بخشی از مقاله
تاريخچه سازمان
اداره كشاورزي شهرستان تربت حيدريه در سال 1380 با جهاد كشاورزي ادغام شد و از محل سابق خود در خيابان سنتو به خيابان شهيد رجايي منتقل شد و تحت عنوان جهاد كشاورزي شروع بكار كرد. اين اداره 5 زيرمجموعه در بخش‌هاي كدكن، رخ، جلگه زاوه، بايك و دشتخوار دارد كه هر يك مستقلاً به كشاورزان خدمات كشاورزي ارائه مي‌دهند.
نمودار سازماني و تشكيلات
اداره مركزي شامل دو طبقه ساختمان كه در طبقه اول: واحدهاي آب و خاك، بهره‌برداري، زراعت، مركزي، آبخيزداري، امور دام، باغباني، صنايع دستي روستايي، امور پشتيباني و در طبقه دوم: مديريت، عقيدتي، اداره امور عمومي، خدمات، روابط عمومي، امور اداري، مالي، حقوقي، دبيرخانه و حراست قرار دارد و يك ساختمان مجزا جهت واحد حفظ نباتات كه در پشت هسته مركزي قرار دارد.
اين اداره، 11 دهستان و 246 روستا با جمعيتي حدود 175155 نفر را تحت پوشش دارد. منابع آبي آن شامل 961 حلقه چاه عميق، 932 حلقه نيمه‌عميق و تعداد 642 رشته قنات و 311 رشته چشمه است. تعداد 8 رودخانه دائمي، 46 رودخانه فصلي، 47 آب‌بند خاكي است. مساحت حوزه آبخيز 14777 كيلومتر مربع است.
محصولات توليدي يا خدمات:
محصولات دائمي (باغي): به دليل وجود تنوع آب و هوايي، ارقام مختلف محصولات دائمي (باغي) كشت مي‌شود كه سطح زير كشت 30 رقم محصول باغي بالغ بر 28930 هكتار توليد 46819 تن در سال مي‌باشد.
در محصولات آلو و بادام ديم، رتبه سوم استان در سطح زير كشت و در پسته، بادام آبي و انار، مقام اول سطح زير كشت را داراست. باغات پسته با سطحي معادل 5148 هكتار و ميزان توليد بالغ بر 5294 تن مقام اول استان را داراست كه گسترش اين محصول تحول عظيمي در بخش نيمه‌خشك فيض‌آباد رخ داده است.
سطح زير كشت انار در شهرستان، 1722 هكتار با توليد 24878 تن و متوسط عملكرد 14591 كيلوگرم در هكتار است. همچنين وسعت باغات آلو به 397 هكتار و ارقام جديد مالينگ سيب به ميزان 15 هكتار مي‌رسد.
محصولات زراعي
سطح زير كشت محصولات زراعي در 40 نوع محصول زراعي آبي و ديم بالغ بر 108613 هكتار و ميزان 610912 تن محصول در سال برآورد مي‌گردد. در محصولات، گندم، كلزا، نخود آبي، يونجه آبي، خربزه ديم، هندوانه بذري آبي، زيره ديم و شبدر، مقام اول سطح زير كشت و ميزان توليد استان را به خود اختصاص داده است.
زعفران: اين شهرستان را مي‌توان سرزمين طلاي سرخ ناميد. اولين توليد كننده زعفران ايران با بيش از 02/51 تن در سال و بيشترين سطح زير كشت آن 13452 هكتار كه ميزان درآمد بالغ بر 132 ميليادرد ريال در سال را به خود اختصاص داده است. سطح زير كشت گندم آبي 34560 هكتار با توليد 111244 تن گندم آبي و متوسط عملكرد 3219 كيلوگرم در هكتار با مقام دوم سطح زير كشت در استان ارقام مختلف گندم همچون گاسكوژن، گاسپارد، سايونز، الوند، الموت، اميد، قدس، روشن و فلات در اين منطقه كشت مي‌شود.
سطح زير كشت پنبه، 5120 هكتار و توليد 11714 تن و عملكرد 2288 كيلو در هكتار سطح زير كشت چغندرقند 9750 هكتار و ميزان توليد 327649 تن و متوسط عملكرد 33605 كيلوگرم در هكتار.
اين شهرستان داراي 94 واحد صنعتي فعال و 9 واحد ترمينال ضبط پسته و داراي 1300 كارگاه ابريشم‌كشي با توليد معادل 560 تن ابريشم در سال، همچنين داراي 15 تعاوني توليد كشاورزي، 55 واحد تامين نهاده‌ها، 26 شركت تعاون روستايي و 47 واحد ارائه خدمات مكانيزاسيون.
دام و دامپروري: داراي 35 واحد پرورش آبزيان و يك واحد توليد و تكثير بچه ماهي با توليد 118000 كيلوگرم ماهي در سال، داراي 1825 كلني زنبور عسل با توليد 17500 كيلوگرم عسل بهاره، داراي 117 واحد گاوداري صنعتي و نيمه‌صنعتي داراي 268 واحد پرورش گوسفند، داراي 125 واحد مرغداري گوشتي و 3 واحد مرغداري تخمگذار و توليد گوشت سفيد 12136000 كيلوگرم در سال.
خدمات ارائه شده شامل انجام 250 هكتار آبياري سنترپيوت و 150 هكتار تي‌تيپ، 3500 هكتار آبياري قطره‌اي، كلاسيك و باراني، 344 كيلوگرم كانال و لوله‌گذاري، احداث سد خاكي آبجر در بخش با يك تشكيل شبكه‌هاي (N.G.O) در خصوص بسته‌بندي حبوبات، نان سنتي، تابلوفرش، كشت مزارع، الگويي از ارقام اصلاح شده در خصوص گندم، ذرت علوفه‌اي، سيب‌زميني، احداث آبشخور دام در منطقه رخ و بكارگيري از نيروي باد جهت پمپاژ آب كشت مزراع، الگوي گياهان دارويي در مناطق مختلف شامل گياهان اسفرزه، مريم گلي آبي، زوفا، گل مغربي، احداث سد خاكي روستاي ساقي، احداث شركت تعاوني توليدكنندگان فرش دستباف با تعداد 860 نفر اعضاء و ميزان فروش 1300 مترمربع در سال. احداث شبكه توليد فرش تابلويي، رهاسازي زنبور براكن جهت كنترل كرم غوز، مديريت تلفيقي مبارزه با مگس خربزه.
فصل دوم
موقعيت كارآموزي در بخش مركزي جهاد واقع در انتهاي سالن طبقه همكف مي‌باشد. پرسنل در اين بخش شامل 2 نفر ليسانس قراردادي، يك نفر فوق ديپلم رسمي و يك نفر قراردادي، يك نفر زير ديپلم رسمي است كه تعداد 2 دهستان بالا ولايت و پايين ولايت را با مساحتي بالغ بر 1122 كيلومترمربع و 74 آبادي تحت پوشش است. وظايف محوله اينجانب در بخش شامل نمونه‌برداري از خاك مزارع و تحويل به آزمايشگاه در خصوص تعيين نيازهاي دقيق ماكرو و ميكرو، انعقاد قراردادهاي گندم جهت كشاورزان منطقه، ثبت مشخصات زراعي و تحويل نياز كودي آنها، مساحي اراضي سبزكاران با توجه به شيوع بيماري وبا و چند مورد بازديد و جلسه‌اي مهم كه در پايان اين گزارش آورده شده است.
ساير برنامه‌ها و طرح‌ها در دست اقدام اين بخش شامل نظارت بر عمليات آماده‌سازي و كاشت گندم خصوصاً با بذر كار غلات است و همچنين نظارت بر برداشت به موقع چغندرقند و جلوگيري از خسارت آفت ليتا در اواخردوره رشد؛ انعقاد قرارداد كلزا؛ حضور كارشناسان در قسمت عيارسنجي كارخانه قند و كنترل دقيق عيارسنجي چغندرقند، حضور كارشناسان صندوق بيمه پنبه در قسمت عيارسنجي كارخانجات پنبه شهرستان، محاسبه نيازهاي كودي كشت زعفران و نظارت بر عمليات داشت آن.
مشكلاتي كه در اين بخش ديده مي‌شود، اتلاف بيش از حد وقت كاركنان جهت صدور حواله‌هاي كود و قراردادهاي مربوطه به زراعين است كه بهتر است تحويل نهاده‌هاي كشاورزي به بخش خصوصي واگذار گردد.
در پايان گزارش چند بازديد و فعاليت آورده شده است:
بازديد 1)
بازديد از برداشت كمباين غلات در روستاي سيوكولي و اراضي آقاي علي‌اصغر موسوي به همراه كارشناس ناظر آقاي مهندس فيوضي كه مشخصات آن به شرح زير بود: كمباين از نوع جاندير با عرض تيغه برش 3/4 متر و ساخت سال 1368 است. محصول در حال برداشت گندم چمران با كشت آبي فاروئر و مساحت 50 هكتار.
درصد ريزش طبيعي 9/1 درصد، درصد ريزش واحد درو 3/1 درصد، درصد ريزش انتهاي كمباين 1 درصد است و درصد دانه شكسته 5 درصد. در پايان ميزان توليد محصول در هكتار 6800 كيلوگرم است.
جلسه توجيهي سيستم‌هاي آبياري قطره‌اي
سخنرانان: مهندس شمسي‌نيا، مهندس فرزادمهر، مهندس زارع
در وضع كنوني بحران آب، دولت ايران بخاطر پايين آمدن روزافزون سطح آبهاي زيرزميني، اقدام به ترويج آبياري‌هايي با راندمان بالا و مصرف پايين آب نموده است. در راستاي تحقق اين اهداف، همچنين به نصب كنتورهايي در خروجي چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق كرده است تا حد نصابي براي مصرف هر چاه مشخص گردد. طرح‌هايي همچون آبياري قطره‌اي، سنتر، ويل‌مو و ... نيز ارائه و اجرا گشته است.
دولت از اين طرح‌ها منافعي دارد كه از آن جمله مي‌توان به جلوگيري از كاهش آب سفره‌هاي زيرزميني و مديريت بحران آب اشاره كرد. بدين منظور اقدام به احداث چاه‌هاي فيزيومتري براي اندازه‌گير افت آب كرده و بررسي مي‌كند كه در يك منطقه چرا برخي از چاه‌ها در حال خشك شدن است. چون مي‌دانيم كه منابع آبي قابل افزايش نيست و با توجه به رشد جمعيت بايد يك استفاده درست و منطقي از آن شود. كيفيت آب و املاح آن هنگام پايين آمدن سفره‌هاي آب زيرزميني افزايش مي‌يابد. سيستم‌هاي لوله‌گذاري در مديريت آب از اتلاف آب، تبخير تعرق بالا، رشد علف‌هاي هرز، عدم نياز به تسطيح، همچنين دردسر تقسيم آب و تقاضاي روزافزون آب كشاورزي را حل خواهد كرد. براي ايجاد و حفظ سطح سبز بيشتر نياز به صرفه‌جويي در آب است. بهترين روش‌هاي
صرفه‌جويي، آبياري قطره‌اي و باراني است كه باراني براي گياهان زراعي و قطره‌اي براي درختان اهميت زيادي دارد. در آبياري قطره‌اي نياز به استخر، دستگاه‌هاي تصفيه، لوله‌هاي انتقال و قطره‌چكان است. ميزان مصرف آب در هكتار، 46/0 ليتر در ثانيه خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در يك چاه با دبي 30 ليتر در ثانيه و در مساحت 60 هكتار، تراكم بوته 5 هزار، راندمان توليد 3 كيلو و راندمان هكتار 200 تن گوجه‌فرنگي است.
در يك مزرعه با 400 نهال در هكتار در آبياري نشتي 650 مترمكعب آب مصرف مي‌گردد. اگر دبي آب 6 ليتر در ثانيه باشد، راندمان به صورت زير محاسبه مي‌گردد:
مترمكعب 108000 ليتر 30
آب مصرفي در آبياري نشت: مترمكعب 648 = x ليتر 6
مصرف آب هر درخت: 15
آب مورد نياز درختان: مترمكعب 75 150×500
مقدار آب هدر رفته: 753 75-648
تعداد نهالي كه مي‌توان با اين آب، آبياري كرد:
430 150(درخت) ÷ 648000(آب مصرفي در هكتار نشتي)
اگر در يك مزرعه گوجه‌فرنگي، فاصله هر رديف 2 متر و به طور كلي 50 رديف به طول 100 متر خواهيم داشت. فاصله روي رديف 20 سانتيمتر كه لوله در بين رديف‌ها قرار مي‌گيرد. يعني هر رديف 400 بوته بالاي رديف و 500 بوته زير رديف خواهند بود. در هكتار 50000 روته داريم و هر بوته 4 كيلو محصول خواهد داد. پس در هكتار 20 هزار كيلو خواهيم داشت. اگر قراري 100 توامن درنظر بگيريم، 20 ميليون تومان خواهيم داشت.
در كشت گندم با آبياري نشتي، 3/1 زمين به جوبچه‌ها اختصاص مي‌يابد كه در آبياري باراني، بذر به وسيله بذرپاش ابتدا پاشيده مي‌شود و نيازي به ايجاد شيار و رديف‌كار نيست و كل زمين كشت خواهد شد. در آبياري يك مزرعه گندم، اگر دبي هر آبپاش 5/0 ليتر در ثانيه باشد و فاصله هر آبپاش روي رديف 12 متر باشد،در طول 372 متر، 30 آبپاش خواهيم داشت. فاصله بين دو رديف آبپاش، 18 متر و دو موتور آبپاش همزمان كار مي‌كنند، يعني حدود 60 آبپاش در مساحتي حدود 744 مترمربع آبياري مي‌شود. اگر هر دستگاه روزي 3 بار جابجا شود، در حدود 54 متر در عرض حركت مي‌كند. هر بار 744 متر و در 54 متر جابجايي حدود 40176 مترمربع حدود 4 هكتار آبياري خواهد شد در روز، يعني بايد در حدود 2 برابر افزايش حاصل گردد.
در ارائه تسهيلات جهت آبياري قطره‌اي در باغ‌هاي جديد‌الاحداث به مدت 5 سال بازپرداخت وام لازم نيست و در باغ‌هاي قديمي تا 3 سال بازپرداخت لازم نيست. ميزان وام و هزينه‌هاي جاري بستگي به فاصله چاه و ميزان مساحت زمين خواهد داشت، چون مثلاً براي 5/0 و 1 هكتار يك استخر لازم است.
سيستم ديگر مشابه آبياري قطره‌اي – است كه در اين سيستم آب مستقيم به پاي درخت ريخته نمي‌شود. بدين صورت كه پاي هر درخت دو حوضچه ايجاد مي‌كند كه مركز آنها درخت است. آب به وسيله قطره چكان‌هايي با دبي بالا به حوضچه بيروني مي‌ريزد. هر قطره چكان دبي 25 ليتر در ثانيه است. در بهار به خاطر نياز كم گياه 12 دقيقه لازم است تا آبياري صورت گيرد. سيستم به اين صورت است كه هر درخت داراي قطره‌‌چكان‌هايي است كه قسمتي همچون منبع
دارد كه در زمين فرو مي‌رود. طول هر قطره‌چكان 16 ميلي‌ليتر است. فاصل هر قطره چكان 1 متري است و در هر درخت 4 تا 5 قطره‌چكان درنظر گرفته مي‌شود. براي خروجي هر آبپاش 10 متر ارتفاع آب لازم است. براي شروع بكار جهت اجراي اين سيستم، جهاد كشاورزي در حدود 30 شركت به كشاورز معرفي مي‌كند و كشاورز يكي را برمي‌گيزيند. براي مرحله اول، قسط اول به شركت پرداخته مي‌شود تا پس از تهيه وسايل مرحله اول كارشناس جهاد از آن بازديد و آنها را تاييد كند (ساير وام‌ها نيز به همين صورت واگذار مي‌گردد. اگر قيمت‌هاي پيشنهادي مناسب باشد، با اجراي پروژه موافقت مي‌گردد.
ايستگاه تحقيقات جلگه رخ تربيت حيدريه در سال 1369 در مساحت 5/16 در بخش رباط‌سنگ احداث گرديد. اين ايستگاه در زمينه محصولاتي همچون جو، سيب‌زميني و گندم تحقيقاتي انجام مي‌دهد. در زمينه گندم و جو، ارقامي از مراكز اصلاحي CIAMMIT در تركيه و ICARDO در سوريه وارد اين مركز مي‌گردد و پس از 8 الي 10 سال تحقيق در اختيار كشاورزان عمده‌كار قرار مي‌گيرد. در اين مركز بذوري همچون كاسگوژل، الوند، طوس و اميدبخش با عملكردهاي بالاي 8 تن عرضه مي‌شود. در زمينه كار سيب‌زميني نيز دو مركز عمده در كشور وجود دارد كه اولي در همدان و دومي در جلگه رخ تربت‌حيدريه قرار دارد.
بذرهايي كه در اين مركز در حال تحقيق هستند، شامل سوپراليت و ---- است. درضمن اين تحقيقات، اين مركز بذري را از طريق كشت Techeinco وارد كشور نموده است. اين بذر در يك محيط استثنايي و حالت ائورپونيك پرورش يافته است كه از نظر آلودگي و بيماري در حد صفر است. اندازه غده اين سيب‌زميني در حدود يك فندق و 2 الي 3 گرم است و تحت نظر مستقيم دو كارشناس هندي و هلندي است. اين بذر تحت نام G1 و در ارقامي چون Desiree, Hermes, Agria به اين مركز وارد گرديد. مقدار بذري كه به صورت سورت شده مي‌توان از هكتار محصول اين بذرگرفت، در حدود 5 تن است كه هزينه نگهداري و ضدعفوني بالايي
دارد. عمق كاشت در اين سيستم 5 سانتيمتر است كه به دليلي حساسيت بالا فقط به وسيله دستگاه كشت مي‌شود و در كف جويچه، هزينه تهيه بذر در سوپراليت، هكتاري 6 ميليون تومان است كه در اين بذر Lady R به حدود 5/9 ميليون تومان مي‌رسد، ولي اين عملكرد بالاست كه جبران هزينه‌ها را خواهد كرد.
رشد اين غده‌ها در شروع ضعيف، ولي پيشرفت بسيار قوي و سريعي دارد و حتي برخي اوقات بيشتر از سوپراليت دارد. بهترين شرايط آبياري اين مزارع، آبياري قطره‌اي است، چون سيستم ريشه‌اي ضعيف براي جبران كمبود آب دارد. آقاي Ager، يكي از نوابغ علم سيب‌زميني در جهان در طي بازديدي، دستگاه‌هاي كشت اين مزرعه را در ابعاد مشخص تنظيم و همچنين دستگاه‌هاي رديف‌كار سيب‌زميني به بهترين نحو تنظيم گشته است. تراكم بوته در مزرعه در حدود 60 هزار بوته در هكتار است. فاصله روي رديف در حدود 22 سانتيمتر و بين رديف 75 سانتيمتري گرفته شده است. برخلاف ساير كشت‌هاي سيب‌زميني كه در حدود 6 هزاركيلوگرم بذر مي‌گردد، در اين كشت حدود 100 كيلوگرم مصرف مي‌گردد.
طرح بررسي تاريخ كاشت و تراكم عملكرد گياه گلرنگ:
گلرنگ گياهي است يكساله و علفي با دوره رشد 100 تا 120 روز كه ارقامي چون ژيلا و اصفهال در اين مركز بررسي مي‌گردد. گياهي است مقاوم به خشكي كه عمق ريشه 2 تا 3 متر دارد. تا حدي مقاوم به شوري است. گل‌هاي آن به صورت مجتمع و به رنگ‌هاي قرمز و نارنجي ديده مي‌گردد. صفر فيزيولوژيكي اين گياه 4 تا 5 درجه سانتيگراد است و عملكرد آن 2 تا 3 تن كه تا 4/4 تن نيز گزارش شده است. دانه شبيه آفتابگردان است كه حدود 35 تا 45 درجه مغز، 30 تا 45 درصد روغن و در حدود 12 درصد پروتئين دارد. نسبت مغز به پوست در روغن‌گيري اهميت خاصي دارد. اين گياه با نام محلي كاجيره در صنعت رنگ‌سازي كاربرد و همچنين در روغن‌گيري اهميت خاصي دارد. از اين گياه ماده رنگي به نام كارتازين نيز حاصل مي‌گردد.
در طرح فوق كه در اين ايستگاه ارائه شده است، در قالب طرح اسپيلت است كه توسط آقاي مهندس فاضلي، دانشجوي كارشناسي ارشد ارائه شده است. طرح در نوع بلوك تصادفي در 4 تكرار صورت گرفته است. هر پلات به صورت 6*4 درنظر مي‌گيرند. در تاريخ كشت اولين آن 14/1، بعدي 20/2، 10/3 و 30/3 درنظر گرفته است كه در صورت مساعد بودن شرايط زمستان، تاريخ كشت زودتر نيز صورت مي‌گيرد.
