بخشی از مقاله
چکیده
یکی ازلازمه های مناطق صنعتی کنترل آلاینده های زیست محیطی می باشد، بویژه اگر صنایع مذکور در نزدیکی مناطق شهری باشد. سوخت های فسیلی در مطالعات زیست محیطی از اهمیت ویژهای برخوردارند. علیرغم اینکه طبیعت صنایع مرتبط به سوخت های فسیلی از جمله زغالسنگ با آلودگی های زیست محیطی فراوانی همراه می باشد، اما متاسفانه امروزه پیشی گرفتن منافع اقتصادی بر ملاحظات زیست محیطی سبب شده است که بعضی از این موارد نادیده گرفته شود لذا بایستی توجه به محیط زیست، کنترل یا حذف آلاینده های زیست محیطی و رعایت استاندارد های مربوطه همواره مد نظر قرار گیرد. و بالتبع پایش مستمر آلاینده ها و داده های پیوسته مکانی، در برنامه ریزی و در برآورد خطرات و اتخاذ تصمیمات مدیریتی زیست محیطی مناسب نقش مهمی ایفا میکند. بدین جهت در این مقاله سعی شده است که آلودگی های فعالیت های معدنی زغالسنگ و صنایع وابسته به آن من جمله صنعت فولاد، بر محیط شهری بحث شده و بر لزوم پایش مداوم آن تاکید گردد.
واژه های کلیدی : زغالسنگ، آلودگی، محیط زیست، نیروگاه زغال سوز، زهاب اسیدی
- مقدمه
فرایند توسعه که شامل تولید و مصرف است، باید برای حرکت مرتبا با مواد قابل تجدید و غیر قابل تجدید و حامل انرژی گرفته شده از طبیعت تامین گردد. از سوی دیگر اجبارا در اثر حفظ این روند همواره مقدار بیشتری زباله و مواد و انرژی هائی که دیگر قابل مصرف و استفاده نیستند، و نیز آلایندههای وجود خواهد داشت که باید در همین طبیعت از بین برده شوند. از طرف دیگرجوامع صنعتی و ساختار اقتصادیشان چون گذشته همواره خواهان رشد سرمایه میباشند. رشدی که اجبارا به استخراج بیشتر ذخایر طبیعی ختم میشود و اجبارا هم آلودگیهای بیشتری بر جای خواهد گذاشت. بایستی توجه داشت که هر نوع توسعه ای، به همراه اثرات منفی زیست محیطی دارای یکسری پیامدهای مفید و مثبت نیز می باشد که مستقیماً در شرایط زندگی اجتماعی و ارتقاء سطح رفاه مردم و به خصوص ساکنین بومی تاثیرگذار است .
محیط زیست مجموعه بسیار عظیم و در هم پیچیده ای از اجزا و عوامل فعال گوناگونی است که بر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزای سازنده سطح زمین شکل گرفته است. این مجموعه طبیعت و موجودات زنده را در برگرفته، بر فعالیت های انسان تاثیر میگذارد و درضمن از آن متاثر میشود. تخریب چشم انداز منطقه و تغییر وضعیت و شرایط ظاهری آن، تغییر مسیر و آلودگی آب های زیرزمینی، دخالت، در شرایط هیدروژئولوژیک، از بین بردن جنگل ها و فضای سبز، آلودگی های صوتی، ارتعاشات، گرد و غبار و آلودگی آب و خاک، اختلال در سلامتی کارگران، احتمال بالای اتفاق افتادن حوادث ناگوار، سختی دسترسی و انتقال قربانیان در هنگام حوادث، افزایش ترافیک وسایل نقلیه در محل و به خصوص عبور و مرور کامیون ها، نشست سطح زمین، بوی فاضلاب، از بین بردن منظره طبیعی - ایجاد مناطق با لایهای پوشیده شده از ذرات سیاه رنگ زغالسنگ - و غیره مهمترین اثرات زیست محیطی ناشی ازاین گونه صنایع می باشند .امروزه دیگر نمی توان توقع داشت که همراه با توسعه صنعتی که از ملزومات پیشرفت علمی و اقتصادی بشر است، محیط زیست دست نخورده باقی بماند، بلکه تقلیل آلودگی ها و کاهش اثرات تخریبی آن تا سر حد امکان مورد نظر می باشد. توسعه و تحولات صنعتی، امکانات رفاهی بسیاری را ایجاد نموده، ولی مشکلات اجتماعی و زیست محیطی گوناگونی نیز به موازات آن برای انسان بوجود آمده است.
-1 آلودگیها
آلودگیها که در دهه های اخیر به عنوان یکی از بزرگترین معضلات جامعه بشری مطرح شده است، با پیشرفت روز افزون صنایع شدت بیشتری یافته و در صورت عدم کنترل میزان تولید آلاینده ها سلامت نسل های آتی به خطر میافتد. یکی از دغدغههای مناطق صنعتی کنترل آلایندههای زیست محیطی می باشد، بویژه اگر صنایع مذکور در نزدیکی مناطق شهری باشد. زیرا شهرنشینان در مرکز مهمترین مسائل زیست محیطی قرار دارندلذا بایستی توجه به محیط زیست، کنترل یا حذف آلایندههای زیست محیطی و رعایت استانداردهای مربوطه همواره مد نظر قرار گیرد و بالتبع دادههای پیوسته مکانی و پایش مستمر آلاینده ها، در برنامه ریزی، برآورد خطرات و اتخاذ تصمیمات مدیریتی زیست محیطی مناسب نقش مهمی ایفا میکند.
سوختهای فسیلی در مطالعاات زیست محیطی از اهمیت ویژهای برخوردارند. در نفت خام و ذغال سنگ مقادیر قابل توجهی ترکیباتی وجود دارند که آلوده ساز می باشند و درنتیجه هر صنعت و تجارتی که پایه آن سوختهای فسیلی و محصولات جانبی آن باشد میتواند عاملی در پراکنش این آلایندهها به محیط به شمار آید. محصولات ناشی از احتراق سوختهای هیدروکربنی به عنوان آلاینده محیط زیست شناخته میشود و این آلاینده ها عامل اصلی آلودگی شهرهای مجاور هستند.شهر فضایی پیچیده است که تمام اجزای آن به صورت سیستماتیک در ارتباط نزدیک با یکدیگر میباشند، به طوری که ایجاد اختلال در هر کدام از اجزای این مجموعه باعث ایجاد اشکال در کل سیستم میشود . - 1 -
هرچه شهرها کلانتر و جمعیت و فعالیت در آنها متراکمتر باشد، خطرات و چالشهایی که حیات مدنی پایدار شهری را تهدید مینمایند، افزونتر میشود. لذا جهت بهبود شرایط زیستی و رفع آلودگی در این مناطق ضروری است که اقداماتی در جهت رفع این آلودگی ها صورت گیرد. روشهای مختلفی برای حذف آلودگیهای ناشی از سوختهای فسیلی به کار برده می شود که بر اساس شرایط منطقه ای و زیست محیطی بهترین روش مورد استفاده قرار میگیرد. در حال حاضر مقررات اصولی بر پایه تولید آلایندههای محیط زیست در واحدهای صنعتی در حال تاسیس وضع شده است و پیمان کیوتو یکی از موثرترین راهکارهای جهان امروز برای مقابله با آلودگی های مورد اشاره میباشد . - 1 - بهطور کلی زغالسنگها در طی مراحل متعدد معدن کاری تا کاربرد، محیطزیست را به صورتهای مختلف تحت تأثیر قرار میدهند . - 9 - از جمله اثرات زیستمحیطی زغالسنگ شامل:
-اثرات زیستمحیطی معدن کاری زغالسنگها - در کلیه مراحل پی جویی، اکتشاف و استخراج زغالسنگ -
-اثرات زیستمحیطی ژئوشیمیایی زغالسنگها - انتقال عناصر به محیط -
-اثرات زیستمحیطی فرآوری زغالسنگها - کارخانه زغالشویی -
-اثرات زیستمحیطی سوزاندن زغالسنگها - نیروگاههای زغالسوز -
-اثرات زیستمحیطی ککسازی زغالسنگها - کارخانههای کک، قطران و فولاد سازی -
-2 زغالسنگ
با توجه به شرایط زمین شناسی انواع مختلف زغالسنگها، این ماده یکی از منابعی است که در حال حاضر بیشترین اثرات زیست محیطی را دارد. از نظر آلودگی آب، زغالسنگ سمی نبوده وصرفًا بر روی کیفیت آب اثر می گذارد. میزان زیاد آن باعث کدر شدن و چرب شدن آب می گردد که محیطی نا مناسب برای آبزیان است. تراکم گرد وغبار زغالسنگ بر روی خاک برای حیات
