بخشی از مقاله
مطالعه تاثیر تورم و چرخه عملیاتی بر نگهداري وجه نقد
چکیده :
تورم و چرخه عملیاتی یکی از عوامل مهم اثر گذار بر سطح نگهداري وجه نقد شرکت ها است.برخی از پژوهش هاي خارجی صورت گرفته، بیانگر آن است که افزایش تورم باعث کاهش نگهداري وجه نقد می گردد و همچنین افزایش چرخه عملیاتی دارایی هاي نقدي شرکت کاهش می یابد. در ایران پژوهش چندانی در مورد رابطه تورم و چرخه عملیاتی بر نگهداري وجه نقد صورت نگرفته است. لذا هدف این تحقیق، تاثیر تورم و چرخه عملیاتی بر نگهداري وجه نقد است. جامعه آماري تحقیق را شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل داده و دوره زمانی تحقیق را بازه زمانی سالهاي 1388تا 1392 در برگرفته است. به منظور انتخاب شرکت هاي عضو جامعه آماري از روش حذف سیستماتیک استفاده گردید و داده هاي آماري تحقیق از طریق آزمون همبستگی و تحلیل پانلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه هاي تحقیق بیانگر این است که بین تورم و نگهداري وجه نقد و همچنین بین چرخه عملیاتی و نگهداري وجه نقد رابطه مثبت و معناداري وجود ندارد.
واژگان کلیدي: تورم،چرخه عملیاتی، نگهداري وجه نقد
مقدمه
تورم اساسا" یک پدیده نامطلوب در اقتصاد می باشد که هزینه هاي جدي بر جامعه تحمیل می نماید. تورم در سطوح بالا، علاوه بر آنکه نظام قیمت ها را مختل می کند، موجب کاهش پس اندازها، از بین رفتن انگیزه هاي سرمایه گذاري، تحریک فرار سرمایه ازبخش هاي واقعی به سمت فعالیت هاي سفته بازي و نهایتا" کند شدن رشد اقتصادي می گردد. گر چه از این حیث تورم نامطلوب می باشد، لیکن برخی از مکاتب تورم را لازمه رشد اقتصادي می دانند.
واقعیت این است که پرداختن به تورم و رشد اقتصادي اساس جدال ها میان مکاتب اقتصادي و حتی سیاسی می باشد. آنهایی که تورم را براي رشد اقتصاد مضر می دانند آن سطحی از تورم را مد نظر قرار می دهند که ثبات اقتصادي را مختل می کند و به این لحاظ جهت جلوگیري از بروز بی ثباتی اقتصادي، تثبیت قیمت ها و کاهش سطح تورم به سطوح قابل کنترل و مدیریت شده را براي دستیابی به رشد پایدار حیاتی می دانند. از سویی برخی نیز با تأکید بر هزینه هاي بیکاري، وجود تورم را براي حداقل کردن این هزینه ها لازم دانسته و حتی رشد تورمی را در سطوح معنی داري تجویز می نمایند.
فیشر و مودیگیلیانی (1978) بیان می کنند که اعتقاد عمومی میان سیاست گذاران این است که تورم مشکل جدي تري نسبت به بیکاري براي اقتصاد ایجاد می نماید. بر این اساس مهمترین وظیفه اقتصاد دانان و مسئولین اقتصادي در هر کشوري در وهله نخست کنترل تورم بوده تا با ایجاد بستر مناسب اهداف رشد اقتصادي بلند مدت فراهم گردد.
وجوه نقد از منابع مهم و حیاتی هر واحد اقتصادي است. ایجاد توازن بین وجوه نقد موجود و نیازهاي نقدي یکی از مهمترین عوامل سلامت اقتصادي واحدهاي تجاري و تداوم فعالیت آنهاست.
در بسیاري از تصمیمات مالی، الگوهاي ارزش گذاري اوراق بهادار، روشهاي ارزیابی طرح هاي سرمایه اي و غیره، جریان هاي نقدي نقشی محوري دارد(ثقفی و هاشمی ،(1383
نگهداري وجه نقد از احتمال بحران مالی می کاهد و به عنوان ذخیره امن براي مواجه با زیان هاي غیر منتظره به شمار می رود و همچنین پیگیري سیاست هاي بهینه را در زمانی که شرکت با محدودیت هاي مالی مواجه است، ممکن می سازدونهایتاً به کم کردن هزینه هاي جمع آوري منابع مالی یا نقد کردن دارایی هاي موجود کمک می کند. مدیریت براي حداکثر سازي ثروت سهام داران، باید مانده وجه نقد شرکت را به نحوي تنظیم نماید که منافع ناشی از نگهداري وجه نقد با هزینه نهایی آن برابر شود (آپله وهمکاران،(1999
اهمیت وجه نقد تا بدان جاست که در چارچوب نظري حسابداري مالی کشورهاي مختلف یکی از اهداف حسابداري و گزارشگري مالی کمک به پیش بینی جریان وجه نقد آتی شرکت عنوان شده است.هدف از انجام این تحقیق، بررسی تأثیر تورم و چرخه عملیاتی بر نگهداري وجه نقد در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. همچنین این پژوهش تلاش کرده است که، شواهد اضافی در ارتباط با علل و عوامل تورم و نگهداري وجه نقد راارائه نماید.
مروري بر پژوهش هاي خارجی:
پینکویتز و همکاران (2004) نیز تأثیر حمایت از حقوق سهامداران در سطح کشور بر نگهداري وجه نقد را آزموده و نشان می دهند که در کشورهایی با حمایت پایین از سرمایه گذار، وجه نقد براي سهامداران خرد ارزش کمی دارد. این نتیجه با این فرض هماهنگ است که حمایت ضعیف از حقوق سهامداران این امر را براي مدیران و سهامداران داراي کنترل تسهیل می کند که منابع شرکت را در جهت منافع خود هدایت کنند.
اوگندیپ وهمکاران (2012) در مطالعه اي عوامل شرکت را در نگهداري وجه نقد مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد گردش وجه نقد، خالص سرمایه در گردش، اهرم مالی، سودآوري و سرمایه گذاري در مخارج سرما یه اي اثر قابل توجهی در میزان نگهداري وجه نقد دارند. فالییی((2004 رابطه بین تصاحب مناقصه و دارایی هاي نقدي را از لحاظ کنترل قیمت بازار بررسی کرد و دریافت که شرکت هایی که دارایی هاي نقدي زیادي را نگهداري می کنند می توانند قیمت هاي مناقصه را پیشنهاد دهند.
اوزکن واوزکن((2004 در مطالعه اي به بررسی عوامل تعیین کننده میزان نگهداري وجه نقد در انگلستان پرداختند .نتایج نشان می دهد که در شرکت ها، فرصت هاي رشد، جریا نهاي نقدي، دارایی هاي نقدي، اهرم مالی و بدهی به بانک ها عوامل مهم در تعیین میزان وجه نقد می باشند.
اپلر وهمکاران در سال 1999 تجزیه و تحلیل اثرات ریسک جریان وجوه نقد و ظرفیت هاي تامین مالی را در دارایی هاي نقدي شرکت پیدا کردند و دریافتند که شرکت هایی با ریسک بالاتر و با دسترسی کمتر به بازار سرمایه تمایل بیشتري به نگهداري وجه نقددارند.
باسیلناججار (2013) به بررسی عوامل مالی تعیین کننده میزان نگهداري وجه نقد در بازارهاي نوظهور پرداخت نتایج حاکی از این بود که ساختار سرمایه، سیاست هاي سود و اندازه شرکت عوامل مهم در تعیین میزان نگهداري وجه نقد می باشند.
مروري بر پژوهش داخلی:
آقایی، نظافت، ناظمی اردکانی و جوان (1388) با انتخاب نمونه اى شامل 283 شرکت، در سالهاي 1384 -1379 به بررسی عوامل
مؤثر بر نگهدارى وجه نقد در شرکت هاى پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج پژوهش مذکور نشان داد که حساب هاى دریافتی، خالص سرمایه در گردش، موجودى هاى کالا و بدهی هاى کوتاه مدت، به ترتیب از مهمترین عوامل داراى تأثیر
منفی بر نگهدارى موجودى هاى نقدى هستند. فرصت هاى رشد شرکت، سود تقسیمی نوسان جریان هاى نقدى و سود خالص، به
ترتیب از مهمترین عوامل داراى تأثیر مثبت بر نگهدارى موجودى هاى نقدى هستند .اما شواهد کافی درباره تأثیر منفی بدهی هاى بلندمدت و اندازه شرکت ها بر نگهدارى موجودى هاى نقدى وجود ندارد.
در پژوهشی که توسط سحر زارع در سال 1390در رابطه با تأثیر کیفیت سود بر میزان نگهدارى وجه نقد انجام داد نتایج پژوهش نشان داده است که بین کیفیت سود و میزان نگهدارى وجه نقد در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه منفی و معنی دار وجود دارد.
مهرانی و حصارزاده (1388) به این نتیجه رسیدند که شرکت هاي داراي کیفیت بالاترحسابداري، میزان وجه نقد کمتري نگهداري می کنند و همچنین فرصت رشد داراي اثر مثبت بر میزان نگهداري وجه نقد بوده و در مقابل دارایی هاي نقدشونده، نسبت اهرمی و میزان توزیع سود اثر منفی بر میزان نگهداري وجه نقد دارند.
طیب نیا (1379)، در رساله دکتراي خود از بعد ساختاري به تبین مسئله تورم نگاه کرده و بر اساس نظریه ساختارگرایان به بررسی ریشه هاي تورم در ایران اشاره دارد. بر این اساس وي، تورم را در ایران زاییده ساختارهاي نامناسب و غیر منطبق اقتصادي دانسته است.
رسائیان وهمکاران (1389)به بررسی تأثیر مکانیزم هاي نظارتی درون سازمانی حاکمیت شرکتی بر سطح نگهداري وجه نقد پرداختند. نتایج نشان میدهد بین درصد اعضاي غیرموظف هیأت مدیره و سطح نگهداري وجه نقد در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه منفی ومعنی داري وجود دارد، اما بین درصد سرمایه گذاران نهادي و سطح نگهداري وجه نقد رابطه معنی داري وجود ندارد.
ملکیان وهمکاران (1390) به بررسی عوامل تعیین کننده میزان وجه نقد پرداختند نتایج نشان می دهد رابطه منفی بین اندازه شرکت،دارایی هاي ثابت مشهود و اهرم با وجه نقد نگهداري شده وجود دارد. همچنین نتایج حاکی است که جریان نقدي، سودآوري و فرصت هاي رشد رابطه مثبتی با وجه نقد نگهداري شده دارد.
جامعه و نمونه ي آماري:
هدف از انجام پژوهش، شناخت و پیشبینی یک پدیده در یک جامعهي آماري است. براي کسب شناخت از آن پدیده، نمونههایی ازآن جامعه انتخاب میشود و تجزیه و تحلیلها بر روي نمونهي منتخب انجام شده و سپس، نتایج بدست آمده به کل جامعهي آماري تعمیم داده میشود. جامعه آماري مورد نظر پژوهش، شرکتهایی هستند که از سال 1388 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده-
اند و از ویژگیهاي زیر برخوردارند:
الف) تا قبل از سال 1388 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند. دلیل این موضوع این است که تعداد نمونهي آماري درسالهاي مورد بررسی، برابر باشد.
ب) به منظور قابلیت مقایسه داشتن اطلاعات، دورهي مالی آن شرکتها، منتهی به بیست و نهم اسفندماه باشد.
پ). شرکتهاي سرمایهگذاري و واسطهگري مالی نباشند.
ت). سهام شرکتها در طول سال مالی معامله شده باشد.
ث) اطلاعات مورد نیاز تحقیق از شرکتها در دسترس باشند.
با توجه به این محدودیتها، 106 شرکت شرایط حضور در جامعهي آماري را داشتند. همهي شرکتهایی که شرایط مورد بررسی درجامعه ي آماري را داشتهاند، در نظر گرفته شدند.
فرضیه هاي تحقیق:
فرضیه -1 تورم تاثیرمثبت و معنی داري بر نگهداري وجه نقد دارد.
فرضیه -2 چرخه عملیاتی تاثیر مثبت و معنی داري بر نگهداري وجه نقد دارد.
روش تحقیق:
روش تحقیق این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. با توجه به اینکه هدف تحقیق، توصیف کردن شرایط یا پدیده هاي مورد بررسی است و براي شناخت بیشتر شرایط موجود می باشد، توصیفی طبقه بندي می شود و همبستگی است به دلیل اینکه، در این پژوهش رابطه بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته و در پی اثبات وجود این رابطه در شرایط کنونی براساس داده هاي تاریخی می باشد.
در این پژوهش جهت بررسی همبستگی بین متغیرها، از آزمون تحلیل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی استفاده شده است و به منظور اجراي این آزمون پیش فرض هاي تحلیل رگرسیون مورد توجه قرار گرفته اند تا نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون قابل استناد باشند.
طرح پژوهش مورد استفاده، طرح تحقیق پس رویدادي است و هر یک از فرضیه هاي تحقیق با استفاده از اطلاعات واقعی که بر مبناي عملکرد واقعی بورس اوراق بهادار در طول دوره زمانی تحقیق حاصل شده است، آزمون شده اند. تحقیق به لحاظ هدف، تحقیقی کاربردي است و نتایج آن می تواند موجب توسعه مبانی نظري پژوهش هاي گذشته در حوزه شود و همچنین مورد استفاده تدوین کنندگان استانداردهاي حسابرسی، جامعه حسابداران رسمی، سازمان بورس اوراق بهادار، سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان قرار گیرد.
ابزار اندازهگیري و محاسبهي متغیرها:
پس از گردآوري دادههاي مورد نیاز پژوهش، انتخاب ابزار مناسب براي محاسبه و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به متغیرها، از اهمیت خاصی برخوردار است. براي انجام محاسبات و آماده کردن دادهها به اطلاعات مورد نیاز تحقیق و همچنین تجزیه و تحلیل
آنها، از نرم افزارهاي Excel و Eviews استفاده شده است.
جداول، شکل ها و نمودارها
جدول-1 آمار توصیفی متغیرهاي تحقیق
جدول-2 آزمون جارك-براو براي شناسایی وضعیت توزیع داده ها
