بخشی از مقاله
چکیده: به دنبال گزارش تلفات ماهی - حدود %20 تلفات - و تغییر غیرطبیعی رنگ آب در یک مزرعه پرورش ماهی استان خوزستان، تعدادی ماهی کپور معمولی پرورشی به بخش بهداشت و بیماری های آبزیان دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز به طور زنده منتقل شدند. در بررسی ماهیان بیمار، آبشش ها دچار تغییر رنگ متمایل به سفید و تغییرات ظاهری شدید شده بودند. ابتدا از پوست و آبشش گسترش مرطوب گرفته شد و سپس گسترش خشک به منظور رنگ آمیزی با گیمسا نیز تهیه گردید.
همچنین نمونه های بافتی از آبشش گرفته شد و با رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی گردید. در بررسی گسترشهای مرطوب تهیه شده از پوست و آبشش هیچ گونه انگلی مشاهده نگردید. در بررسی گسترش ها و مقاطع بافتی تجمع گسترده جلبکها در بافت آبشش جلب توجه می کرد. در بررسی اندامهای داخلی، رودهها خالی از غذا و ملتهب بودند، در دیگر اندامهای احشایی علایم و ضایعات خاصی مشاهده نگردید.
در ارزیابی نتایج فاکتورهای آب، رنگ تیره - لجنی - و تا حدودی کدورت و بدبویی آن قابل تشخیص بود. در بررسی میکروسکوپی نیز جلبک های جنس میکروسیستیس و آنابنا به شدت افزایش پیدا کرده بودند. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که عدم توجه و مدیریت صحیح آب استخر میتواند شرایط را برای رشد سریع جلبکهای مضر و سمی فراهم نماید و به طور مستقیم و غیر مستقیم منجر به مرگ ماهیان شود.
مقدمه
شکوفایی جلبکهای مضر شامل تمام جلبکهای گونههای آبزی شده که میتوانند سم تولید کرده یا منجر به آسیب به طور مستقیم یا غیر مستقیم به موجودات آبزی و موجودات خشکی زی که به نوعی با محیط آبی یا محصولات شان در ارتباط هستند شوند. گونههای سمی یا مضر میتوانند از سطح اکوسیستم تا بیوشیمیایی را متاثر کنند . به عنوان مثال در سطح اکوسیستم حضور گسترده آنها میتواند با نفوذ نور به لایههای زیرین تداخل نماید و جمعیت موجود در آن لایه به ویژه پوشش گیاهی را تحت تاثیر قرار دهد.
در سطح بیوشیمیایی متابولیتهای ثانویه تولید شده توسط میکروجلبکها میتوانند با فرایندهای سلولی خاص در ارگانیسمها تداخل کرده ولی در عملکرد کلی موجود تاثیر گذاری زیادی نداشته باشند . - Sivonen and Jones, 1999 - میکروجلبکهای مضر شامل دینوفلاژلاها، دیاتوم ها، سیانوباکترها، رافیتوفیتها، پریمنزیوفیتها، پلاگوفیتها و سیلیکوفلاژلاها هستند Sivonen and Jones, 1999 - برخی سیانوباکترها - مانند آنابنا و اوسیلاتوریا - میتوانند سموم آناتوکسین و میکروسیستین را تولید کنند ولی میکروسیستیس فقط سموم میکروسیستین را ترشح میکند. برخلاف سایر سیانوباکترهای پلانکتونی که میتوانند گونههای غیر سمی هم داشته باشند، میکروسیستیس تقریباً همیشه سمی محسوب میشود.
حدود 60 نوع میکروسیستین شناخته شده است که بیش از نیمی از آنها مربوط به میکروسیستیس آروژینوزا و ویریدیس بوده و بقیه توسط برخی گونههای آنابنا و اوسیلاتوریا تولید میشوند - Sivonen and - Jones, 1999 شکوفایی جلبکی سیانوباکترها منجر به آزاد شدن پپتیدهای سمی درون محیط میگردد. این پپتیدها میتوانند آنزیمهای میکروزومال دخیل در پمپهای یونی و تعویض کنندههای یونی را مهار کنند. لذا از بین رفتن توانایی آبشش در حفظ هموستاز محیط داخلی منجر به مرگ ماهی میگردد . - Gaete et al., 1994 - بافت هدف دیگر میکروسیستینها کبد است که منجر به نکروز و تجمع خون در کبد و افزایش وزن آن میشوند. تاثیر مهم دیگر این سموم مهار آنزیمهای پروتئین فسفاتاز تیپ 1 و 2 بوده که منجر به ایجاد تومورهای کبدی میشوند . - Falconer, 1993 -
در یک مطالعهی بالینی محققان دریافتند که وقوع سرطان کبد در یکی از شهرهای چین که مردم آنجا از آب استخر استفاده می کردند 8 برابر بیشتر از مناطقی بود که آب سالم در دسترس بود . - Yu and Chen, 1994 - با توجه به مشاهده وضعیت نامناسب آب و همچنین حضور مقدار زیادی جلبک در بافت آبشش و همچنین عدم مشاهده انگل و منفی شدن کشت باکتریایی به مسمومیت جلبکی شک کرده لذا در تحقیق حاضر بررسیهای بیشتر بر روی بافت آبشش از جمله تهیه مقطع هیستوپاتولوژی انجام شد.
مواد و روشها
تعدادی از کپورماهیان پرورشی در یکی از مزارع استان خوزستان به دلیل تلفات بالا به بخش بهداشت و بیماری های آبزیان دان شکده دامپز شکی دان شگاه شهید چمران اهواز ارجاع داده شدند. در برر سی ماهیان تلف شده ابتدا از پو ست و آب شش گ سترش مرطوب گرفته شد و سپس گ سترش خ شک به منظور رنگ آمیزی با گیم سا نیز تهیه گردید. به منظور برر سی اندام های داخلی کالبد گشایی انجام شد.جهت ارزیابی کیفیت آب، از بخش های مختلف استخر نمونه برداری صورت گرفت و فاکتورهای فیزیکوشیمیایی pH - ، دما - آب اندازهگیری گردیدند.
نتایج
در بررسی گسترشهای مرطوب تهیه شده از پوست و آبشش هیچ گونه انگلی مشاهده نگردید و تنها عاملی که جلب توجه کرد تجمع گسترده جلبکها در بافت آبشش بود. در بررسی اندامهای داخلی، رودهها خالی از غذا و ملتهب بودند اما در دیگر اندامهای احشایی علایم و ضایعات خاصی مشاهده نگردید. در ارزیابی نتایج فاکتورهای آب، رنگ تیره - لجنی - و تا حدودی کدورت و بدبویی آن قابل تشخیص بود.
اما pH، شوری و دیگر فاکتورها در محدوده طبیعی بودند. در بررسی ماهیان بیمار، آبشش ها دچار تغییر رنگ متمایل به سفید و تغییرات ظاهری شدید شده بودند . در بررسی میکروسکوپی نیز جلبک های جنس میکروسیستیس و آنابنا به شدت افزایش پیدا کرده بودند. در توصیه صورت گرفته به پرورش دهنده - تعویض سریع آب و پاشیدن آهک زنده - نیز تلفات کاهش قابل توجهی پیدا کرد که تایید تشخیص صحیح بیماری می باشد.
