بخشی از مقاله
چکیده:
واحدهای آمیزه رنگین که در گسترههای مختلف و وسیعی در استان هرمزگان رخنمون دارند تحت عناوینی چون مجموعه افیولیتی و آمیزه رنگین - کالرد ملانژ - نامیده شدهاند و آنها را تماما مربوط به پایان دوران دوم زمین شناسی - مزوزوئیک - میدانند. توالی گوشتهای مجموعه افیولیتی لردگرم علاوه بر پریدوتیتها - دونیتها، هارزبورژیتها و لرزولیتها - از مقادیر کمی لیستونیت و منیزیت های ثانویه تشکیل شده است. براساس دادههای ژئوشیمیایی و نمودارهای تعیین محی تکتونیکی، این سنگها در محدودهی پریدوتیتهای گوشتهای و افیولیتی کوهزایی غیر سرپانتینی شده قرار میگیرند. دادههای حاصل از تجزیههای شیمیایی نقطهای - EPMA - ترکیب کروم اسپینلهای موجود در پریدوتیت مورد مطالعه، در محدوده نوع آلپی قرار میگیرد و نیز مقادیر بالای # Cr و مقادیر بسیار پایین TiO2 در کانی های یادشده نشان دهنده یک محی پهنه بالای فرورانش است و در منطقه فرورانشی SSZ در جلوی قوس - Forearc - تشکیل شده اند. در کمربندهای افیولیتی، افیولیتهای با خصوصیات لرزولیتی فاقد کرومیت میباشند، در حالی که افیولیتهای هارزبورزیتی حاوی ذخایر کرومیت هستند.
کلیدواژهها: افیولیت، الترامافیک، کرومیت، لردگرم، حاجیآباد
مقدمه :
شیمی کانیهای کروم اسپینل و کانیهای سیلیکاتی همراه آنها در پریدوتیت ها میتواند در تعیین ترکیب مذاب مادر این سنگها، جایگاه زمین ساختی، تعیین درصد ذوب بخشی، تعیین میزان فوگاسیته اکسیژن22 ، تعیین ماهیت افیولیتی یا غیر افیولیتی آنها، واکنش مذاب /سنگ و غیره بهکاربرده شود - Daiet al., 2011; Grieco et al., 2012;Pagé et al ., 2012 Park et al ., 2012; Ulrich et al., 2010; Whattam et al., 2011; Xu et al., 2012 - مجموعه سنگهای الترامافیک مورد مطالعه بیشتر از هارزبورژیت، دونیت، لرزولیت و لیستونیت تشکیل یافته است. تاکنون مطالعات دقیقی در مورد مینرال شیمی کانیهای تشکیل دهنده این سنگها و ارتباط آنها با خاستگاه ماگمای تشکیل دهنده آنها انجام نشده است. کانسارهای مهم کرومیت به دو شکل استراتیفورم - همراه با کمپلکسهای مافیک و الترامافیک - و کانسارهای پادیفورم - انبانهای یا عدسی شکل - میباشند.
نوع اول با کمپلکسهای جایگزین شده در مناطق پایدار پوسته - کراتونها - تشکیل میشوند. کانسارهای کرومیتی که در ارتباط با افیولیتها قرار میگیرند به نام کانسارهای تیپ آلپی یا پادیفورم نامیده میشوند. در این کانسارها عیار کروم با نسبت بالای Cr/Fe، بیشتر از عیار کروم در کانسارهای استراتیفورم کرومیت است که دلیل آن پایین بودن فوگاسیته اکسیژن در ماگماهای اولیه میباشد. کانسارهای کرومیت تیپ آلپی را به نام آلوژنیک نیز میشناسند که در پریدوتیتهای اقیانوسی تشکیل شده و در سکانسهای افیولیتی یا افیولیت ملانژ جایگزین میشوند. اگرچه کرومیتهای پادیفورم در کمپلکسهای افیولیتی دیده می-شوند ولی همه افیولیتها نیز واجد کانسارهای کرومیت نیز نیستند و در اغلب کانسارهای کرومیت و سنگهای میزبان پریدوتیتی لایهبندی جریانی، فولیاسون و خ وارگی به موازات هم هستند و به طور عادی از واحدهای اصلی سنگی و کرومیت عبور میکنند - مقتدری . - 1378
روش مطالعه :
به منظور دستیابی به اهداف این پژوهش ضمن بازدیدهای صحرایی و برداشت اطلاعات گوناگون از ویژگیهای سنگ شناختی و ساختاری واحدهای سنگی، نمونه برداری برای تهیه مقاطع نازک، آزمایشهای تجزیه سنگ کل و شیمی کانیهاانجام شده و نقشه زمینشناسی از کمپلکس پریدوتیتیی تهیه گردید. - شکل - 1بهمنظور انجام این کار9 نمونه با حداقل دگرسانی جهت تجزیه شیمیاییانتخاب گردید. تجزیه شیمیایی برای اکسیدهای عناصر اصلی با روشXRF ،عناصر فرعی و عناصر کمیاب و نادر خاکی با بهره گیری از فناوری ICPتوس سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشورانجام پذیرفت .بهمنظور بررسی شیمی کانی ها،3 نمونه انتخاب شد و توس دستگاه میکروسوندالکترونیJEOL مدل CAMEX SX 50 توس شرکت فرآورده های معدنیکرج - ایمیدرو - با ولتاژ شتاب دهندهkv15 و جریان پرتو 10 میکرومتر تجزیهمورد تجزیه قرار گرفته اند .
بحث :
زمین شناسی عمومی و صحرایی
نیروهای تکتونیکی، بخشهای مختلف الترامافیکهای لردگرم را کمابیش تحت تاثیر قرار داده است و در بسیاری نقاط سبب چینخوردگی، گسلخوردگی و جابجایی واحدهای مختلف سنگی گردیده است اما به وسیله اندازهگیری های دقیق بر روی پارامترهای مختلف ساختاری میتوان سن این مجموعه را تریاس دانست. میتوان چنین گفت که در توالی الترامافیک های لردگرم ابتدا دونیتها، سپس هارزبورژیتها و بعد از آن لرزولیت قرار گرفته اند. روی واحدهای الترامافیک را رسوبات آبرفتی قدیمی، واحدهای رسوبی و رسوبات رودخانهای عهد حاضر فرا گرفته است. وجود درزهها،گسل خوردگیها و چین خوردگیها از مشخصههای بارز هارزبورژیتهای منطقه میباشد، بطوریکه بخش کمی از این سنگها که توس چندین جهت از درزههای متقاطع قطع گردیدهاند سبب خردشدن آن ها شده است. درکمربندهای افیولیتی، افیولیتهای هارزبورژیتی حاوی ذخایر کرومیت هستند.
این حالت را به دلیل درجات ذوب بخشی در هارزبورژیتها میدانند، زیرا در افیولیتهای هارزبورژیتی کلینوپیروکسن به طور کامل ذوب شده و کروم موجود در آن آزاد میگردد و میتواند ذخایر کرومیت را بسازد،در حالیکه در لرزولیتها این کروم در کلینوپیروکسن باقی میماند - نیکلاس،. - 1989 البته این فرضیه نمیتواند در مورد تمام افیولیتها صادق باشد. نمونه بارز آن افیولیت عمان میباشد که با وجود ویژگی هاربورژیتی فقیر از کرومیت است - نجف زاده،. - 1386 تودههای کرومیتیتی به صورت صفحهای، عدسی شکل و پراکنده - - disseminated درون هارزبورژیتهای گوشتهای جای دارند و تاکنون هارزبورژیتهای زون انتقالی گوشته-پوسته و نهشتههای کرومیت احتمالی همراه آنها در افیولیت لردگرم شناسایی نشدهاند.
