بخشی از مقاله
چکیده:
هدف اصلی برنامه ریزی شهری ارتقا کیفیت زندگی وایجادمحیط آرام وجذاب برای شهروندان است ومبلمان شهری به عنوان یکی ازمهمترین عناصرمحیط شهری سهم بسزایی درمطلوبیت ومطبوعیت فضاازنظرشهروندان دارد.رعایت نحوه صحیح طراحی مبلمان باتوجه به شرایط اقلیمی -فرهنگی و بومی فضاهای شهری منجربه افزایش کارایی این عناصر وزیباسازی محیط وبعلاوه موجب ارتقای سطح رضایت کاربران می شودوعدم رعایت این اصول آشفتگی بصری ونارضایتی کاربران رابه همراه دارد.
دراین مقاله جمع آوری داده هاازطریق پیمایش میدانی وتوزیع پرشسنامه میان دانشجویان ومتخصصان طراحی فضای شهری ،به بررسی کمی وکیفی این عناصرپرداخته شده است.براساس مطالعات انجام شده دریافتیم که مبلمان شهری تاثیرمستقیمی برزیباسازی فضای شهری،بهبودکیفیت زندگی شهری ،سلامت فردی واجتماعی وسامان یافتن بخش زیادی ازفعالیتها وخدمات رسانی درشهررادارد ونتایج به دست آمده ازاین بررسی میدانی حاکی ازآن است که رضایمندی افرادازمجموعه عوامل مبلمان شهری درمحدوده شهربجنورددرسطح نازلی قراردارد وافراداززیباسازی فضای شهری بع وسیله مبلمانها رضایت چندانی ندارند وباتوجه به تجزیه وتحلیل پرسشنامه ها میل به بهترشدن مبلمانها ازلحاظ کمی وکیفی رادارند واینکه مبلمان شهری بایدمنطبق باشرایط اقلیمی ،فرهنگ بومی ،متناسب باعملکردفضاوهمچنین پاسخگوی نیازشهروندان باشد.
مقدمه:
درتاریخ نگاری ایران تاریخچه مدون وجداگانه ای ازانواع مبلمان شهری وسیرتکاملی آن به چشم نمیخوردوسوابق موجودبه صورت پراکنده ازمیان مدارک تاریخی کشوربه دست آمده است.ازآنجاکه قدمت تمدن های باستانی درایران بسیاربیشترازاکثرنقاط دنیا-به ویژه تمدنهای اروپایی که امروزه درزمینه عناصرومبلمان شهری پیشروهستند-میباشد،تظاهرحالات ابتدایی بعضی ازعناصرومبلمان شهری رامیتوان به آنهانسبت داد.
به عنوان مثال تندیسهای سنگی ازپادشاهان ونمادهای دین زرتشتی،نشستگاه ها،لوح های سنگی،گلجایهاوانواع آبنماهادرزمان حکومت هخامنشی درایران،نمایانگرقدمت طولانی مبلمان شهری در کشوراست.
براساس شواهدتاریخی،به کارگیری آب به صورت جهنده - فواره - واستفاده ازانواع طرحهادراین زمینه نخستین باردرایران باستان به اجرادرآمده است.دردوران بعدازاسلام نیزهرزمان که حکومت مقتدری برسرکاربوده تجلی اقتدارآن درشکوه شهرهابه نمایش درآمده است.
بعنوان مثال درمعماری اسلامی دوران صفویه همواره خانه های ایرانی دارای الگوی سکوی خصوصی درکوچه وخیابان بودند.بدین ترتیب که هرخانه سکوی اختصاصی برای نشستن داشت که درآنجابه فضای عمومی خیابان نظرمیکردبدون آنکه حریم خصوصی خانه مخدوش گردد.هرخانه چنین سکویی داشت،عابران پیاده نیزازآن استفاده مینمودندونحوه زنده شدن معابربااین سکوها تنظیم میشد
بعضی ازاین عناصرهم ریشه درباورهای مذهبی مردم داشته است نظیرسقاخانه ها - آبخوری امروز - که درتمام نقاط شهردیده میشدند. متاسفانه بعد از انقراض حکومت صفویان، دولت مرکزی قدرتمندی برایران حکومت نکرد وکشورازاین زمان به بعد به ویژه درزمان قاجاریه که همزمان بااوج پیشرفت صنعتی در اروپا بود دچار آشفتگی و نابسامانی فراوان ورکود شدید در زمینه های مختلف همچنین مسایل و عناصر شهری گردیده، بطوری که فرصتی برای تعبیه عناصرومبلمان شهری فراهم نشد.
شهردروهله اول یک فضای اجتماعی بنظرمیرسد، بنحوی که سرزمینها و مناطق آن کاملاساخته شده توسط انسانها جهت زندگی وادامه فعالیت روزمره اشغال شده است.بنابرین جداسازی تصنعی مناطق شهری از عناصر و موضوعاتی چون جمعیت، اقتصاد، جامعه شناسی وفرهنگ،امری مقبول نخواهد بود. درمجموع شهریک ترکیب غیرقابل تجزیه ازاین عناصر در جهات گوناگون وترکیبی از رفتارها تظاهرات فردی وجمعی است
درشهرهای امروزی فضاهاازجهت ساخت فیزیکی،هماهنگی،زمان توسعه،وضع جغرافیایی،چشم اندازمحیطی،رفتارهای اجتماعی افرادو...بایکدیگرمتفاوت میباشد
بنابراین تجهیزآن به اجزای مختلف ازجمله مبلمان نیزتمهیدات متفاوتی رامی طلبد.
بنیادی ترین وبااهمیت ترین اثرمکانیابی صحیح برکیفیت مبلمان شهری،بالابردن کارایی آن است.یکی دیگرازفواید مکانیابی صحیح مبلمان مقابله باآثارسوءعوامل طبیعی محیط است.بعنوان مثال استقرارانواع سایبان درفضاهای آفتابگیروبازشهری جهت رفاه عابران.
پیشینه تحقیق:
تمام کشورهای مشتاق توسعه پایدارند ولی اندکی روش پیگیری و دستیابی به آن را می دانند , توسعه پایدار متضمن تغییر است در واقع دریایی از تغییرات برای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان - پانایوتو ,1386,ص - 5 پس برای رسیدن به توسعه پایدار در شهرها , چاره ای جز ایجاد تغییر و تحول در ساختار و بافت شهرها نداریم و مبلمان شهری یکی از المانهای بسیار مهم در ایجاد ساختار مناسب شهری جهت نیل به توسعه پایدار می باشد.
زاهدی یگانه و قدرجانی در مقاله ای با عنوان نقش مبلمان شهری در منظر و هویت به این نتیجه دست یافتند:در طراحی شهری،مبلمان و المان ها، می توانند آینه تمام نما از هویت و رویدادهای شهر باشندکه در القاء هویت و فرهنگ شهر حرف اول را می زنند و بهتر است طوری طراحی شوندکه به حفظ حس مکان بیانجامند، چرا که مکانی، حرفی برای گفتن دارد که هویت داشته باشد، هویتی که ناشی از آثار تاریخی و بافت باارزش است. پس بهتر است عمیق تر نگاه کنیم و فقط به زیبایی که به سطح طراحی محدود است توجه نکرد و به عامل عمیق ترو مهمی همچون مفهوم شهر نشینی در میان ساکنان محل، که در بافت های اجتماعی مکان ها تثبیت شده؛نگریست.
زنگی آبادی و تبریزی در مقاله ای ا عنوان "تحلیل فضایی مبلمان شهری محدوده گردشگری بخش مرکزی شهر اصفهان"به این نتیجه دست یافتند : انسان شهری امروز به منظور ارضای نیازهای اجتماعی خود و به منظور ایفای نقش های اجتماعی،نیاز به فضاهایی با حدود، شرایط و امکانات مناسب دارد. در شهرهای معاصر فضاهای عمومی شهری به مثابه یکی از اجزای اساسی کالبدی شهر،دارای مفهوم عمومی و اجتماعی بوده، در رفع نیازهای اجتماعی انسان ها از اهمیت زیادی برخوردار است.
با این حال در شهرهای کشور ما، فضاهای عمومی شهری دستخوش بی هویتی، نابسامانی فضایی- کالبدی و برنامه ریزی نامناسب هستند و عناصر و تجهیزات آنها از جمله مبلمان، که تاثیر به سزایی بر کیفیت فضاهای شهری دارند،از شرایط لازم و ویژگی های مورد نیاز کاربران برخوردار نمی باشند.در این میان شهراصفهان نه تنها از این قضیه مستثنی نمی باشد بلکه به دلیل داشتن قدمت تاریخی، آثار فراوان و تعداد زیاد گردشگر داخلی و خارجی، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است.
بنابراین،به منظور تامین آسایش جسمی و روحی شهروندانو گردشگران،لحاظ شرایط اجتماعی- فرهنگی جامعه،بهبود کیفیت فضاهای شهری،ایجاد مناظر زیبای بصری در سطح شهرو...، پژوهش در این زمینه با استفاده از نرم افزارهای مرتبط،مطالعات میدانی و نظرخواهی عمومی،بسیار ضروری خواهد بود.پس از بررسی های علمی برداشت ها و مطالعات میدانی و نظرخواهی عمومی،و ارزیابی مبلمان شهری در زمینه های مورد مطالعه این مقاله، نقاط ضعف و کاستی های فراوان در زمینه ی برنامه ریزی این عناصر در سطح محدوده به شرح زیر مشاهده گردید:
-1 عناصر و مبلمان شهری موجود در سطح محدوده بجز در موارد استثنایی، از جانمایی صحیح و پراکنش فضایی متعادل و مناسب برخوردار نمی باشند.
