بخشی از مقاله
چکیده
فناوری اطلاعات در هزاره سوم با سرعت و شتاب سرسامآوری نسبت به اعصار قبلی در حال رشد و توسعه بوده و گوی سبقت را از تمامی علوم و دانشهای دیگر ربوده است. در این میان عالم حقوق نیز چه از حیث تئوری و چه از حیث عملی و قانونگزاری نتوانسته همگام با تغییرات حوزه فناوری به متحول و به روزسازی شود. از این رو وجود چالشهای متعدد در قوانین و مقررات داخلی امری یقینی است، هرچند که وجود قانون جرایم رایانهای در مجموعه قوانین کشور موهبتی است که ایرادهای وارد بر آن نمیتواند از ارزش کار محققان و پژوهشگرانی که متولیان امر قانونگزاری را به تصویب این قانون ترغیب نموده است، بکاهد. اما این مقاله در جهت غنای هر چه بیشتر این قانون به تحلیل چالشهای این قانون پرداخته و با مطالعه تطبیقی بر روند تقنینی ایالات متحده امریکا در حوزه فناوری سایبری مجالی برای سنجش عیار قوانین داخلی داشته است.
واژگان کلیدی: جرم سایبری، حمله سایبری، تروریسم سایبری، جاسوسی سایبری، قانون جرایم رایانه-ای، قانون مجازات نیروهای مسلح، قوانین کیفری امریکا
مقدمه:
فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی از میانه دهه 1980 به نحوی بسیار سریع تکامل یافته و به موازات آن سیستمهای اطلاعاتی نیز در سراسر جهان به شدت گسترش یافت . گسترش و همگرایی شتابنده فناوریهای ارتباطی، سیستمهای رایانهای و فرایندهای اطلاعاتی در جهان معاصر، زیرساخت اطلاعاتی 2 را در تمامی سطوح جامعه، بهویژه در کشورهای صنعتی شده غربی گسترش داده و عمق بخشیده است؛ شهروندان، فعالان اقتصادی و سازمانهای دولتی بیش از پیش به فناوری اطلاعاتی وابسته شدهاند. فناوری اطلاعات در هزاره سوم شتاب بیشتری به خود گرفته و در حال پیشرفت و تحول بوده و به تبع آن الگوی زندگی جوامع بشری نیز با همان سرعت در حال تغییر است به نوعی که امروز سطح دسترسی به این ابزارهای فناوری به عامل اصلی رتبه بندی کشورها و جوامع تبدیل شده است.
این فرایند تکاملی، جنبههای مثبت زیادی دارد. اما ضروری است این فرایند از نظر وابستگی فزاینده به زیرساخت اطلاعاتی جهانی- که به صورت شبکهای است و در حال حاضر در دست ساخت میباشد- بر اساس معیار میزان آسیبپذیری و الزامات امنیتی احتمالی آن تحلیل شود - هالپین و دیگران، 1389، . - 63 معالوصف این ارتباطات - اتصالات - جهانی که از طریق فناوری اطلاعات ایجادشده است به بازیگران دولتی و غیردولتی یک اسلحه بالقوه قدرتمند اعطا مینماید. شبکههای دفاع نظامی میتوانند از راه دور ازکارافتاده و تضعیف شوند - . - Waxman, 2011,45 از این رو مسئله پدافند غیر عامل در حوزه سایبری اهمیت بیشتری یافته و دفاع حقوقی یکی از شیوههای تدافعی در برابر تهدیدات سایبری است اما حقوق به معنای مجموعه قوانین و مقررات لازم الاتباع چه در سطح داخلی و بینالمللی از همگامی با توسعه فناوری بازمانده و برای بسیاری از پرسشهای نوین پاسخ قانعکنندهای ارائه نمیدهد،
وبالنتیجه فضا را برای سوءاستفاده سودجویان مهیا مینماید. قطعا قوانین ماهوی بی نقص، آئین دادرسی ویژه برای رسیدگی به این تهدیدات و نهادهای قضایی تخصصی و تخصیصی برای رسیدگی به این دسته از جرایم میتوانند به بهبود فضای پرتلاطم فعلی کمک شایانی نمایند.ئاز اولین ویروس رایانهای که در سال 1980 با آلوده نمودن فلاپی دیسکهایی که اغلب بین کاربران رد و بدل میشود، شیوع یافت - - Henderson, 2009,111 ، قریب به 4 دهه میگذرد اما هنوز دولتها در قوانین داخلی خود با چالشهای بسیاری رو به رو هستند، و در طرف مقابل برخی از دولتها به جای اتخاذ یک رویکرد همگرایانه برای مقابله با تهدیدات سایبری عوامل غیردولتی، نظام فکری منسجم برای ضربه زدن به سایر دول را طرح ریزی نموده اند. در سالهای آغازین پس از جنگ سرد، پژوهشگرانی - رانفلت3 و آرکویلا - 4 که برای موسسه رند کار میکردند، گزارشی در مورد آنچه »مدل نبرد مبتنی بر فناوری برتر«5 خواندهاند، ارائه دادند.
هرچند بعضی از نویسندگان ادعا کردهاند که این بحثهای نظری، نارسا و ناقص بوده؛ اما نظریهای که اقامه شده بود، مدتها پیش از این، یعنی قبل از سال 1995 میلادی، در درون تشکیلات ارتش ایالاتمتحده امریکا اعتبار یافته بود. بخش اعظم بحثهای اولیه در این حوزه یا به بررسی تهدیدهای ناشی از فعالیتهای هکرهای آزاد6 علیه جامعه اختصاص مییافت و یا در سطح وسیعتر، احتمالات نظریه پردازانه را میکاوید - هالپین و دیگران، 1389، . - 12 این نوع رویکردها چالشهای حقوقی برای تامین امنیت فضای تبادل اطلاعات را بیش از پیش نموده و ضرورت پیریزی نظام حقوقی جامع و مانع را نمایان میسازد.
اما بررسی چالشهای تقنینی نیازمند شناخت بنیادین نسبت به مفاهیم پایه این حوزه نوپاست. واژه سایبر یا سایبرنتیکس7 اولین بار توسط ریاضیدان امریکایی به نام نوربرت وینر 8 در کتابی که ایشان در زمینه کنترل و ارتباط بین حیوانها و ماشینها نگاشته بود، بکار گرفته شد. ریشه اصلی این کلمه از واژه یونانی Kybernetes به معنی سکاندار یا فرماندار گرفته شده است - . - Henderson, 2009,124 امروزه به بخشی از جهان مجازی9 شامل اینترنت، شبکههای کامپیوتری و غیره فضای سایبری10 گفته میشود،که البته دیگر بخشی از جهان واقعی است بهخصوص در حوزه امنیت ملی و استراتژی نظامی - . - Blank, 2013,406
معالوصف فضای سایبری، فضایی غیرمادی و ناملموس است که متشکل از صدها هزار کامپیوتر، سرویس، روتر11، سویچ و کابلهای فیبر نوری است که به هم متصل گشته و موجب عملکرد زیرساختها و نهادهای خصوصی و دولتی میگردد. در واقع این فضا شبکه به هم پیوسته زیرساختهای فنّاوری اطلاعاتی، اینترنت، شبکههای مخابراتی، سیستمهای رایانهای، کنترلکنندهها و پردازشگرها میباشد - The White House, 2003, .1 - به تازگی کمیته دائمی - شورای عالی - پدافند غیرعامل در » سند راهبردی پدافند سایبری کشور« به ارائه تعریف رسمی برخی از واژگان این حوزه پرداخته است. در ذیل ماده یک این سند، فضای سایبری اینگونه
