بخشی از مقاله
چکیده:
استفاده از دیازنون جهت کنترل آفات نباتی در بسیاری از مزارع کشاورزی که در مجاورت منابع آب شیرین واقع شدهاند، بسیار رایج میباشد. از اینرو دراین تحقیق، اثر سم کشاورزی دیازنون بر روی پارامترهای خونی در ماهی کپور معمولی - Cyprinus - Carpio مورد بررسی قرار گرفت.
در این آزمایش ماهیها به مدت 30-45 روز در معرض غلظت های مختلف سم دیازنون قرار گرفتند سپس میزان پارامترهای خونی گلبول های قرمز و سفید خونی و هماتوکریت مورد برر سی قرار گرفت. در این برر سی دیده شد که با بالا رفتن میزان سم میزان گلبول های سفید خون ن سبت به نمونه شاهد کاهش یافت. ولی تقییرات م شهودی در میزان گلبولهای قرمز خون و هموگلوبین خون م شاهده نگردید. برر سی آماری نیز ن شان داد که گلبول های سفید ن سبت به نمونه شاهد تغییرات معنیداری - p<0/05 - دا شته ا ست و با افزایش میزان دوز سم میزان گلبول های سفید نیز کاهش یافت. همچنین گلبول های قرمز و هموگلوبین نسبت به نمونه شاهد تقییرات معنی داری نداشته است.
مقدمه
دیازنون یکی از مهمترین آفتکشهای ارگانون سفری میبا شد که بهطور و سیعی در ک شاورزی و منازل به منظور کنترل حشرات در خاک، گیاهان، تیره و مح صولات زراعی دیگر ا ستفاده می شود. اینسم معمولاً از سمپا شی بر روی محصولات و گیاهان زراعی به سهولت ش سته شده و وارد آبهای سطحی و زیرزمینی می شود و در نهایت، مقادیر زیادی از این سم وارد محیطهای آبی خواهد شد.
اگرچه دیازنون به سرعت تجزیه میشود ولی تحت شرایط خاص، پایین بودن دما، رطوبت پایین، قلیائیت بالا و فقدان فعالیت تجزیهای میکروبی میتواند 6ماه بی شتر از نظر زی ستی در خاک فعال باقی بماند. - Eisler,1986 - توزیع دیازینون در آب میتواند بر دامنه گستردهای از موجودات غیرهدف مانند: بیمهرگان، پستانداران، پرندگان و ماهیها که در اکوسیستمهای آبی زیست میکنند، تأثیر بگذارند.
دیازنون از طریق باند شدن با آنزیم های عصبی استیل کوین استراز و بلوکه نمودن آن سبب اسپاسم عضلانی در جانوران میگردد.مقدار LC50 دیازینون ب سیار متغیر ا ست و به سن، وزن، جن سیت جاندار و شرایط اقلیمی محیط ب ستگی دارد . دوزهای تحت کشنده دیازنون ممکن است منجر به کاهش مقدار رشد و توان تولید مثل و بقای بی مهرگان آبزی و همچنین کاهش توان زادآوری اختلال در تغذیه و افت وزن و نیز ناهنجاری های عصبی و رفتاری در ماهی ها، دوزیستان، پرندگان و پستانداران می شود.
ورود دیازینون به آب های سطحی و قرارگرفتن ماهیان در معرض آن حتی در دوزهای پایین نه تنها موجب بروز اختلالات عصبی در ماهیان میگردد بلکه سبب بروز ناهنجاریهایی در آبشش - - Dutta et al , 1996 سیستم ایمنی - - Dutta et al. ,1997 سیستم بریایی و اختلال در بروز رفتارهای تولید مثلی - - Moore and waring,1996 نیز میشود.
متأ سفانه م صرف بیش از حد این سم در ایران و ورود آن از طریق زهک شی مزارع ک شاورزی به ویژه پس از بارش باران به آب های سطحی خطری جدی و بالقوه ای برای آبزیان رودخانه ها، تالاب ها و آب بندها و استخرها محسوب می شود . - شایقی جواد ، 1378 : شایقی و همکاران 1386 ؛ سهرابی و همکاران - 1380 از طرف دیگر ماهیان از جمله مهمترین موجودات آبزی محسوب می شوند که علت ارزش اقتصادی و حساسیت در برابر آینده ها از اهمیت خا صی برخوردار بوده و به همین دلیل انجام آزمای شات زی ست سنجی در بعد و سیعی از آن ا ستفاده می گردد.
لذا با توجه به پیامدهای نامطلوب دیازینون بر روی ماهی ها ، بر آن شدیم که اثرات این سم را در تغیر پارامتر های خونی در ماهی کپور معمولی بررسی کنیم و از آنجایی که ماهی کپور به عنوان یکی از اصلی ترین ماهیان پرورشی دنیا شناخته شده است و به طور گسترده ای در اروپا و آسیا و خاور دور پرورش داده می شود و علاوه بر آن یکی از گونه های ماهیان پرورشی در مناطق مختلف ایران محسوب می شود محل پرورش آنها اغلب در نزدیکی زمین های کشاورزی می باشد ماهی کپور به خوبی با شرایط آزمای شگاهی، سازگار می شود. بنابراین این مطالعه با هدف برر سی اثر سم دیازنون با عنوان یک عامل،بروی تغییرات پارامتر های خونی در ماهی کپور معمولی انجام شد.
مواد و روشها
در این تحقیق از 360 عدد کپور معمولی در 18 تانک 180 لیتری استفاده شد که در هر تانک مقدار 20 عدد کپور در وزن های gr 30-45 ا ستفاده شد که در 6 تیمار با 3 تکرار صورت گرفت. این تعداد کپور معمولی به کارگاه پرورش ماهیان زینتی بابل منتقل شد. بچه ماهیان جهت سازگاری با شرایج محیط به مدت یک هفته نگهداری و مورد تغذیه قرار گرفتند و در طی این مدت پارا مترهای فیزیکوشیمیایی آب طبق جدول - 1-1 - تحت کنترل بودند .
فاکتورهای اندازهگیری شده آب مخازن به شرح زیر است:
جدول: 1 فاکتورهای اندازهگیری شده آب مخازن
سم دیازنون را با محاسبه ی LC50 در پنج دوز متفاوت در آکواریم ها ریختیم - Ghanim ,2013 - طبق جدول - 2-1 - غلظت های سم در آکواریوم های مختلف
آکواریوم : 1 آکواریوم شاهد به عنوان شاخص سنجش برای سایر آکواریوم ها محسوب می شود و هیچ سمی در آن نمی ریزیم . آکواریوم : 2 غلظت17 lʽ
آکواریوم : 3 غلظت 34 lʽ آکواریوم : 4 غلظت 56 lʽ آکواریوم : 5 غلظت85 lʽ آکواریوم : 6 غلظت113 lʽ
در طول آزمایش، حرکات و رفتار ماهیان مورد ارزیابی قرار گرفت. در آکواریوم 5 و 6 در روزهای آخر شاهد مرگ و میر تعدادی از ماهیان بودیم. بعد از مدت زمان 30 الی 45 روز از ماهیها خونگیری شد و برای بررسی پارامتر های خونی به آزمایشگاه منتقل گردید.
نتایج
میانگین میزان تغییرات گلبول سفید خونی تحت تاثیر حشره کش دیازینون - Diazinon - بر روی ماهیان کپور معمولی پس از انجام آزمایشات و 3 بار تکرار و میانگین آن به شرح زیر می باشد.
جدول:2 میانگین سه تکرار میزان گلبول سفید در شش تیمار
