بخشی از مقاله
چکیده
هشدارهای مکرر مقام معظم رهبری در مورد هجوم فرهنگی، شبیخون و ناتوی فرهنگی نشاندهندهی اهمیت ابزارهای جنگ نرم است. لذا در این جستار با الگو قرار دادن سخنان معظمله به تبیین روند بحث تهاجم فرهنگی پرداخته و به این نتیجه میرسیم که سخنان ایشان از ابتدا تا کنون از نظام هماهنگی برخوردار است، به گونهایی که اجزائش یک کل نظاممند را تشکیل میدهد که استمرار گفتمان فکری امام خمینی - ره - است و با رویکرد اجتهادی به مسائل میپردازد. لذا این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل گفتمان معظمله پرداخته و با توجه به اهمیت موضوع و هدف جنگ نرم که مواجههی کشورها با چالش و سپس تغییر، براندازی و تسخیر، بدون جنگ و خونریزی می باشد، به این سوال پاسخ خواهد داد که: »مقام معظم رهبری طی چند دههی اخیر طرحها و اقداماتی را که دشمنان علیه نظام اسلامی در زمینهی فرهنگ در دستور کار داشتهاند، ذیل چه مفاهیمی تحلیل کردهاند؟« معظم له توطئههای دشمن را در قالب مفاهیمی مانند " تهاجم، شبیخون، نفوذ، ناتوی فرهنگی و جنگ نرم وجنگ رسانهایی"را تبیین و با بصیرت و دوراندیشی نقشهی دشمن را گوشزد نموده و راهکارهای ارزشمندی جهت مبارزه و رویارویی با دشمنان بیان نمودند که به تبیین و تحلیل آنها خواهیم پرداخت.
واژگان کلیدی: آیه االله خامنه ایی، تهاجم فرهنگی، بصیرت، شبیخون فرهنگی، نفوذ، جنگ نرم، جنگ رسانهایی
مقدمه و بیان مسأله
مهمترین روش مبارزه با انقلاب اسلامی پس از پیروزی انقلاب جنگ افروزی بود که دشمن با تلاش و جدیت آن را براه انداخت از جمله: دعواهای قومی در نقاط مختلف کشور، ترور، تحریم، جنگ نظامی - صحرای طبس و.. - و جنگ هشت ساله با عراق که ظالمانهترین جنگ قرن اخیر میباشد، که برای تغییر و سرنگونی انقلاب اسلامی ایران به کار گرفته شد. به همین دلیل بود که امام خمینی - ره - فرمودند:"اینها از اسلام میترسند. اسلام بود که جوانها را غلبه داد بر توپ و تانک و همه چیزها، بر همه قدرتها ملت را غلبه داد." - امام خمینی، 1385، ج 8، ص - 489
امّا مبارزه و تهاجم فرهنگی علیه نظام اسلام زمانی آغاز شد که دشمنان در جنگ تحمیلی که شیوهایی سخت افزاری برای براندازی انقلاب اسلامی بود با شکست مواجه شدند و بدلیل ناکارآمدی این شیوه، به راهبردهای جدیدی از مبارزه اقدام نمودند، مقام معظم رهبری نیز از همان روزهای آغازین، نقشهی دشمن را آشکار نموده و از یک واقعیت تلخ غیر قابل انکار پرده برداشت زیرا ایشان معتقدند شیوهی جدید مبارزهی دشمن به وسیلهی ابزارهای فرهنگی و با دروغ، نفوذ و شایعهپراکنی در گذشته و با ابزارهای ارتباطی پیشرفته، گسترش پیدا کرده و بهصورت خزنده شروع و به سمت جلو حرکت میکند، لذا بسیاری از افراد آن را تشخیص نمیدهند.
در این جنگ، دشمن ادبیات خاصی دارد از جمله تاریک نشان دادن آینده، ایجاد شک و شبهه برای ترس و اضطراب مردم و خسته نمودن افراد متدین و انقلابی، همچنین تلاش میشود تا مهاجم را بسیار قدرتمند وپیروز نشان دهد و با نمادسازی، تصویری نومید، مأیوس و شکست خورده از طرف مقابل نشان دهد. یکی از اصول و قواعد این جنگ با ظرافت و جلوههای ویژه، در باورها و اعتقادات بنیادین تردید ایجاد نموده و کم کم بر دامنهی این شکها بیفزاید و نهایتا در صورت توفیق، تغییرات اساسی در اعتقادت و باورها و ارزشها ایجاد نماید و جامعه را از درون تهی نماید و بر آنها مسلط گردد. بر این اساس مقام معظم رهبری توطئههای دشمن را با بصیرت و دقت رصد نموده و در مقابله با هر کدام از تحرکات دشمن، را به صورت نظاممند مورد مداقّه قرار دادهاند که نشانهی اهمیت موضوع میباشد و در این پژوهش بهصورت خلاصه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
چیستی فرهنگ و تهاجم فرهنگی:
فرهنگ یکی از پیچیدهترین مفاهیم در علوم اجتماعی است و بیش از 200 تعریف درباره آن وجود دارد."فرهنگ کلیت در هم بافتهای است شامل دانش، دین، قانون، اخلاقیات، آداب، رسوم و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی همچون عضوی از جامعه به دست میآورد." - آشوری، 1357، ص 47 به نقل از پورحسن، - 1393حضرت آیه االله خامنهایی نیز فرهنگ را اینچنین تعریف نموده است:"فرهنگ یک جامعه اساس هویت آن جامعه است. فرهنگ که میگوییم اعم از: مظاهر فرهنگی مانند زبان و خط وامثال اینها و آنچه باطن و اصل تشکیلدهنده پیکرهی فرهنگ ملی است، مثل: عقاید، آداب اجتماعی، مواریث ملی، خصلتهای بومی و قومی. اینها ارکان و مصالح تشکیلدهنده فرهنگ یک ملت است." 1383/10/8 - در دیدار اعضای شورای عالی فرهنگی -
از آنجا که فرهنگ همهی جنبههای زندگی آدمی را در برمیگیرد و این جامعیت اثرگذاری آن را بیشتر و رویارویی با مخالفان را در این مسیر با مشکل مواجه میکند.لذا مقام معظم رهبری در این زمینه تأکید دارند و میفرمایند:"به همهی کسانی که اهل کار فرهنگیاند، دائم میگوییم، به بعضی تکرار میکنیم، به بعضی التماس میکنیم، بعضی را در اینجا جمع میکنیم و به بعضی پیغام میدهیم که "آقا کار فرهنگی بکنید" جواب کار فرهنگی باطل، کار فرهنگی حقّ است. 1373/6/21 - در دیدار باهنرمندان و مسئولان عالی کشور - »جیمز بیل« ایرانشناس آمریکایی ، پیش از هر اندیشمند آمریکایی و سالها قبل از »جوزف نای« موضوع قدرت نرم را مطرح کرد.
وی نقش شهادت و جهاد به مثابه مؤلفههای قدرت نرم ایران را در نابرابرترین جنگ تاریخ معاصر چنین بیان کرده است:»خمیرمایه روحیه بالا که پشتوانه تلاشهای جنگی ایران است در مفاهیم جهاد و شهادت نهفته است لیکن هر مسلمان معتقد ذاتا آن را درک میکند، نظام اعتقادی اسلام که مفاهیم جهاد و شهادت اساس آن است، تأثیرات بسیاری بر روحیه و شادابی جمهوری اسلامی ایران دارد. این نظام اعتقادی اشکال قدرتمندی از شهادت و بیباکیرا میآفریند که برای پیروزی در صحنه نبرد حیاتی است.« - بیل، 1368، ص420-423 به نقل از پورحسن، - 1393بر همین اساس مقام معظم رهبری فرمود:
