بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به شیوهی تحلیلی وتوصیفی ارئه شده است. هدف آن بیان کاربرد مولفهایِ کلامی وغیرکلامیِ تقویتکننده، درکیفیتبخشی به بازخوردها وپسخورانهای ارزشیابی توصیفی به دانشآموزان توسط معلّمان،همسو با برنامهی درسی ملّی بود.تحلیلی پژوهش به پیروی از مدل تحلیلی - الیس، - 1985،بود. شعار اصلی ارزشیابی توصیفی »ارزشیابی درخدمت یادگیری« است واین گفته زمانی محقق خواهد شد که ما دانشآموزان را متوجّه نحوهی یادگرفتن یادگیری خود نماییم وبه عبارتی به سطح »فراشناخت«برسانیم. نیل به این هدف بزرگ بستگی به نحوهی ارئهی بازخوردها وپسخورانهای کلامی وغیرکلامی به دانشآموزان توسط معلّمان در ضمن یا پایان ارزشیابیها دارد.در نگاه نوین به ارزشیابی،در سراسرمکاتب یادگیری وارزشیابی جهان، بازخوردها وپسخوراندها نقش درمانکننده دارند.از این دریچه به نظرمیرسد که بسیاری از معلّمان ما باید درخصوص نحوهی به کارگیری تقویت
-1مقدمه:
پیشرفت همهجانبه وپایدار هرجامعه نیازمند وجود انسانهای مؤمن،متعهد،خلاق،کارآمد،منضبط،دارای انگیزه،امیدوار،فعّال ودرستکاراست که درحرکت جامعه بهسوی پیشرفت موردنظر،نقشاساسی ایفا مینماید. - سندتحول،. - 149:1390 رسالت پیامبران الهی و جانشینان آنها مبتنی تربیت اجتماعی انسانها بوده است،زیرا انسان در کشاکش دو جریان متضاد خیر و شرّ قرار دارد و بالقوه امکان رویآوردن به هر کدام را دارد.درقرآن کریم نیز به این موضوع اشاره شده استُ.
در جهان امروز امنیت ، استقلال ، توسعه و تعالی کشور ها و ملت ها به وجود انسان های شایسته و کار آمد وابسته است؛ زیرا به نسبتی که زندگی پیچیده شده است ضرورت فعلیت بخشیدن به مقتضیات تربیتی وآموزشی نیز بیشتر میشود.یکی از اصول بنیادی حاکم بر رفتار این است که انسان ها در فعالیت هایی شرکت میکنند که پیامدهای ارزشمندی برای آنها داشته باشد ما بنا به تجربه،اعمالی را که پیامد و نتایج اندک و یا اثرات ناخواسته و نا خوشایند در پی دارند ادامه نمی دهیم . - ارگایل ، . - 65 : 1983لذانقش تقویتکنندهها وعوامل بازدارنده درمداومت اعمال وافعال مثبت دانشآموزان وتحوّل در یادگیری بسیارمهّم است.
-1-1اهداف :
-1 بیان چگونگی به کارگیری راهکارهای استفاده ازمولفههای کلامی وغیرکلامی، در ارزشیابی توصیفی
-2 تفسیر انواع تقویت کنندههای کلامی غیرکلامی در ارزشیابی توصیفی.
-3 کیفیت بخشی به ارزشیابی توصیفی با اعمال تقویتکنندهها درارائهی بازخوردها وپسخورانها
-2بیان مسئله و ضرورت پژوهش:
آدمی موجودی است در معرض انواع مخاطرات و تهدیدهای درونی و بیرونی . بسیاری از آسیبهای فعلی تعلیم و تربیت به فقدان نگاه جامع ومتوازن و نظاموار و یک جانبهنگری و نگرش کاریکاتوری است به آموزش ،ارزشیابی وپروش است که خسارتهای زیادی به بار آورده و میآورد. از دیدگاه برنامهی درسیملّی به مفهوم تربیت به جای تعلیم و از مفهوم علم به معنای علم معرفتی،نه فقط تجربهی- حسی بحث میشود. - سند تحول،همان - متأسفانه! گاهی مواقعتوجّهجدّی وکافی به خصوص نحوهی واکنش به رفتارهای کلامی وغیرکلامی دانشآموزان نمیشود.به جرأت میتوان گفت که بزرگترین چالش روبه روی ارزشیابی توصیفی عدم تغییر در نگرش معلّمان نسبت به نگاه نوبنمهوه جانبه به ارزشیابی توصیفی است و اوّلین گام ایجاد تغییر باید در تحوّل نحوهی پسخوران وبازخورد معلمان به عنوان هدایت گر ان ودرمانگران مشکلات آموزشی وتربیتی دانشآموزان دنبال شود.
-1-2سوالات پژوهش:
-1-1-2 نقش مولفههای کلامی وغیرکلامی در تقویت یادگیری همسوباارزشیابی توصیفی درچیست؟
-2-1-2چگونه میتوان به نحوهی بازخورد وپسخوان آزمونکهای عملکردی کیفیت وکارایی بخشید؟
-3ملاحظات نظری :
انسان موجودی آزاد و مختار است و به افتضای این آزادی حق انتخاب و اختیار دارد. تحقق اختیار در معنی حقیقی آن گزینش خیر است و اجتناب از شرور نیز مرهون گزینش احسن و التزام آگاهانه و اختیاری اوست .سند تحول : . - 18این مقال به تعریف هریک از اصطلاحاتمهّم میپردازیم:خاموشی: - هاسیِ و دیگران، - 1980خاموشی را با کاسته شدن پیامدهای مثبت ارزشمند اعمال ما در مقابل رفتار نامناسب میدانند که باعث کاهش رفتار نامناسب میشود.
تقویت مثبت: وقتی رفتاری موجب رویدادی می شود که بدون تقویت اتفاق نمیافتد آنگاه افزایش این رفتار نتیجهی تقویت مثبت است.تقویت منفی: - گرین ّ، - 1977میگوید : در این نوع روش برای تداوم عمل مورد نظر محرک های آزاردهنده را از محیط دور می کنند یا مقدار آن را کاهش می دهند و یا به کل قطع میکنند تقویت منفی با تنبیه فرق دارد در تنبیه احتمال وقوع رفتار منفی را کاهش میدهد اما در تقویت منفی احتمال وقوع رفتار مثبت را افزایش میدهد.
-4 پیشینه:
روانشناسان تربیتی و بالینی در خصوص افزایش یا کاهش رفتارها مواردی مثل تنبیه،خاموشی،تقویت مثبت ،تقویت منفی،تشویق و مولفههای کلامی و غیرکلامی را دستهبندی کردهاند.یکی از جمله مشکلاتی که در حوزه ی رفتارهای آموزشی وتربیتی در دانش آموزان شکل گرفته است این است که - بروفی ، - 1981 معتقد است:»معلّمان از تحسین برای به حد اکثر رساندن تقویت رفتارهای مطلوب و پیشرفت دانش آموزان استفاده نمی کنند. - «دیویی ، - 1988 ،در خصوص تشویق و تنبیه گفته است:» اگر در موقعیت های میان فردی از تقویت به خوبی استفاده کنیم در اصلاح رفتار حتما" مؤثر خواهد بود. -
« اون هارجی ، 1390 به نقل از شواتز، - 1989 آورده است:» اگر تقویت کنندهها را به انجام رفتارهای خوب موکول کنیم یادگیری طولانی و خالی از لطف است - همان، - 106،در خصوص انواع روشهای مرتبط تقویت رفتارهای تربیتی و آموزشی و ارتباطات میان فردی در جامعه آمده است که،خاموشی ، تقویت منفی ، تذکر در مقابل ترغیب و مولفه های غیر کلامی مثل دور شدن در مقابل مجاورت ، روی گرداندن و بی توجهی از طریق گوش ندادن به صحبت شخص خاطی و قطع صحبت وی و اخم کردن عوامل بازدارنده وحذف کنندهی مشکلات اموزشی وتربیتی محسوب میشوند و تقویت مثبت با انواع تقویت کننده های اولیه ، شرطی ، اجتماعی ، حسی ، فعالیتی نیابتی و مولفه های کلامی نخستین و ترغیب و تصدیق و تأیید مجاورت نزدیک ، توجه چهره به چهره ، گشاده رویی عامل مداومت به افعال واعمال ارزشمند آموزشی وتربیتی هستند.
- همان:. - 80تعامل کنندگان باید دربارهی خصوصیات و ویژگیهای رفتاری و نگرش ها و ارزش های محیطی و اجتماعی یکدیگر اطلاعاتی داشته باشند.آن ها میگویند ما نمیتوانیم بدون آگاهیهای اولیه از مشاهدات ظاهری دست به تشویق یا تنبیه و یا ارزیابی شخصیت،هوش،پایگاه اجتماعی افراد بزنیم بلکه باید از روی رفتارهایش دست به استنباط بزنیم زیرا افراد برای ارایه ی خود به دیگران تصویری ویژه از خود به جای میگذارند.
