بخشی از مقاله
ژئومورفولوژی مؤثر بر معابر شهری شهر بجنورد
چکیده
هر شهر به عنوان یک کل متشکل از کاربری هایی است که در کنار یکدیگر زمینهای شهری را شکل میدهند که هر یک ازاین کاربریها به اقتضای نیاز شهروندان و خصوصیات فیزیکی شهر متفاوت از یکدیگر میباشند.شبکه معابر (شبکه ارتباطی) در شهرها کمتر از یک سوم از کل زمینهای شهری را به خود اختصاص داده است و استخوان بندی شهر را تشکیل میدهد.در شکل گیری و ساخت مورفولوژی شهر هر یک از عناصر طبیعی و انسانی نقش به سزایی دارند که در میان عوامل انسانی، شبکه معابر و خیابانها و در مجموع شبکههای ارتباطی یکی از مهمترین عوامل در ساخت مورفولوژیک یک شهر میباشد. چنانکه خیابانها شبکه مورفولوژیک شهر را به صورت یکپارچه نشان میدهند.البته عوامل توپوگرافی زمین شهر نیز مثل جلگه، پایکوه، میزان شیب زمین، و جریان رودخانه هر کدام به گونهای در میزان توسعه خیابانها و کیفیت شبکه بندی آنها و در نهایت در ساخت فرم و شکل شهر موثرند.
البته ناگفته نماند که علاوه بر مطالعات ژئومورفولوژی، سایر مطالعات جغرافیایی نیز در مکان گزینی شهرها و برنامه ریزی شهری اهمیت فوق العادهای دارند و بی توجهی به آنها خسارات جبران ناپذیری را دراینده به وجود خواهد آورد.
در تهیه طرحهای توسعه شهری نیز، کاربری حمل و نقل و انبار شامل کلیه راههای زمینی، آبی و هوایی میباشد که در واقع هر یک ازاین راهها مجموعهای از سیستم حمل و نقل و ارتباطی شهر میباشند که شامل پایانه ها، فرودگاه ها، ایستگاههای راه آهن، تاسیسات بندری، سردخانه، انبار، سیلو، پارکینگ عمومی است که معمولا در طرحها با رنگ خاکستری و بنفش تیره و یا بنفش روشن نشان داده میشود. دراین تحقیق سعی شده است تا به بررسی شبکه معابر در شهرها راههای زمینی اعم از شریانی درجه 1و2، جمع کننده، محلی، و دسترسی، پیاده روها و خطوط ریلی و نقش هر یک از آنها در شهر در جهت حل معضلات رفت و آمدی در شهرو تاثیر آنها در چگونگی شکل گیری مورفولوژی شهر پرداخته شود. شهرهای ساحلی، شهرهای کوهستانی و کوهپایهای، شهرهای رودخانهای هرکدام مورفولوژی خاص خود را دارد که در هر یک ازاین نوع از شهرها شبکه معابر به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل در شکل دهی مورفولوژی شهرهاست البته دراین بین نمی توان نقش عوامل طبیعی را فراموش کرد. اما دراین بین آنچه که مد نظراین تحقیق می باشد بررسی نقش شبکه معابر است که به عنوان یکی از اساسی ترین عوامل در شهرها در ساخت استخوان بندی شهر است .در این مقاله سعی بر این خواهد بود که پدیدهها و فرآیندهای ژئومورفولوژیکی که بر مکان گزینی معابر شهر بجنورد مؤثرند، به طور مختصر تحلیل و پیامدهای عدم توجه به آنها به برنامه ریزان شهری یادآوری شود.
واژگان کلیدی: ژئومورفولوژی، برنامه ریزی شهری، معابر شهری، مورفولوژی شهری، شهربجنورد.
1
مقدمه:
نیاکان ما در گذشته در مکان گزینی شهرها، بیشتر به تجربه تکیه داشتند که در بسیاری از مواقع با علم روز هماهنگ نبود، ولی امروزه زندگی ساده آن زمان به زندگی پیچیده شهری تبدیل شده است و مردم شهرهای پیشرفته و صنعتی با سیستم فاضلاب، مترو و آسمانخراش و. .. مأنوس شده اند. در زمانهای قدیم اگر مکانی دور از دسترس سیل بود یا موقعیت پناهگاهی و یا سوق الجیشی میداشت، سایر عوامل مؤثر در مکان گزینی شهر را تحت الشعاع قرار میداد و یا مورد بی توجهی قرار میگرفت؛ اما در عصر جدید، ژئومورفولوژی شهری برای مسوولان و مردم اهمیت زیادی دارد و در صورت غفلت و بی توجهی به آن خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
اصولا استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است، زیرا عوارض و پدیدههای طبیعی در مکان گزینی، پراکندگی، حوزه نفوذ، توسعه فیزیکی، مورفولوژی شهری و امثال آن اثر قاطعی دارند و گاه به عنوان یک عامل مثبت و زمانی به صورت یک عامل منفی و بازدارنده عمل میکنند. در هنگام احداث شهرها باید به دینامیسم محیط طبیعی مثل سیل، ز لزله، باد، گسل. .. توجه کافی مبذول داشت وگرنه شهر دراینده دچار مشکل خواهد شد. لذا شایسته است قبل از وقوع حوادث تلخ، دردناک و پرهزینه، مسوولان در هنگام احداث شهرها نسبت به پیش بینی وقوع وقایع اتفاقیه دغدغه لازم را داشته باشند و احساس مسوولیت کنند و علاوه بر اهمیت دادن به مطالعات ژئومورفولوژی، کار را به متخصصان امر بسپارند.
تعریف راه و خیابان در آئین نامه راههای شهری ـ بخش مبانی (وزارت مسکن وشهرسازی، (1374 چنین آمده است: «مجموعهای است که برای عبور وسایل نقلیه موتوری، دوچرخه و پیاده ساخته میشود. به راه در داخل آبادانیها، خیابان نیز اطلاق میشود، مگر در مورد راههایی که عملکرد برون شهری دارند ولی از داخل این مناطق میگذرند (راههای شریانی درجه (1 که اطلاق خیابان به آنها معمول نیست.« اهمیت ژئومورفولوژی شهری وقتی آشکار میشود که خسارات وارده زیاد و خارج از تحمل انسان باشد. سیل اگر در گذشته خانه ا
ی ساده و کپری را خراب مینمود، اثاث بسیار مختصر و ساده زندگی انسانها را خراب میکرد و با خود میبرد، اما امروزه به لحاظ گستردگی شهرها و پیچیدگی زندگی مدرن و توسعه تأسیسات شهری. .. خسارات زیاد و کمرشکن خواهد بود (رجایی، :1373 (208 امروزه ساختمانها ابعاد و سیعی به خودگرفته اند؛ شهرها وسعت قابل توجهی پیدا کرده اند و در حاشیه اکثر شهرها تأسیسات صنعتی توسعه یافته اند. بنابراین کوچکترین مسامحه و اشتباه در شرایط کنونی ممکن است خسارات جبران ناپذیری را به بار آورد؛ ازاین رو باید قبل ازایجاد ساختمانهای مطمئن و م قاوم، در مکان گزینی شهرها و انتخاب محل مناسب برای توسعه ساختمانها مطالعات و پژوهشهای دقیقی صورت گیرد (نادر صفت، .(191 : 1379
مطالعه فضای فیزیکی از مهم ترین وظایف برنامه ریزان شهری است و باید قبل از هر مطالعه دیگری صورت گیرد زیرا برنامه ریزیهای بعدی بر مبنا یاین مطالعه انجام میشود. در مطالعه فیزیکی شهرها باید شرایط ژئومورفولوژیکی، آب و هوایی، هیدرولوژیکی، زمین شناسی و. .. مطالعه گردد و ارتباط و تأثیر متقابلاین پدیدهها بر یکدیگر بررسی شود (رجایی، .(276 : 1373 البته لازم به ذکر است که برخی پدیدههای ژئومورفولوژیکی نه تنها همیشه به عنوان عوامل مخرب و بازدارنده در استقرار و توسعه شهرها محسوب نمی شوند، بلکه اگر برنامه ریزان شهری آگاهی کامل از نوع و کاربرد همه جانبه ژئومورفولوژیکیاین پدیدهها داشته
2
باشند، آنها را به عاملی مثبت در استقرار و توسعه شهرها تبدیل خوا هند ساخت و استفادهای بهینه و معقول از آنها به عمل خواهند آورد.
شهر بجنورد در شمال کشور واقع میباشد و یک شهر خطی است که اکثر خانهها وساختمانهای آن به صورت شمالی و جنوبی میباشد. این شهر در پهنه بندی زلزله در پهنهای با خطر نسبی زیاد قرار دارد. دراین تحقیق نقش ژئومورفولوژی در ساخت و سازهای معابر شهر بجنورد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بیان مسأله:
شهر به عنوان مکانی مهم به منظور حیات اجتماعی انسان آمایش یافته و مورد توجه بسیاری از علوم از جمله ژئومورفولوژی میباشد به طوریکه یکی از حوزههای مهم مورد مطالعه علم ژئومورفولوژی، ژئومورفولوژی شهری است. در این مورد نقش انسان و زندگی شهری در مطالعات ژئوموفولوژیکی از دو دیدگاه قابل بررسی است :یکی شناخت اشکال و واحدهای ژئومورفولوژی و دیگری تأثیر فعالیتهای انسانی براین واحدهاست.. (زمردیان، محمد جعفر،(1376 شبکه معابر یکی از اجزای سیستم حمل و نقل میباشد که اجزای شکل دهندهاین سیستم عبارتند از:
(1 شبکه راه ها، که شامل الف) اضلاع شبکه: معابر. خیابان. کوچه
ب) گره ها: محل برخورداین اضلاع در شهرها میباشند (تقاطع ها) درواقع تقاطعها یکی از مهمترین اجزای شبکه حمل ونقل شهری هستند،که به عنوان گرههای شبکه ومحل تلاقی معابر، از اهمیت خاصی برخوردار میباشند.
تقاطعها محل برخورد جریانهای ترافیک بوده و اصلی ترین عامل افزایش زمان سفر و میزان تاخیر جریانهای ترافیک میباشند. (چایچی مطلق،1387، ص .(58
(2وسایل نقلیه: که انواع مختلفی دارند از انواع سواریها تا وسایل حمل و نقل عمومی مثل اتوبوس، مترو و حتی دوچرخه و موتورسیکلت که همگی وسایل نقلیه اند و انسان و کالا را جابه جا میکنند.
(3ایستگاهها و پایانهها: مکانهاییاند که انسان و کالا از آنجا به نقاط مختلف جابه جا میشوند. ایستگاه جایی برای سوار و پیاده شدن انسان و بارگیری و باراندازی کالاست.
(4سیستم کنترل: که وظیفه کنترل، نظارت، مدیریت و کنترل سیستم را بر عهده دارد که چه مقررات و ضوابطی باید وجود داشته باشد تا وسایل نقلیه و انسانها در اضلاع و گرهها جابه جا شوند (محمودی پاتی، 1385، صص (25 که در میاناین اجزا به اصلی ترین و بنیادی ترین جز سیستم حمل و نقل یعنی شبکه معابر پرداخته میشود.
خدمات شهری یا خدمات معابر عمومی شهری یکی از عناصر اصلی توسعه شهرهاست که انجام فعالیتهای شهری را امکانپذیر میسازد.خدماتی چون حملونقل،فضاهای عمومی،ایمنی و امنیت شهری کاستیهای مدیریت شهری و منابع مالی و ظرفیت فنی، منجر به کمیابیهای گسترده منابع آب، الکتریسیته، حمل و نقل، ارتباطات و جمعآوری مواد زاید و زباله شده است.از این میان آنچه مد نظر ماست،مسأله زباله و مواد زاید جامد میباشد.یکی از معضلات جوامع انسانی انباشت زباله است که از دیرباز تاکنون مطرح بوده و اقدامات بهداشتی جهت دفع زباله در شهرهای بزرگ مستلزم مدیریت کارآ و پرداخت هزینههای زیادی میباشد(مرکز
3
مطالعات برنامهریزی شهری،.(1381 میتوان اذعان داشت که تولید مواد زاید جامد جزء لاینفک زندگی انسان است.رشد تکنولوژی و بهرهگیری بیشتر از منابع طبیعی و تبدیل انرژی (اکتشاف، استخراج، پالایش، تبدیل، تولید، توزیع و مصرف) بر ابعاد و پیچیدگی تولید مواد زاید جامد افزوده است.امروزه دفع مواد زاید،اختلالات زیادی بر اکوسیستمهای طبیعی دنیا و کشورها وارد کرده است.تولید روز افزون زبالههای خانگی و صنعتی و ضرورت اداره این مواد و در نهایت دفن بهداشتی زایدات،مسؤولان خدمات شهری را رد سراسر کشور با مشکل جدی مواجه ساخته است.اینکه چگونه و با چه مکانیزمی میتوان تولید مواد زاید جامد را کنترل کرد و در راستای اهداف سیستم مدیریت چه باید کرد تا خطری متوجه زیست انسانی و آلودگی شهرها نگردد،مسألهای است که مقاله حاضر به آن پرداخته است(عبدلی،(1372مشکل معابر شهری به عنوان خطر اصلی هموارهاین شهر را با تهدید جدی مواجه نموده است. در ژئومورفولوژی مبحث کوهستان، دشت، دره، گسلهای فعال، فرعی واصلی، ریزش، لغزش، فرورانش، بستر رودخانه، مناطق لرزه خیز و.... بررسی شود. بررسی ویژگیهای ژئومورفولوژیکی در ارتباط با توسعه فیزیکی شهر میتواند به شناخت نواحی مستعد توسعه شهری و نهایت بهبود معابر شهری منجر شود و جهات نامناسب برای توسعه شهری را مشخص کند شهر بجنورد در یک چاله ناودیسی قرار دارد که از دو طرف توسط رشته کوهها احاطه شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که بخش شمال و شمالشرق وجنوب غرب از نظر شیب توپوگرافی، وقوع حرکات دامنهای و زلزله دارای محدودیت توسعه است.
به طور کلی باید از احداث ساختمان در مجاورت گسلهای فعال و محل هایی که احتمال به وجود آمدن شکستگی در سطح زمین هنگام زلزله وجود دارد، اجتناب شود. در مواردی که احداث ساختمان در چنین مکان هایی اجتناب ناپذیر باشد، علاوه بر رعایت این آیین نامه باید تمهیدات ویژهای که کارشناسان مشخص میکنند منظور شود. در زمینهایی که ممکن است بر اثر زلزله دچار ناپایداریهای ژئوتکنیکی نظیر روانگرایی در خاکهای ماسهای سست، نشست زیاد، زمین لغزش، سنگ ریزش یا پدیدههای مشابه گردد، و یا زمین متشکل از خاک رس حساس باشد، توصیه میشود امکان ساخت و شرایط لازم برای احداث بنا با استفاده از مطالعات صحرائی و آزمایشگاهی ویژه، انجام شود (کرم زاده، ،(10: 1389 شهر مرکز فرصت و محیطی برای ارائه توانائیهای بالقوه انسانی است.تمرکز روزافزون افراد در نواحی شهری و رشد سریع شهرنشینی
ناشی از مهاجرت و همچنین افزایش طبیعی جمعیت شهر،مشکلاتی را در ارائه خدمات متناسب با میزان افزایش جمعیت شهری به وجود میآورد که خود به عنوان یکی از موانع اصلی اجرای وظایف و ارائه خدمات شهری کافی به شهروندان میگردد.این امر توام با عدم رغبت مردم برای مشارکت در فعالیتهای عمران شهری، که تا حد زیادی ریشه در شیوه نظام اداری متمرکز دارد،از عواملی هستند که توانایی مسئولان را در تامین نیازهای ساکنان شهری با مشکل مواجه میسازد.بنابراین،کارکرد مدیریت شهری کارآمد به عنوان یک نهاد مدیریتی فراگیر و درگیر با موضوعها و پدیدههای بسیار گسترده و متنوع شهر و شهرنشینی ضروری است تا نهایتا دستیابی به توسعه انسانی پایدار در شهر میسر گردد2این مقاله در صدد است تا با ارائه تعریفی از مدیریت شهری،جایگاه آن را در سیستم مدیریت جامعه مشخص کند و با بیان اهداف و راهبردهای این نوع مدیریت،ویژگیها و معیارهای مطلوب سیستم مدیریت شهری را ارائه کند.برنامه ریزی اگر بر مبنای شناخت دقیق و عمیق از فرآیندها و مشخص ههای ژئومرفولوژیک یک ناحیه صورت گیرد نتایج بهتری به دست میآید. مسائل ومشکلاتی از جمله توسعه خانه سازی در دامنههای ناپایدار با تهیه نقشه مسلما ژئومورفولوژی شهری و ارزیابیهای ژئومورفولوژیکی و بررسی راههای مقابله با آن برطرف میشود. (شیعه، (197 : 1385لذا در صدد
4
رسیدن به این پاسخ هستیم که وضعیت معابر شهری بجنورد با توجه به اینکه دارای راهروها و فضاهای جانبی بسیار کوچک و دارای معابر فاضلابی و تنگناهای زیست شهری است چگونه قابل ارزیابی است؟
اهمیت و ضرورت:
از نمونه شهرهایی کهاین مسائل در آن به شدت به چشم میخورد، شهر بجنورد است. 45درصد سفرهای شهری در بجنورد توسط وسایل نقلیه شخصی و 55درصد آ نها توسط وسایل نقلیه عمومی انجام میشود به طوریکه ازاین 55درصد 20درصد مربوط به تاکسیهای مسافرکشی میشود. دراین شهر روزانه مقادیر هنگفتی سوخت ملی، وقت و هزینه مردم برای جستجوی فضای خا لی و توقفهای گاه و بیگاه رانندگان جهت پارک و دستیابی به فضای امن برای پارکهای طولانی مدت شبانه اتلاف میشود. بسیاری از پارکینگهای موجود دراین شهر سازگاری متناسبی از نظر اندازه و موقعیت با کاربریهای مجاور ندارند و مطلوبیت و بازدهی مکان در آنها لحاظ نشده است.
در رابطه با محلات مسکونیاین شهر نیز قانونایجاد پارکینگ در هر واحد مسکونی رعایت نشده است. جریمههای اخذ شده از سوی شهرداری به علت عدم تعبیه پارکینگ دراین منازل مسکونی، صرف احداث فضاهای پارک نشده و مشکلات ترافیک مح لهای را افزایش داده است.(مرکز مطالعات توسعه بجنورد، (1385 در نتیجه برنامه ریزی برای مکانیابی بهینه پارکینگ عمومی از نظر کمی و کیفی ضروری است. محوطه سازی مناسب این پارکینگهای عمومی، هماهنگ سازی با کاربریهای مجاور، دسترسی آسان و هدایت بخشی از درآمدهای شهرداری در جهت احداث پارکینگ دراین شهر از موارد مهم مطالعاتی به شمار میآید.
موقعیت و مورفولوژی شهر بجنورد
بُجنورد مرکز استان خراسان شمالی میباشد. این شهر در ناحیه شمالشرقی ایران واقع شدهاست. جمعیت شهر بجنورد برپایه آمار سرشماری سال 1385 خورشیدی، برابر با 726،176 نفر است، که از این لحاظ پرجمعیتترین شهر استان خراسان شمالی و چهلو پنجمین شهر پرجمعیت جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود.نام این شهر به صورت بجنُرد«» تلفط میشود. به عبارت دیگر »و« به مانند کلماتی چون »لیون«، »جو« و »برو«، ـُ«» تلفظ میشود.بجنورد ازشمال باترکمنستان وازشمال شرقی تا جنوب شرقی با شهرهای شیروان، قوچان و اسفراین و سبزوار همسابه است وازشمال غربی تاجنوب غربی به استان مازندران واستان سمنان محدود شده است وسعت این شهرستان 17245 کیلومتر مربع است. شهرستان بجنورد در37 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و 57 درجه و20دقیقه طول شرقی قرار گرفته واین شهرستان درارتفاع بین 1000تا3500 متربالاتر از سطح دریا واقع شده است ارتفاع بجنورد ازسطح دریا 1010متر است. این شهرستان دارای طولانی ترین مرز مشترک دربین شهری شمال خراسان((1/197 کیلومتر با ترکمنستان می باشد بجنورد ازنقاط کوهستانی خراسان است که درمیان رشته کوه آلاداغ(امتداد البرز) واقع گردیده است این رشته درجنوب شهر بجنورد قرار گرفته، مجموعه ای اززیباترین پدیدههای طبیعت درشمال خراسان را بوجود آورده است.
5
نقشه شهرستان بجنورد بر حسب بخش و دهستان سال 1 385
نقشه هوایی شهر بجنورد
با توجه به موقعیت طبیعی شهر که، درهای - کوهستانی است چند مطلب کلی در مورد شیبهای اصلی روشن است.
6
شهر-1 از مسیر رودخانه متابعت کرده و طبعاً شکلی نسبتاً خطی دراز و کشیده دارد.
-2چون رودخانه از شمال به جنوب جریان دارد، پس شیب اصلی شهر شمالی - جنوبی است.
-3بجنورد شهری کوهستانی - درهای است، شهر در دو طرف بستر رودخانه ساخته شده است که زمین هایی اطراف آن چندان وسعت ندارد، افزایش جمعیت شهر به هرعلت موجب گسترش فیزیکی شهر شده، تا جائیکه پس از بکارگیری زمینهای هموار کنار رودخانه، شهر بسوی سرزمی نهای ناهموار و کم ارتفاع وخاکریزهای پای کوه هدایت گردیده و ازاین امر ناگریز بوده است.
-4رودخانه بجنورد چون جهتی شمالی -جنوبی دارد طبعاً کوههای سازنده دره شیبی بطرف رودخانه دارد،شیبی غربی - شرقی دارد. »کمر سیاه« بعبارت دیگر کوه واقع در شرق رودخانه با توجه به آنچه گذشت میتوان گفت: شهر بجنورد بنا به موقعیت خاص جغرافیایی میان درهای خود از سه شیب کلی تبعیت میکند ؛
-1شیب از شمال به جنوب
-2شیب از غرب به شرق
-3شیب از شرق به غرب پس به طور کلی تیپولوژی شهر بجنورد کوهستانی است که به صورت متمرکز ولی باز میباشد بهاین دلیل محدودیت فضا و زمین
بافتی متراکم داشته و به شکلی متمرکز در مکان معینی قرار دارد.
مواد و روش ها
این پژوهش به صورت کاربردی و شیوه پژوهش آن کتابخانه ای و تحقیقی است.
با توجه به چند سال سابقه تدریس دراین زمینه و مشاهدات میدانی متعدد در داخل و خارج از کشور و همچنین مشاهده مکرر بی توجهی برنامه ریزان و طراحان شهری به مسائل ژئومورفولوژیکی، زمین شناسی و هیدرولوژیکی، ضرورت پرداختن بهاین موضوع احساس شد، ازاین رو ابتدا مطالعات کتابخانهای و سپس جهت روشن ساختن نقش و کاربرد ژئومورفولوژی در مکان گزینی معابر شهر بجنورد، بحث حول دو موضوع »پدیدههای ژئومورفیک مؤثر در شکل گیری معابر شهری« و »فرآیندهای ژئومورفیک مؤثر بر معابر شهری« تقسیم و به شرح هر یک از آنها پرداخته شد.
تجزیه و تحلیل:
پدیدههای ژئومورفولوژیکی بسته به موقعیت شان تأثیرات متفاوتی در شکل گیری و توسعه شهرها در پی خواهند داشت که با توجه به تنوع زیاد آن ها، فقط به چند نمونه مهم اشاره خواهد شد:
-1 ارتفاعات و تپه ها
اصولا شهرها در آغاز تشکیل، منطقه کوچکی از زمینها را به خود اختصاص می دهند و هر قدر توسعه بیشتر پیدا کنند، احتمالا با واحدهای توپوگرافی و ژئومورفولوژی بیشتری برخورد مینمایند. شهرها در بستر مکان شکل میگیرند و از مورفولوژی مکان تبعیت میکنند و چون توپوگرافی مکانها با هم متفاوت است بنابراین سیمای متفاوتی از خود بروز میدهند. در ابتدا، ارتفاعات و تپهها در حاشیه شهرها قرار دارند، اما به مرور زمان که شهرها توسعه فیزیکی بیشتری پیدا میکنند، و بتدریج تا جایی که شیب دامنهها
7
اجازه دهد، به زیرساخت و ساز شهری میروند و به اشغال شهرها درمیایند و چنانچه اشغالاین اراضی بدون مطالعه و برنامه قبلی باشد، مشکلات زیادی را برای ساکنان و همچنین دولت ایجاد خواهد کرد. (زمردیان، (23 :1378
-2دامنه ها
