بخشی از مقاله
کاربرد سيستم اطلاعات جغرافيايي( GIS) در مديريت بحران شبکه هاي توزيع برق
چکيده
با توجه به اهميت نقش انرژِي برق در هنگام مقابله با بحران و لزوم آمادگي جهت احياي شبکه و تامين شرايط امنيتي و کاهش آسيب پذيري تاسيسات برق ، ضرورت تقويت پدافندغيرعامل يا دفاع در برابر تهاجم بدون استفاده از سلاح ، بيش از پيش حساس ميشود. با يکپارچه شدن بانک اطلاعات کليه زير ساخت هاي مهم کشور، مي توان نسبت به مديريت زمان و کاهش بحران اقدامات موثري انجام داد. مديريت بحران درصدد است با برنامه ريزي مناسب ، جامعه را براي پيشگيري، آمادگي، امداد و بازسازي مهيا نمايد . ارائه اين خدمات بصورت جامع ممکن نيست مگر اينکه سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي، پشتيبان مراکز مديريت باشند. استفاده از فن آوريهاي روز و سيستم هاي رايانه اي از مهمترين مولفه هايي است که امروزه در بحث بحران مورد الزام قرار گرفته است . در اين مقاله قابليت هاي ويژه سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي در صنعت برق جهت افزايش سرعت و دقت در دستيابي به اطلاعات و در نتيجه اتخاذ تصميم در زمان ايجاد بحران و ايمن - سازي زير ساخت صنعت برق کشور از طريق مکانيابي مناسب با ديد پدافند غير عامل خواهيم پرداخت . همچنين نحوه بکارگيري اطلاعات مکانمند GIS در اولين اقدام موثر جهت رويارويي با بحران و تامين برق مورد نياز م راکز اضطراري و کاهش صدمات ناشي از بحران در اولين دقايق بروز آن تشريح خواهد شد.
.
واژه هاي کليدي: مديريت بحران ؛ پدافند غير عامل - مکان يابي- سامانه اطلاعات جغرافيايي- GIS
١- مقدم ه
بحران حادثه اي است که به طور طبيعي و يا توسط بشر به طور ناگهان ي و يا به صورت فرايند به وجود مي آيد و مديريت بحران به مجموعه اقدامهايي اطلاق مي شود که قبل از وقوع ، در حين وقوع و بعد از وقوع سانحه جهت کاهش هر چه بيشتر اثرات و عوارض بحران انجام مي گيرد. بحران مرحله اي است که در آن عدم اطمينان درباره برآورد وضعيت وراهکارهاي مهم آن افزايش و کنترل واقعه و تأثير آن کاهش مي يابد . پدافند غير عامل در صنعت برق ، شامل کاهش آسيب پذيري و ارتقا پايداري بخش توزيع در برابر تهديدها و تهاجم ها و از همه مهمتر محافظت از سرمايه هاي کلان کشور است . امروزه اجراي الزامات و اقدامات دفاع غيرعامل براي مقابله با تهاجمات و کاهش خسارت ناشي از تهديدها و اقدامات دشمن ، از موضوع هاي بنيادي است که وسعت و گستردگي آن ، زير ساختهاي کشور را شامل ميشود .
از آنجا که ايران يکي از ده کانونه حادثه خيز جهان محسوب مي شود و سوانحي چون سيل ، زلزله ، تغييرات اقليمي و ناپايداري هاي جوي با فراواني بسيار در کشور وجود دارد در اين شرايط سيستمي يکپارچه که بتواند ارائه اطلاعات صحيح و کاربردي بر تصميم گيري ها در مواقع لزوم اثر بگذارد ضروري است . با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي، مي توان سرعت کيفيت تصميم گيري هاي معطوف به حوا دث را افزايش داد. اين دانش به طور کلي، ابزاري ارزشمند در جهت کاهش آشفتگي و بي نظمي در مديريت و مديريت بحران به طور خاص مي باشد. در وهله اول درک و آگاهي از کارکرد موثر اين ابزار ضروري است و سپس مرحله قبول و پذيرش آن . اميد است که با توسعه فرهنگ استفاده از فن اوري اين دانش ، در جهت مديريت موثرتر و کارآمدتر قدم برداريم .
٢- مديريت بحران در زمان بروز حادثه در شبکه
از آنجا که بيش از ٨٠ درصد اطلاعات مورد نياز مديريت بحران به مکان و موقعيت خاص بر روي زمين مربوط ميشوند، لذا وجود، در دسترس بودن و استفاده از داده هاي مکاني براي مديريت بحران امري ضروري است ، به طوري که بدون داده هاي مکاني امکان مديريت بهينه بحران وجود ندارد.[٧] اطلاعات GIS به ما اين امکان را خواهد داد تا در زمان بروز حادثه و بحران در شبکه ، در سريعترين زمان ممکن با تعيين اولويت برق رساني به مراکز اضطراري، افزايش خسارات ناشي از بحران را به حداقل برسانيم . مجموعه اقداماتي که در اين خصوص مي توان انجام داد، شامل موارد زير مي باشد:
١-٢- استفاده از اطلاعات GIS در برآورد حجم شبکه بيبرق شده در زمان بروز حادثه
وجود نرم افزارها و بانک هاي اطلاعاتي مختلف مانند بانک مشترکين و سامانه ثبت حوادث Enox در شرکت هاي توزيع و ايجاد تغيرات لحظه اي در اين نرم افزارها باعث ايجاد يک پراکندگي اطلاعات وسيع و ديناميک از شبکه توزيع شده است . نرم افزار GIS علاوه بر اينکه حاوي اطلاعات مکاني و توصيفي شبکه توزيع مي باشد، ب ه عنوان تجميع کننده اطلاعات ساير نرم - افزارها نيز مورد استفاده قرار گرفته است .بنابراين با توجه به مزيت فوق و علم به اينکه بسياري از مسائل مهندسي وابسته به شرايط محيطي مي باشد، اين نرم افزار تبديل به محيط مناسب جهت انجام بسياري از مطالعات شده است .[٦] پياده سازي اطلاعات GIS شبکه هاي برق بر روي نقشه هاي ١.٢٠٠٠ و ١.٢٥٠٠٠ به ما اين امکان را مي دهد تا با استفاده از نقشه ها و مشخص نمودن محدوده جغرافيايي بحران زده ، برآوردي از حجم شبکه و تعداد مشترکين بي برق شده بدست آوريم . لازمه اين موضوع ، جمع آوري اطلاعات محدوده ج غرافيايي منطقه بحران در اولين لحظات ابعاد بحران از ساير سازمانها و ارگانها مي باشد.
سپس مي توان با توجه به وضعيت منطقه از لحاظ مسکوني، تجاري، نظامي، صنعتي و غيره و يا شهري و روستايي به تشخيص مدير بحران مستقر در مرکز کنترل ، دسته بندي مناسب با لحاظ نمودن اول ويت ، نسبت به تهيه آمار مشترکين در هر دسته اقدام نمود.
٢-٢- استفاده از اطلاعات GIS در رفع خاموشي مراکز اضطراري و امدادي در اولين اولويت
شناسايي و دسته بندي مشترکين به ما اين امکان را مي دهد تا نسبت به مشخص نمودن مراکز اضطراري و امدادي که در محدوده بحران قرار دارند اقدام نماييم اين دسته بندي مي تواند شامل بيمارستانها و پايگاههاي هلال احمر، مراکز نظامي، مراکز مخابراتي، فرودگاهها، مراکز تامين و توليد غذا، ادارات مرکزي خدماتي مثل برق ، آب ، گاز،استانداري، فرمانداري است و ساير مراکز به تشخيص مدير بحران ميباشد. سپس با استفاده از اطلاعات GISشبکه هاي توزيع و شناسايي بهترين نقاط مانور جهت برقرار کردن مراکز مذکور، با راهنمايي تيم عملياتي اولين اقدام موثر در کنترل بحران صورت ميپذيرد.
.1.1 ٣-٢- تهيه آمار و برآورد حجم تأسيسات مورد نياز جهت تعميرات با استفاده از اطلاعات GIS
.1.2 با توجه به در نظر گرفتن فيلدهاي مختلف اطلاعات توصيفي تجهيزات شبکه در مدل مفهومي GIS شبکه هاي برق و
تکميل اين اطلاعات در بانک GIS، با هماهنگي تيم هاي عملياتي حاضر در محل بحران مي توان نسبت به شناسايي مناطق آسيب ديده شبکه بر روي نقشه هاي GIS اقدام نمود. سپس تأسيسات مورد نياز جهت تعميرات را در دو مرحله برآورد و به محل اعزام نموده : مرحله اول جهت تعميرات اضطراري و اوليه شبکه و برق رساني به مراکز اضطراري و امدادي، مرحله دوم جهت تعميرات اساسي اصلاح بخش هاي آسيب ديده شبکه ميباشد.
.1.3
.1.4 ٤-٢- تهيه طرح هاي اصلاح شبکه با استفاده از اطلاعات GIS
.1.5 طراحي شبکه هاي توزيع به صورت سنتي و با حضور در محل ، نيازمند به صرف وقت و هزينه مي باشد به نحوي که در
مراحل تهيه طرح ، حضور در محل ، برداشت اطلاعات شبکه هاي موجود، بررسي شبکه هاي هموار، مسيريابي و مکانيابي احداث شبکه و پست و پس از آنها ترسيم طرح با در نظر گرفتن عوارض جغرافيايي محل مي بايست انجام شود انجام اين مراحل در شرايطي که زمان بسيار حائز اهميت مي باشد مديريت را کند و خسارات ناشي از بحران را افزايش مي دهد.استفاده از اطلاعات
GIS و قابليت هاي آن در انجام کليه مراحل طراحي و ترسيم ، مي تواند طراح را از حضور در محل بينياز و حداکثر صرفه جويي را در زمان داشته و به تعميرات شبکه کمک نماييد.
٣- مديريت بحران پيش از بروز حادثه
با توجه به تعاريف گوناگون مديريت بحران مجموعه اقداماتي که پيش از بروز حادثه نيز جهت رويارويي با بحرا ن انجام گردد، مصداق مديريت بحران ميباشد.از جمله اقداماتي که در خصوص مديريت بحران پيش از بروز حادثه در شبکه هاي توزيع برق مي توان انجام داد، موارد زير حائز اهميت ميباشد
١-٣- مکانيابي استقرار خودروهاي اتفاقات برق در شرايط عادي
با توجه به اينکه اعزام تيم ه اي عملياتي اتفاقات شبکه مي بايست در حداقل زمان ممکن به محل حادثه صورت پذيرد، لذا مکانيابي مناسب استقرار آنها در شرايط عادي بسيار حائز اهميت مي باشد. در اين خصوص مي توان با توجه به تعداد تيم عملياتي در هر منطقه و آناليزهاي GIS اي و استفاده از لينک نرم افزارهاي GIS و ثبت حوادث بهره برداري، پر حادثه ترين بخش هاي شبکه شناسايي و نسبت به استقرار تيم اتفاقات در مرکز ثقل بار آنها با دسترسي مناسب به محل هاي موردنظر، اقدام نمود..
