بخشی از مقاله
چکیده:
60 عدد ماهی کپور علفخوار با وزن متوسط100 گرم از یک مزرعه تجاری در اصفهان تهیه شد.ماهی ها با محلول 10 میلی گرم بر لیتر بنزوکائین هیدروکلراید بیهوش شده و با صرف دو ساعت حمل و نقل به شهرکرد منتقل شدند .اثر بیهوشی بنزوکائین بر سطوح گلوکز، هماتوکریت، کورتیزول پلاسما در کپور، پس از حمل و همچنین طی یک دوره بهبودی 12 ساعته مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که سطح کورتیزول پلاسما برای ماهیان در گروه کنترل در زمان 0، 3 و 6 ساعت پس از حمل و نقل به طور معنی داری بیشتر بود. سطح کورتیزول پلاسما ماهیان در گروه تجربی ، 3 و 6 ساعت بعد از حمل و نقل به طور قابل توجهی بالاتر بود. 12 ساعت بعد از انتقال، میانگین مقادیر کورتیزول پلاسما به ترتیب- 266/8 nM 62/2 - کنترل - و nM 162 42,4 - گروه تجربی - بود .به طور معنی داری مقادیر زیادتر گلوکز در گروه آزمایش در زمان 0 و 1 ساعت بعد از حمل و نقل اندازه گیری شد. 12 ساعت بعد از حمل و نقل، میانگین مقادیر گلوکز پلاسما mM 12/2 ./6 - کنترل - و 0/2 mM 6/8 - گروه تجربی - بود.
نتیجه گیری کلی نشان داد که، استفاده از بیهوشی بنزوکائین در حین حمل و نقل منجر به کاهش میزان کورتیزول شد و پس از 12 ساعت بهبودی سطح کورتیزول پلاسما را کاهش داد .گلوکز پلاسما پس از 12 ساعت به سطح پایه باز نمی گردد، که نشان می دهد حتی ممکن است بهبودی بیشتر برای ماهی ها برای بازگشت به وضعیت قبل از استرس لازم باشد .در نتیجه، در کپور علفخوار، بنزوکائین هیدروکلراید در غلظت 10 میلی گرم در لیتر باعث القاء و بهبودی مطلوب می شود .همچنین نتایج نشان داد که بنزوکین همراه با دوره بهبودی فشار ناشی از حمل و نقل را کاهش می دهد.
مقدمه
در پرورش متراکم، موجودات آبزی همواره در معرض شرایط استرسزایی قرار دارند که موجب سرکوب سیستم ایمنی بدن، ایجاد بیماری و متعاقباً ضررهای اقتصادی میگردد. یکی از فعالیتهای مهم در آبزی پروری لزوم حمل و نقل و انتقال اصولی و درست انواع ماهی و سایر آبزیان در مراحل مختلف میباشد. آبزیان در طی مراحل رشد به سایتهای مختلف آبزی پروری و نیز در پایان پرورش برای صادرات و فروش حمل میگردند.
فرآیند حمل و نقل ماهی زنده در مدیریت آبزی پروری و شیلات باعث وارد شدن استرس به ماهیان و تغییر در فیزیولوژی ماهی شده که این تغییرات فیزیولوژیکی، کاهش رشد و تلفات ماهی را در پی دارد. با توجه به این مساله، میتوان گفت که عملیات حمل و نقل در کاهش تولید نهایی ماهی موثر میباشد. این فرآیند جزئی از عملیات آبزی پروری محسوب میشود و به حداقل رساندن تغییرات فیزیولوژیکی در ماهیان یکی از اهداف مهم آن بشمارمیرود
بر اساس گزارشهای FAO، پرورش ماهی از دهه 1950 با رشد صعودی همراه بوده و ایران نیز از کشورهای اصلی پرورش دهنده ماهی در خاورمیانه بوده است. روند افزایش تولید ماهیان گرم آبی در طی چندین سال گذشته از 55 هزار تن در سال 1381 به 170 هزار تن در سال 1393 رسیده است
ماهی کپور علفخوار گونه ای از مرغوب ترین ماهی های کپور می باشد که با نام ماهی سفید پرورشی معرفی شده است. این ماهی شباهت زیادی به ماهی سفید دریایی دارد و از این جهت با این نام معرفی می شود. ماهی کپور علفخوار از بدنی کشیده و پهنی برخوردار بوده و باله های آن کوتاه اما قوی می باشد و دندان های حلقی این ماهی به صورت دو ردیفی قابل مشاهده هستند.
البته در مورد رنگ این ماهی می توان گفت که پشته این ماهی را رنگ خاکستری و پهلوی ماهی کپور را رنگ زرد احاطه کرده است و این ماهی از غذا هایی چون گیاهان آبزی برای تغذیه استفاده می کند. ماهی کپور علفخوار در دمای 10 الی 12 درجه سانتی گراد نیز می تواند رشد کند و در دریا ها، به وزن 50 کیلوگرم نیز نزدیک می شود. زیستگاه اصلی ماهی کپور علفخوار در مناطق گرمسیر بوده است و این ماهی از پلانکتون های جانوری و گیاهی و همچنین جلبک های ریسه ای تغذیه می کند
مواد شیمیایی بیهوشی در صنعت پرورش ماهی - آبزی پروری - دارای کاربرد های فراوانی است که از آن جمله میتوان به گرفتن، معاینه، حمل و نقل ماهیان، تکثیر مصنوعی - تخم کشی و اسپرم گیری - ، خونگیری، درمان موضعی و تزریقی، تزریق هورمونها، واکسیناسیون، جراحی و بیوپسی از پوست، بالهها وآبششها اشاره نمود .داروهای بیهوش کننده منجر به کاهش فعالیتهای فیزیولوژیک و نهایتا کاهش استرس وارده و جلوگیری از بروز بیماریها و تلفات بعدی به ویژه در اثر عوامل ثانویه میشود.
بیهوشی و آرامبخشی ممکن است بوسیله روشهای غوطهوری، تزریقی و خوارکی اعمال شود - فاطمی و میرزرگر . - 1386 در انتخاب و به کارگیری مواد بیهوشی در آبزیان، بیشتر باید به فاکتورهایی چون القاء سریع بیهوشی، ریکاوری سریع، غیر سمی بودن دارو برای ماهی و انسان، وجود حداقل باقیمانده داروی بیهوشی در ارگانهای آبزی، تجزیه و حذف سریع دارو در محیط آبی و البته ارزان بودن دارو توجه داشت بنزوکایینهیدروکلراید نیز از جمله داروهای بیهوشی استنشاقی در ماهیان است.
بنزوکایینهیدروکلراید مادهای کریستال سفیدی است که در ابتدا باید در استن یا اتانول حل شود. روش استاندارد تهیه محلول ذخیره در حلال بطور معمول 100گرم بر لیتر است که اگر در ظرف تیره نگهداری شود به مدت طولانی - دست کم یک سال - قابل نگهداری است. این دارو در ماهیان آب شیرین،شور، حارهای قابل استفاده است. دارای مرز ایمنی بالای میباشد که در دمای بالاتر این ایمنی پایینتر است. سختی و اسیدیته آب روی این دارو اثری ندارد و در ماهیان مسن تر و باردار ریکاوری آهستهای دارد - میرزرگر و صیدگر . - 1384
بررسی حاضر تلاشی برای مطالعه چگونگی روند آرامبخشی با داروی بیهوشکننده بنزوکایینهیدروکلراید در ماهی کپور علفخوار متعاقب حمل و نقل بود.
شکل:1 ماهی کپور علفخوار - - Ctenopharyngodon idella
مواد و روشها
طرح مطالعه در بررسی حاضر، نوع طراحی، توصیفی و تحلیلی بود. تعداد 60 عدد ماهی کپور علفخوار با وزن متوسط 100 گرم از یک مزرعه تجاری در اصفهان تهیه شد. ماهی ها با محلول 10 میلی گرم بر لیتر بنزوکائین هیدروکلراید بیهوش شده و با صرف دو ساعت حمل و نقل به شهرکرد منتقل شدند .اثر بیهوشی بنزوکائین بر سطوح گلوکز، هماتوکریت، کورتیزول پلاسما در کپور، پس از حمل و همچنین طی یک دوره بهبودی 12 ساعته مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر حمل و نقل بر ماهی کپور علفخوار بوسیله بیهوشی با محلول بنزوکائین هیدروکلراید در مدت 2 ساعت حمل و نقل بوده و سپس بررسی مراحل بهبودی ماهی است .مراحل بیهوشی مانند افزایش تنفس، شنا کردن ناگهانی و تغییرات آن و همچنین توانایی دست زدن به ماهیان، مورد بررسی قرار گرفتند.
بنزوکائین هیدروکلراید
بنزوکایینهیدروکلراید نیز از جمله داروهای بیهوشی استنشاقی در ماهیان بوده که مادهای کریستالی سفیدی است که در ابتدا باید در استن یا اتانول حل شود. پس از خریداری یک بسته 100 گرمی از پودر بنزوکائین هیدروکلراید از شرکت های معتبر - شکل - 2 هر دفعه مقدار 2 گرم از پودر را با 20 میلی لیتر اتانول حل نموده و بوسیله سمپلر به نمونه ها اضافه شد
شکل:2 پودر کریستالی بنزوکائین هیدروکلراید - SIGMA CO. ،PCODE :1002073596 تولید کشور چین -
مراحل انجام آزمایش
کیسههای 50 لیتری مخصوص حملونقل با استفاده از سطل مدرج تا 15 لیتر آبگیری و با استفاده از میکروپیپت داروهای بیهوشی در دوزهای اشارهشده، اضافه شد. به هر کیسه تعداد 10 ماهی اضافه گردید و سپس با استفاده از کپسول اکسیژن تمام حجم باقیمانده از اکسیژن خالص پرگردید.
