بخشی از مقاله
چکیده
»هدف اصلی« این تحقیق، شناخت تاثیر طرح داوران جوان بر ارتقاء مهارت های عملی درس علوم تجربی شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1393-94 بود. »روش تحقیق« در این مطالعه توصیفی از نوع زمینه یابی انتخاب شد.جامعه آماری دانش آموزان به تعداد 3806 نفر بودند که براساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 351 نفر 164 - دختر و 187پسر - به عنوان نمونه انتخاب شدند.»روش گردآوری داده ها« به دو طریق کتابخانه ای و میدانی و »ابزار گردآوری اداده ها« پرسشنامه محقق ساخته با طیف 5 گزینه ای لیکرت با پایایی برابر0/79 بدست آمد. »روش تجزیه تحلیل داده ها« آمار توصیفی و آمار استنباطی - آزمون تی تک نمونه ای - بااستفاده از نرم افزار spss انجام شد.»نتایج تحقیق« نشان داد، طرح داوران جوان برارتقاء مهارت های عملی دانشآموزان تأثیرمثبت دارد. همچنین این طرح در تقویت مهارت های مشاهده، اندازه گیری و ارائه صحیح نتایج وتقویت حس اعتماد به نفس ،تعاون وهمکاری گروهی وعلاقه به انجام فعالیت های دانشآموزان نیز مؤثر است.
واژگان کلیدی: داوران جوان ، مهارت عملی، علوم تجربی، دوره اول متوسطه
.1 مقدمه
علوم تجربی یکی از دانش ها و معرفت های بشری است که بسیاری از یافته های آن از طریق مشاهده و تعامل به دست می آید. ملاک یا معیار درستی آن یافته ها، انطباق با مشاهدات تجربی است. علوم تجربی، پدیده های را آموزش می دهد که در طبیعت و زندگی روزانه مشاهده می شوند. کارشناسان آموزش علوم تجربی معتقدند آموزش علوم تجربی در صورتی مؤثر و کارآمد خواهد بود که دانشآموزان از طریق تجربه های دست اول، انجام دادن آزمایش و درگیر شدن با پژوهش و حل مسئله، به علم آموزی بپردازند - هارلن1 ،. - 1999 پیکرینگ - 1980 - 2، از پیشگامان آموزش آزمایشگاه محور علوم تجربی معتقد است، اگر قرار است انجام دادن آزمایش چیزی را نشان دهد، بهتر است آن چیز روش علمی باشد.
اجازه دهیم آزمایشگاه مکانی باشد که در آن یافته های علمی و کسب تجربه در اولویت قرار گیرند؛ از دید پیکرینگ، تجربه های کسب شده در آزمایشگاه، باید با به کارگیری تفکرات منطقی و خلاقانه، و پرهیز از دستورالعمل های کلیشه ای و مقیدسازی که در شیوه های سنتی آموزش علوم تجربی وجود دارند، به دست آیند. وایت - 1996 - 3 نیز اعتقاد دارد انجام دادن فعالیت های آزمایشگاهی، علاوه بر تثبیت یادگیری و افزایش میزان ماندگاری مفاهیم آموخته شده، سبب دست ورزی و نیز کسب مهارت هایی می شود که در زندگی روزانه مورد استفاده قرار می گیرد و زمینه های نوآوری، خلاقیت و تفکر انتقادی را در دانشآموزان فراهم می کند. بایرد4 - 1990 - معتقد است فعالیت های آزمایشگاهی یکی از ارکان اصلی آموزش علوم تجربی به شمار می آید و موجب رشد دانش، می شود. از طرف دیگر انگیزش و فعال نگه داشتن دانشآموزان در کلاس درس علوم تجربی - فیزیک، شیمی و زیست شناسی - ، چالش بزرگی است که حتی ذهن معلمان حرفهای و با تجربه را نیز به خود مشغول کرده است - لونتا 5،. - 1998
کمبود امکانات، ابزار و آزمایشگاه مناسب یکی از مهم ترین علت های استفاده نکردن از فعالیت های آزمایشگاهی است؛ اما باید اذعان کرد که حداقل امکانات در همه مدارس کشور، حتی دورافتاده ترین و محروم ترین آنها وجود دارد و اگر انگیزه لازم در معلمان وجود داشته باشد، می توان از این وسایل به شکل موثرتری استفاده کرد - حبیبی، . - 1383 کمبود وسایل و ابزارهای آزمایشگاهی ، بهانه ای برای انجام ندادن فعالیت های عملی مناسب برای آموزش فیزیک، شیمی و زیست شناسی به شمار می آید. می توان بسیاری از آزمایش هایی که در کتاب های درسی درج شده است را با وسایل و ابزارهای موجود در مدارس انجام داد - بدریان،. - 1385
از طرف دیگر در چند سال اخیر تلاش های زیادی در راستای تجهیز مدارس از لحاظ مواد شیمیایی، ابزار، تجهیزات و نرم افزارهای ویژه آموزش مجازی و شبیه سازی فعالیت های آزمایشگاهی صورت گرفته است ؛ این اقدامات تاثیر اندکی در استفاده اثربخش از آزمایشگاهها و انجام دادن فعالیت های عملی در مدارس داشته است - اصفا و کامیابی، . - 1385 شواهد موجود نشان داد یکی از عوامل ناکارآمدی فعالیت های عملی در آموزش علوم تجربی ، آشنا نبودن ..6عنوان طرحی است که در آن تعدادی از مدیران، معاونین و دبیران فعال و خلاق از رشته های مختلف مدارس متوسطه اول شهرستان قائم شهر با مدیریت کارشناس مسئول آموزش متوسطه طی جلسات ماهانه درباره طرح های نوین و چگونگی اجرای آن در مدارس به بحث و تبادل نظر می پردازند
طرح داوران جوان طرح پیشنهادی محقق در سال تحصیلی 92-93 دریکی ازمدارس راهنمایی شهرستان قائم شهر به طورآزمایشی به اجرا درآمدودرحین اجراتوسط کارشناس مسئول آموزش متوسطه اداره آموزش وپرورش شهرستان موردبازدیدقرارگرفت. روند اجرایی طرح دراتاق فکر6مطرح گردید وبعدازکارشناسی تصمیم گرفته شد تادرمدارس متوسطه اول شهرستان به اجرا درآید.لازم به ذکر است این طرح درتاریخ 1392/2/21درسایت نظام پیشنهادها7به ثبت رسیده ودرتاریخ 92/7/7درکمیته پیشنهادات شهرستان پذیرفته و جهت کارشناسی به سازمان آموزش وپرورش استان مازندران ارائه گردید. طرح دردومرحله برگزارمی شود. مرحله اول: برگزاری آزمون عملکردی کتبی می باشد. سوالات این آزمون ازمهارت ها وآزمایشات کتاب علوم تجربی پایه هفتم بوده و20درصدازنفرات برترپذیرفته شده جهت شرکت در مرحله دوم - مرحله عملی - انتخاب می شوند
مرحله دوم : برگزاری آزمون عملی ازنفرات پذیرفته شده مرحله اول می باشد دراین مرحله دانشآموزان منتخب مرحله اول ازنظر کلیه فعالیت های عملی ومهارت های مختلف آزمایشگاهی تحت آموزش وتعلیم قرارگرفته وبعدازپایان دوره آموزش ،مهارت های آموخته شده رابه گروههای دیگر دانشآموزان انتقال می دهند.درضمن انتقال این مهارت ها،ازجنبه های مختلف ازتوانایی ا نجام مهارت گرفته تا مهارت های قدرت بیان ،برقراری ارتباط بادیگران،حس اعتماد به نفس ،تعاون وهمکاری گروهی علاقه به انجام فعالیت ها،ارائه صحیح نتایج ویافتن ارتباط منطقی بین آن ها ،اندازه گیری و....موردسنجش وارزیا بی قرار می گیرند وتعداد 10درصد ازآنها به عنوان داوران جوان انتخاب خواهند شد تامسئولیت انجام آزمون عملکردی ازسایر دانشآموزان رابرعهده گیرند
در ارزشیابی نوبت اول ودوم درس علوم تجربی 15 نمره به امتحان کتبی ورقه و 5 نمره به آزمون عملکردی اختصاص داده شده استکه مجموعاً 20 نمره شده و نمرهی پایان ترم دانشآموز را تشکیل می دهد که نحوه اجرای این آزمون عملکردی در مدارس مختلف متفاوت میباشد. البته ناگفته نماند که بسیاری از دبیران علوم تجربی نسبت به اجرای این آزمون تعلل کرده و ترجیح میدهند به جای گرفتن آزمون عملکردی فعالیتهای مختلف دانشآموز را در نظر گرفته و یک نمره - از 1 تا - 5 به جای آن بگذارند. که از نظر آموزشی شیوهی غلطی است زیرا این فعالیتها میتواند به جای نمرهی مستمر قرار بگیرد . ازآن جایی که حجم کتاب درسی علوم تجربی زیاد می باشد بیشتردبیران علوم تجربی اذعان می دارند که فرصت کافی جهت برگزاری آزمون عملکردی را نداشته و5 نمره عملی نوبت اول ودوم رابدون انجام آزمون درلیست نمرات وارد می نمایند .
یکی ازواقعیت هایی که سبب شده است پرورش مهارت هادرآموزش درس علوم تجربی مورد توجه فراوان قرار گیرد،این است که همه می دانیم مفاهیمی که درکتاب های درسی به دانشآموزان یاد داده می شوندچندی بعد فراموش می .7 سیستمی است که از طریق دبیرخانه نظام پیشنهادها ، ایده ها وپیشنهادهای کارکنان را دریافت، ثبت و بررسی و در صورت امکان اجرا می کند.
