنای زندگیش بپردازد. مزلو معتقد است معنا از طریق خودشکوفایی تحقق می یابد ، فرد باانگیزه و رشد یافته ،
در جریان تجارب اوج از خود فراتر می رود و می تواند معنای زندگی اش را دریابد - فیروزبخت ، . - 65 :1378 مفهوم هدف دارای تعاریف گوناگونی است. این واژه معمولا در زندگی روزمره انسانها کاربردهای فراوانی دارد و از آن در موقعیتها و شرایط مختلف استفاده می شود. هدف در حقیقت یک موقعیت یا وضعیت بیرونی یا خارج از وجود انسانها است که افراد سعی دارند با تلاش به آن دست پیدا کنند. علی رغم اینکه سلیقه ها و انگیزه ها را از درون هدایت می کنند، هدفها محرکهای خارجی هستند که با تحریک انگیزه های انسانی، افراد را به سمت خود سوق می دهند - چراغی و مولوی، . - 17 : 1385
در واقع مولفه هدفمندی در زندگی، به مفهوم دارا بودن اهداف دراز مدت و کوتاه مدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. فرد هدفمند نسبت به فعالیت ها و رویدادهای زندگی علاقه نشان میدهد و به شکل موثر با آنها درگیر میشود. یافتن معنی برای تلاش ها و چالش های زندگی در قالب این مولفه قرار میگیرد - ریف و همکاران، . - 1998 سلامت روانی مستلزم برخورداری از ایده هایی است که نشان دهنده هدفمندی در زندگی است. بدون شک، تعریف بالیدگی بر درک روشنی از هدف زندگی، احساس جهت یابی و هدفمندی مبتنی است. زندگی برای افراد هدفمند معنی دار است. این مقیاس نیز به کمک ویژگی هایی نظیر احساس هدفمندی و جهت یابی در زندگی و تجربه احساس معنا و مفهوم در زندگی گذشته و حال مشخص میشود - ریف، 1989؛ اسپرینگر و هوسر4، . - 2006
متأسفانه امروزه علیرغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه زندگی، بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی و ارتباط مثبت با دیگران و خصوصا یافتن هدف در زندگی، فاقد تواناییهای لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل و مشکلات روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر نموده است. تغییرات ابعاد مدوام تکنولوژی و امروزه پیشرفت سریع و اجتماعی جوامع، منجر به ایجاد تغییرات شگرفی اقتصادی و در شرایط محیطی، ارتباطات بین فردی، نگرش به مبانی در مجموع تغییرات اساسی در شیوه ارزشها و تفکر و زندگی انسانها گردیده است، به گونهای که انسانها ناگزیر هستند برای داشتن زندگی مطلوب بر مجموعهای از مهارتها تسلط یابند تا توانایی انطباق و حل مسائل و مشکلات احتمالی پیش روی خود را داشته باشند - یونیسف، . - 2012 بنابراین کاملا روشن است بسیاری از مشکلات امروزی جامعه از عدم آشنایی افراد از چگونگی زندگی کردن موثر، سرچشمه میگیرد.
گروهی از افراد در حل مسائل فردی خود ناتوان هستند، گروهی در تعامل صحیح با اعضای خانواده مشکل دارند، افرادی هستند که در محیط اجتماعی پیرامون خود در تعامل با افراد ناتوان هستند و در ایفای نقشهای محول و محقق خود ضعیف عمل می کنند و کسانی نیز یافت می شوند که در اکثر زمینه ها با بحران روبرو می شوند. لذا بایستی به این گونه افراد کمک کرد تا با کسب مهارتهای اساسی زندگی به شکلی موثر در جامعه حضور پیدا کنند. افرادی که بخواهند چه در بخش خصوصی، چه در بخش اجتماعی، چه در بخش کاری و چه در محیط خانوادگی اثر گذاری و پذیرش بهتری داشته باشند شایسته است مهارتهای زندگی لازم را داشته باشند
- احمدی، . - 1385 به نظر استنتن و همکاران - 1980 - 5، مهارت های زندگی بر توانمندی های علمی و موفقیت تاکید دارند، و از تحلیل نیازها و خواسته های اجتماعی و الزامات روزمره عادی زندگی در جامعه، استخراج می شوند که برخی از آنها به ارتباط افراد با همدیگر و برخی به کارهای روزمره زندگی، مربوط می شوند. برولین2 مهارت های زندگی را این چنین تعریف میکند »مهارت های زندگی شامل طیف وسیعی از دانش و مهارت های تعامل بین فردی است که برای زندگی بزرگسالی اساسی می باشد - فرمهینی فراهانی، . - 1389 بر اساس یافته های اخیر، از جمله مسائلی که در بهبود زندگی بشر تأثیر مستقیم دار د مقوله هوش هیجانی است - رحمانی، . - 1392 مطالعات اخیر نشان میدهد که موفقیت عمومی و بهزیستی در بزرگسالی به یادگیری چگونه به کار بستن مهارتهای اجتماعی و هیجانی در خلال تحول و مواجهه موثر با بسیاری از چالشهای زندگی به منظور کاهش خطر بروز اختلالهای روانی وابسته است - چرنیس و آدلر6، . - 2000 نکته مثبت
