بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیرپذیری وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها از جایگاه فعالیت های دولت در اشتغال زایی و کارآفرینی هست. پژوهش حاضر به لحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی هست. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کلیه سرپرستان خانوارهای روستاهای بالای 20 خانوار دهستان کلاشی شهرستان جوانرود به تعداد 870 می باشند که بر اساس فرمول کوکران تعداد 267 به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند که بر حسب جمعیت خانوار روستایی، پرسشنامه ها بین آن ها توزیع شد.
ابزار گردآوری داده ها مشتمل بر دو پرسشنامه فعالیت های اشتغال زایی و کارآفرینی دولت به تعداد سؤالات 15 و پرسشنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی روستا به تعداد 20 سؤال هست که روایی آن بر اساس نظر اساتید مطرح مورد تائید واقع شده و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 0/83 مورد تائید واقع گردیده است. دادههای گردآوری شده بر اساس آزمون کولموگروف-اسمیرنف و رگرسیون در نرم افزار spss22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج بیانگر آن است که به طور کلی فعالیت های کارآفرینی و اشتغال زایی دولت در روستاهای دهستان کلاشی در سطح اطمینان 95 درصد و میزان معناداری 0,000 بر توسعه اقتصادی و اجتماعی تأثیر داشته است. بر همین مبنا فعالیت های کارآفرینی و اشتغال زایی دولت بر زیرمجموعه های اقتصادی و اجتماعی نیز در سطح اطمینان 95 درصد و میزان معناداری 0,000 نیز تأثیر داشته است. این امر به گونه ای هست که با توجه به ضریب بتای بیشتر عامل اجتماعی که 0,28 هست، می توان بیان داشت که فعالیت های کارآفرینی و اشتغال زایی دولت بر شاخص توسعه اجتماعی در روستاهای دهستان کلاشی نسبت به توسعه اقتصادی تأثیر بیشتری داشته است.
-1مقدمه و بیان مسأله
وجود فقر در نواحی روستایی وعدم دسترسی به امکانات و منابع، نبود کارکنان ماهر و آموزش دیده و زیرساختار ارتباطی ضعیف، توسعه کارآفرینی را در روستاها با مشکلات زیادی مواجه ساخته است. . همچنین تعداد مراکز دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی و مراکز حمایت کننده از کارآفرینان در روستاها کمتر است که این امر مشکل عمدهای بر سر راه توسعه روستایی هست - کرد و همکاران، - 1 :1395 در حالی که بخش وسیعی از جغرافیا و جمعیت هر کشور به روستاها اختصاص دارد که با وجود تلاش های بسیاری که برای توانمندسازی روستاها صورت گرفته، این سیاستها در بهبود عملکرد اقتصادی نواحی روستایی تا حد زیادی بیاثر بودهاند، تا جایی که فاصله میان عملکرد اقتصادی نواحی شهری و روستایی حتی در کشورهای پیشرفته جهاندائماً رو به افزایش است.
امروزه آگاهی از امکانات و تنگناهای نواحی روستایی و تحلیل آنها در فرایند برنامهریزی توسعهی روستایی اهمیت بسزایی دارد و نوعی ضرورت جهت ارائه طرحها و برنامههای توسعه محسوب میشود - یعقوبی و همکاران، . - 149 :1392 توسعه پایدار روستایی از جمله آخرین دست آورد های انسانی در زمینه توسعه محسوب میگردد که در دهه 90 و در پی نا کارآمدی دیگر رویکرد های رایج در ادوار گذشته و به منظور بر آوردن نیاز های نسلهای کنونی ضمن پرهیز از به مخاطره انداختن تأمین نیاز های نسلهای آتی هست
توسعه اجتماعی و اقتصادی روستایی در چند دههی اخیر همواره یکی از دغدغه های اصلی توسعه در ایران و اکثر کشورهای در حال توسعه بوده است. توسعهی روستایی با نوین سازی جامعهی روستایی و خارج نمودن آن از انزوایسنّتی با اقتصادملّی عجین شده است - یدقار، . - 71 :1383 روستا به عنوان مبدا تقسیمات کشوری و تولید کننده بخش عمدهای از منابع غذایی از طریق محصولات کشاورزی، باغداری و دامپروری؛ نقش به سزایی در تولید ناخالص داخلی و اقتصاد ملی دارد. اما با بروز شرایط مختلف بیرونی مانند شرایط جوی و کاهش درآمد و کمبود امکانات و عوامل درونی مانند تغییر ذایقه ها ، علایق و توقعات،اشتغال به این فعالیتها در روستا به طور چشم گیری کاهش یافته و به دنبال آن معضلاتی مانند مهاجرت به شهرها، حاشیه نشینی و افزایش شغلهای کاذب، به دلایلی چون عوامل طبیعی و اقتصادی ، به وجود آمده است
حمایتهای دولتی به عنوان پایه اساسی برای توسعه در بسیاری از موارد مدنظر هست که در کشورهای مختلف به این امر به خوبی پرداخته شده است. حمایتهای دولتی در قالب اختصاص اعتبارات، پیگیری برنامهها، نیازهای آموزشی، نظام بودجه ریزی و تهیه زیرساختهای مختلف توسعه مدنظر هست. در واقع امروزه بهبود و ارتقاء زندگی مردم در ایعاد مختلف، در چارچوب فرآیند توسعه، یکی از اصلی ترین دغدغههای دولتهای امروزی به شمار میرود؛ لذا کشورهای مختلف می کوشند زمینهها و بسترهای لازم برای شکلگیری و رشد و توسعهی را در اجتماعات انسانی در سطوح مختلف فراهم سازند تا جایگاه و نقش خود را در معاملات جهانی ارتقا دهند. دستیابی به چنین هدف هایی، مستلزم ایجاد بسترهای مناسب در فراهم کردن زیرساختهای توسعه است که از وظایف و سیاست گذاری دولتها به شمار میرود.
در این راستا روستاها نیز مستثنی از این امر نبوده و نیازمند زیرساختهای مناسب برای قرارگیری در مسیر توسعهی پایدار می باشند - سجاسی قیداری و همکاران، . - 7 :1396 هدف از استقرار دولتها بسیار متفاوت و متنوع است؛ اما یکی از اساسیترین اهداف همهی دولت ها فراهم ساختن رفاه و توسعه برای آحاد جامعه اعم از شهری و روستایی است. استراتژیهای مختلفی از سوی صاحب نظران مختلف مطرح شده است. برنامه ریزیهای عمرانی، رفاهی و خدماتی باهدف ایجاد برابری و عدالت در جامعهی روستایی و برخورداری این قشر از جامعه از تسهیلات و خدمات اجتماعی و کاهش نابرابریهای موجود بین شهر و روستا از جملهی این راه کارهاست تا با کاهش فقر و نابرابری، زمینهی ماندگاری جمعیت در روستاها را فراهم ساخته و روستاها به عنوان کانون تولید به کانون مصرف در شهرها تبدیل نگردیده، مانع بروز مشکلات عدیده در جامعه شهری نشوند
بر این اساس حمایتهای دولتی و فعالیتهای آن در اشتغالزایی و کارآفرینی چنانچه بر اساس روش برنامه ریزی شده و اصولی باشد میتواند زمینه ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها را فراهم نماید. بر این اساس در پژوهش حاضر برای سنجش دقیق آن به بررسی این امر پرداخته شده است که آیا فعالیتهای دولت در اشتغالزایی و کارآفرینی میتواند زمینه ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها را فراهم نماید؟
-2پیشینه پژوهش
حمیدیان و همکاران - - 1396 در پژوهشی به ارزیابی نقش سرمایه گذاری های عمرانی - رفاهی دولت در تثبیت جمعیت روستایی - مطالعهی موردی: دهستان پیراکوه شهرستان جوین اقدام کردهاند که منطقهی موردمطالعه شامل 16 روستا در موقعیتهای مختلف دشتی، دامنهای و پای کوهی و کوهستانی در دهستان پیراکوه از شهرستان جوین است که در دو مقطع قبل از سال 1365 و بعدازآن تا سال 1390 به لحاظ میزان اقدام و سطح خدمات ارایه شده از سوی دولت بررسی و ارتباط آن با تحولات جمعیتی در این مقاطع تحلیل گردید.
نتایج حاکی از آن است که علی رغم افزایش قابل توجه در ارایه ی خدمات عمرانی، رفاهی و ... در بعد از سال 1365 نسبت به قبل از آن، جمعیت نه تنها افزایش نیافته، بلکه در بسیار موارد دارای رشد منفی نیز بوده است. بر این اساس، بین میزان سرمایه گذاری های دولتی در منطقه و تثبیت جمعیت، آن طورکه انتظار می رفت، ارتباط معنیداری وجود نداشته و افزایش میزان سرمایه گذاری های دولتی نتوانسته است به تثبیت جمعیت در منطقه بینجامد که این مسیله میتواند بیانگر این واقعیت باشد که کاهش جمعیت روستایی علاوه بر تأثیر عوامل دموگرافیک، ریشه در مهاجرت روستا - شهری داشته که در بررسی علل و عوامل آن باید علاوه بر رفع تبعیضها و تفاوتهای زندگی شهری و روستایی و کاهش نابرابریها در این دو فضا به ابعاد دیگر مسیله نیز توجه نمود.
سجاسی قیداری و همکاران - - 1396 در مقالهای به تبیین سیاست گذاریهای زیرساختی در توسعهی کارآفرینی روستایی اقدام نموده است که این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانهای و اسنادی و با بهرهگیری از منابع متعدد لاتین و فارسی به صورت توصیفی تحلیلی و تطبیقی- مقایسهای انجام شده است. هم چنین با توجه به نظر کارآفرینان و با استفاده از مدل FAHP مهم ترین زیرساخت کارآفرینی شناسایی گردید. بدین منظور، با توجه به تحقیقات انجام شده در این خصوص و با پشتوانهی نظری توسعه و گسترش امکانات زیربنایی در نواحی روستایی برای کارآفرینی، موجب رونق تولیدات صنعتی روستا و رونق و پایداری تولیدات کشاورزی، افزایش اشتغال، بهبود درآمد و درمجموع بهبود کیفیت زندگی میشود؛
