بخشی از مقاله
مقدمه
ایران از نخستین کشورهای جهان است که در آن کشاورزی و زراعت آغاز گردیدهاست. در قرن اول پیش از میلاد ایرانیها همه درختان میوهای که در یونان کشت میشده - به استثنای زیتون - با هجوم اسکندر کشاورزی ایران رو به زوال گذاشت و بسیاری از مزارع از بین رفت و این وضع تا زمان به حکومت رسیدن اردشیر بابکان ادامه یافت . پس از آن ساسانیان به بازسازی قناتها و تشویق و گسترش کشاورزی، باغبانی و دامپروری پرداختند.
پس از ساسانیان تا حمله مغول، کشاورزی ایران به تناوب دچار رکود شد و پیشرفتی در زمان بنی عباس و حکومتهای محلی - گردید. با وجود اینکه ایران کشور وسیعی است ولی در مجموع خاک آن برای کشاورزی در ابعاد بزرگ کاملا مناسب نیست. تنها 12 از مساحت کشور یعنی کمتر از 200 هزار کیلومتر مربع تا به حال تحت عملیات کشاورزی قرار گرفته است. از طرفی زمین های زیر کشت آبی و دیم در حدود شانزده میلیون هکتار برآورد می شود و از این زمین ها حدود نیمی از آن کشت آبی و نیمی دیگر به صورت دیم کشت می شود.
این در حالی است که هنوز 63 زمینهای با ظرفیت کشت و زرع دست نخورده باقی مانده است. یعنی تنها از حدود 50 تا 60 ظرفیت و استعداد زمینهایی که تحت عملیات کشاورزی است استفاده میگردد . - fa.wikipedia.org/wiki - بطور کلی زمین های زیر کشت گشور را می توان به زیر گروه های کشت غلات - گندم. جوف شلتوک، - ، حبوبات - نخود. لوبیا و عدس، - و کشت محصولات صنعتی - پنبه، توتون، تنباکو و چغندر قند - دانست.
غلات - گندم. جوف شلتوک -
از حدود 13/05 میلیون هکتار محصولات سالانه برداشت شده در سال زراعی 1383B84 حدود 9/51 میلیون هکتار معادل 72/91 درصد به غلات اختصاص داشته است. محصولات گندم 73/06 درصد، جو 44/14 درصد ، شلتوک 6/6 درصد را سهم در غلات داشته اند. نمودار شماره 2 سطح زیر کشت غلات بین سال های 1961 - 2014 را نشان می دهد - FAO 2017 - حبوبات - نخود. لوبیا .عدس - حدود 908 هزار هکتار معادل 6/96 درصد از اراضی محصولات سالانه برداشت شده در سال زراعی 1383B84 به حبوبات اختصاص یافته است که از این مقدار نخود59/3 درصد وعدس 24/84 درصد و لوبیا 13/36 درصد از سطح کاشت را به خود اختصاص دادند.
صنعتی - پنبه، توتون، تنباکو و چغندر قند -
در سال 1383B84 محصولات صنعتی با سطح برداشت حدود 7/5 هزار هکتار معادل 5/4 درصد سهم در سطح برداشت محصولات کشور را شامل شده است. از این مقدار پنبه با 22/62 درصد، چغندر با 21/67 درصد، توتون، تنباکو، نیشکر و سویا نیز مجموعا 22/6 درصد از سطح کشت را به خود اختصاص دادند. نمودار شماره 3 میزان فعالیت های مختلف کشاورزی بین سال های 1961 - 2015 را نشان می دهد - FAO 2017 - نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی سال 93 از سوی مرکز آمار ایران نشان می دهد که اراضی کشاورزی کشور حدود 16477 هزار هکتار است. این اراضی توسط 3359 هزار بهرهبرداری کشاورزی با زمین مورد استفاده در فعالیتهای زراعت و باغداری است و سهم هر بهرهبرداری بهطور متوسط 4/9 هکتار میشود.
از کل اراضی کشاورزی کشور 46/2 درصد، اراضی کشاورزی آبی با میانگین 2/9 هکتار برای هر بهرهبرداری دارای اراضی آبی و بقیه اراضی دیم با میانگین 6/9 هکتار برای هر بهرهبردار دارای اراضی دیم است. از اراضی کشاورزی آبی 78/7 درصد به اراضی زراعی آبی - زیر کشت و آیش - و بقیه به اراضی باغ و قلمستان آبی اختصاص دارد. نسبت اراضی زراعی دیم به کل اراضی کشاورزی دیم برابر با 98/1 درصد است.
توزیع فراوانی بهرهبرداریهای کشاورزی در طبقات وسعت اراضی کشاورزی، نشان میدهد که فراوانی نسبی بهرهبردارهای کمزمین، خیلی زیاد است هر چند که مقدار زمین کشاورزی در اختیار آنها زیاد نیست. از اراضی زیر کشت محصولات سالانه، 6476 هزار هکتار به کشت گندم، 2070 هزار هکتار به کشت جو و 383 هزار هکتار به کشت برنج و بقیه به کشت سایر محصولات سالانه اختصاص داشته است . - www.farsnews.com -
