بخشی از مقاله
مقایسه تطبیقی نشریه 5490 با قراردادهای تیپ FIDIC و EJCDC از منظر ریسکهای قراردادی
چکیده
در این مقاله با بررسی تطبیقی نشریه 5430 معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و شرایط عمومی پیمان تیپ
FIDIC و EJCDC سعی بر آن شده است که اطلاعات قیاسی از مفاد این قرمتهای معتبر بین المللی با نشریه 5490 تهیه شود. از طرف دیگر طبق بررسی های یه عمل آمده، عمده ریسک های قراردادی در قراردادهای EPC شناسایی شده اند یا بررسی نحوه پاسخدهی این تیپ قرار دادهای بین المللی به ریسک های شناسایی شده سعی بر آن شده که راه حل هایی جهت پاسخ دهی به این ریسک ها در اختیار خواننده قرار گیرد. برای این منظور 2 شاخص جهت مقایسه تعریف شده اند که عمدتا به بررسی مشخصات قراردادی، ریسکهای ذی نفعان، ریسکهای قراردادی و فرآیندهای موجود در آن می پردازند. در نهایت نحوه پاسخدهی این تیپ های قراردادی به ریسک هایی شناسایی شده بیان تفکیک برای کارفرما و پیمانکار به عنوان راهکاری جهت مدیریت آنها به عنوان نتیجه پیشنهاد شده اند.
مقدمه
موفقیت یک پروژه علاوه بر اینکه در گرو انتخاب روش صحیح انجام آن و انتخاب پیمانکاران ذی صلاح می باشد، موثر از رابطه و شرایط قراردادی : طرفین ذی هدر أن مم باشد. هدر قراردادهای EPC« کارفرما با l بذورن کمک مشاور خود، متعتدونه کار، استانداردهای مورد نظر و طرح کلی را تحت عنوان "خواسته های کارفرما" همراه با دیگر اسناد و مدارک مناقصه تهیه نموده و سپس با برگزاری مناقصه، مسئولیت تکمیل کارهای مهندسی، تدارکات و ساخت را بر عهده یک پیمانکار EPC قرار می دهد. در این روش پیمانکار مسؤلیت بخشی از کارهای مهندسی (تکمیل طراحی پایه، از ایندای طراحی پایه و یا طراحی تفصیلی، تدارک و ساخت را تا.تکمیل و آماده بهره برداری شدن، بر عهده دارد
قرارداد به عنوان سندی که مرجع طرفین پروژه درگیر در یک موضوع خاصی می باشد و به هر کدام از آنها تعهدات اختیاراتی محول می نماید، اساس تنظیم مناسبات حقوقی آنها در مراحل مختلف اجرای پروژه می باشد. با توجه به رشد روز افزون انتخاب روشی EPC در آنجام پروژه های صنعتی و تاثیر بالای این پروژه ها در رشد اقتصادی کشور تیاز به انتخاب یک نوع قرارداد که علاوه بیر اینکه موفقیت پروژه را تضمین نماید و شرط برنده - برنده را برای دوطرف قراداد داشته باشد بیش از پیش احساس می شود. در تحقیقات صورت گرفته دلیل بروز بسیاری از اختلافات و مشاجرات در پروژه های ساخت و ساز، عدم تخصیص مناسب ریسک در ساختار قرارداد بوده است. اهمیت تخصیص مناسب ریسک ها به حدی است که شاید بتوان آن را یکی از مهمترین چالش ها بر سر موفقیت پروژه ها دانست.
ریسکهای پروژه
شناسایی منابع ریسک به عنوان اولین قدم در مدیریت ریسک پروژه، نقش به سزایی در انتخاب رویکرد قراردادی مناسب در پاسخ
به آنها را دارد. علاوه بر آنچه گفته شد این نکته را باید اضافه نمود که در هر قرارداد علاوه بر ریسکهایی که کارفرما آنها را می پذیرد، برخی از ریسکها یه پیمانکار منتقل شده و یرخی نیز بین پیمانکار و کارفرما تقسیم می شود. این نکته که چه ریسکهایی و به چه میزان یه طرف دیگر پیمان منتقل شود از نکات کلیدی یک قرارداد می باشد. گام اول در این موضوع شناسایی همتایج ریسک می یاشد. به طور کلی ریسک های یک پروژه به دو دسته اصلی تقسیم می شود.
1. ریسکهای داخلی (ریسکهای قابل کنترل)
2 ریسکهای خارجی (ریسکهای غیر قابل کنترل)
ریسکهای خارجی عمدتا آن دسته از ریسکهایی می باشند که از محیط خارج پروژه بر آن اعمال می شوند و قابل کنترل نمی باشند اما ریسکهای داخلی آن دسته ریسکهایی می باشند که در محدوده پروژه بوده و قابل کنترل می باشند. ریسک های قراردادی را به طور کلی می توان جزئی از ریسکهای داخلی دانم است. نکته حائز اهمیت در همدیریت ریسکهای قراردادی این است که قرارداد تعیین کننده روابط بین طرفین درگیر در پروژه ها می یاشد. یتایر این قرارداد یه نویه خود یکی از ارکان همهم در مشخصیت کردن طرفین پذیرنده ریسکهای پروژه می باشد. طبق مطالعات انجام شده و همچنین نظرات جمع آوری شده از خبرگان در این تحقیق عمده ریسک های قراردادی در پروژه های EPC عبارتند از
• ریسک عدم شفافیت استاد و مدارک و شرایط قراردادی.
• ریسک اخذ قیمت های نادرست و غیر واقعی در شرایط رقایت شدید و رکود.
• ریسک عدم کفایت مطالعات طراحی پایه و کافی نبودن اطلاعات مهندسی پایه.
• ریسک اختلافات عوامل شریک و یا اعضای کنسرسیوم انجام دهنده پروژه و یا پیمانکار اصلی با پیمانکاران زیر مجموعه خود.
• ریسک تغییر قیمت ها.
• ریسک های اثرات مخرب زیست محیطی.
• ریسک ناسازگازی و دشواری نگهداری یرای تنوع بسیار تجهیزات در زیر مجموعه یک مدیریت فعال در مسطح ملی.
• ریسک سرعت بالای فرایند مناقصه
مهندسین مشاورفید یکFIDIC
فدراسیون بین المللی مهندسین مشاور (فید یک) در سال 1913 در بلژیک پایه گذاری شد. کشورهای اولیه ینیانگذار آن فرانسه، بلژیک و سوییسی بودند. فیدیک تا مدتی پس از جنگ جهانی دوم به دلیل نا آرامیهای ناشی از دو جنگ جهانی، در حد یک نهاد اروپایی یاقی ماند. عضویت انگلستان در سال 1943 و پس از آن ایالات متحده آمریکا در سال 1953 در این سازمان سیب اقیال و توجه کشورهای صنعتی در دهه 70 شد و پس از آن بود که فیدیک توانست ادعا کند از یک نهاد اروپایی یه یک نهاد بین المللی تیدیل شده است. در حالی حاضر 67 کشور جهان عضو فید یک هستند. در قراردادهای EPCتیپ فیدیک (کتاب نقره ای) یک پیمانکار مسوولیت کلیه فعالیت های طراحی، خرید، تأمین تجهیزات و اجرا را به عهده می گیرد و به صورت کلید دردست کار را طبق الزامات کارفرما به انجام رسانده و تحویل می دهد. این تیپ قراردادی برای ساخت یک نیروگاه و یا تاسیسات فرآیندی، مانند پالایشگاه و پتروشیمی که حجم عملیات زیرزمینی زیادی ندارند و هزینه های پروژه با دقت بالایی قابل پیش بینی است، توصیه می شود.
انجمن مهندسین EJCDC
کمیته استاد قراردادی مشارکت مهندسین آمریکا از سال 19/5 میلادی یا هدف توسعه و یه روز رسانی فرمت های قراردادی استاندارد و عادلانه از مشارکت چهار گروه و صنف زیر شکل گرفت:
1. شورای صنفی شرکتهای مهندسین مشاور آمریکا (ACEC)
جامعه ملی مهندسین حرفه ای / مهندسین حرفه ای در حرفه های تخصصی (NSEP\PEPP)
جامعه مهندسین عمران و موسسات ساخت آمریکا (ASCE)
صنف پیمانکار کلی آمریکا (AGC)
این انجمن با توجه به حضور طیف وسیعی از همشاوران و پیمانکاران در آن از جمله معتیرترین انجمن ها در خصوص اسناد قراردادی در داخل آمریکا و خارج از آن می باشد.
مقایسه تطبیقی
الف : جدول زیر خلاصه مقایسه صورت گرفته بین نشریه5490 معاونت برنامه ریزی و شرایط عمومی پیمان EPC فیدیک و شرایط عمومی پیمان طرح و ساخت EJCDC میباشد .
