بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر، یک تحقیق توصیفی و همبستگی است که در آن رابطه بین ویژگی های شخصیت با گرایش به اعتیاد به اینترنت مورد بررسی قرار گیرد . جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق شامل کلیه دانش اموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهرستان تربت حیدریه میباشد. نمونه پژوهش مورد نظر از طریق روش نمونه گیری خوشه ای تک مرحله ای ابتدا یک دبیرستان متوسطه دوم انتخاب و سپس نمونه مورد نظر از بین افراد این دبیرستان به شکل تصادفی ساده انتخاب شده است. ابزارهای گردآوری دادهها در این تحقیق عبارت اند از دو پرسشنامه :. -1 پرسشنامه ویژگیهای شخصیت نئو که یکی از جدیدترین پرسشنامه های مربوط به ارزیابی ساخت شخصیت بر اساس دیدگاه تحلیل عاملی است . -2 آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ که یکی از معتبرترین تست های مربوط به سنجش اعتیاد اینترنتی است توسط دکتر کیمبرلی یانگ ابداع شده است.نتایج این تحقیق حاکی از آن است آماره F و معنیداری مربوط با آن که دارای مقداری کمتر از 0/05 است، نشان میدهد مدل برازش یافته با اطمینان 95 درصد معنیدار است و نیز ضریب تعیین 0/85 نیز بیان میدارد که صفات شخصیت 85 درصد از تغییرات متغیر اعتیاد به اینترنت را تبیین میکنند.
کلید واژه ها : اعتیاد ، اعتیاد به اینترنت ، ویژگی های شخصیت .
بیان مسئله
اینترنت ماتریس پیچیدهای از شبکه هاست که در اواخر 1960 میلادی با انگیزه همکاری و دسترسی چند سویه به منابع و مهارتهای محاسباتی و امکان تعامل میان رشته ای علوم و مهندسی ایجاد گردید و از اواسط دهه90 به صورت شبکه ای همگانی و جهان شمول در آمد.دسترسی به اینترنت پدیده ای رو به گسترش است و هر روز تعداد بیشتری از افراد در زمره استفاده کنندگان اینترنت قرار می گیرند. اینترنت در همه جا حضور دارد: در خانه، مدرسه، ادارات و حتی در مراکز خرید. در بین کاربران اینترنت جوانان و نوجوانان بیشترین استفاده از آن را دارند. نتایج تحقیقات انجام شده در ایالات متحده نشانگر آن است که استفاده از اینترنت در میان جوانان و نوجوانان بیش از گروه های دیگر است - بولن و هری،. - 2000
خانواده بعنوان کوچکترین واحد اجتماعی، اساس تشکیل جامعه و حفظ عواطف انسانی است و هرگونه نارسایی در عملکرد خانواده تاثیرات نامطلوبی در بهنجار نمودن فرزندان ایجاد می کند - ساروخانی،. - 1370بیشترین افراد ناسازگار و مساله دار، وابسته به خانواده های آسیب دیده هستند و فرزندانی که مربوط به خانواده های پرکشمکش می باشند به سبب عدم برخورداری از آرامش روانی و عدم تمرکز و آشفتگی بیشتر در معرض رفتارهای ناسازگارانه قرار دارند - زارع مقدم،. - 1385همچنین همزمان با دسترسی روزافزون و گسترده مردم به اینترنت شاهد نوعی وابستگی در نوجوانان هستیم. همانند تمامی انواع دیگر اعتیاد ،اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همچون اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بیقراری، تفکرهای وسواسی، کناره گیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی همراه است .
از طرفی، در عین حال که روابط افراد - به ویژه کودکان و نوجوانان - در جهان مجازی افزایش می یابد، در مقابل از دامنه 1روابط آنان در جهان واقعی کاسته می شود و احتمال افت عملکرد آموزشی آنان نیز می رود - سامسون و کین ، . - 2005در گزارشات وزارت اطلاعات و فناوری - 1387 - آمده است که تنها در 4 سال اخیر تعداد کاربران اینترنت در کشور 25 برابر شده و بیش از 64 درصد از کاربران ایرانی در منزل هم از اینترنت استفاده می کنند که این مسئله نشان دهنده تمایل گسترده به استفاده از این ابزار اطلاع رسانی است . رشد اینترنت در تمام دنیا به صورت انفجاری بوده است و این در حالی است که همانند سایر محصولات عصر نو ارتباطات نگرانی هایی را نیز به دنبال دارد و به عبارتی هم ساده است و هم مخرب.
جامعه شناسان معتقدند که یکی از شایع ترین نگرانی ها، ناشی از سهولت توزیع تصاویر و نوشته های مستهجن و غیر اخلاقی است که اصطلاحا پورنوگرافی1 نامیده می شود - حسینی، . - 1383در زمینه شیوع اعتیاد به اینترنت در جوامع گوناگون آمار متعددی وجود دارد ولی بطور میانگین نسبت معتادان به ازای هر 50 میلیون استفاده کننده عادی حدود 2 تا 5 میلیون براورد شده است یعنی میتوان گفت 5 تا 10 درصد از استفاده کنندگان اینترنت به شکل اعتیاد گونه ای از آن استفاده میکنند - علوی و همکاران، . - 1388تحقیقات انجام شده در کشور نشان می دهد که بیشتر استفاده کنندگان از اینترنت جوانان هستند و 35 درصد از آنها به خاطر حضور در چت روم، 28 درصد بازی های اینترنتی، 30 درصد چک کردن پست الکترونیکی و 25 درصد نیز مشغول جستجو در شبکه جهانی هستند - حسینی، . - 1383همچنین مطالعات نشان می دهد که 14 درصد از کاربران اینترنت، جزو کاربران آسیب پذیر اینترنت هستند که دچار علائم رفتارهای وسواسی، حالت روان پریشی، افسردگی و جز آن ها می گردند - فریس ،. - 2002اوزارک - 1999 - برای اعتیاد به اینترنت به دو دسته علایم اشاره میکند:
- 1 نشانه های روانشناختی، شامل نوعی احساس خوشی یا شعف هنگام استفاده از رایانه، ناتوانی در متوقف کردن فعالیت، صرف وقت زیاد در رایانه، بی توجهی به خانواده و دوستان، احساس تهی بودن، افسردگی و بدخلقی هنگام عدم دسترسی به رایانه و مشکل در مدرسه یا کار.
- 2 نشانه های جسمانی، شامل سندرم عصبی استخوان مچ، خشکی چشم، سردردهای میگرنی، کمر درد، بی نظمی در غذا خوردن و صرف نظر کردن از برخی وعده های غذایی، توجه نکردن به بهداشت شخصی، اختلال خواب و تغییر در الگوی خواب. به اعتقاد او علاوه بر موارد یاد شده، مشکلات دیگری از جمله :صرف پول زیاد جهت تهیه سخت افزار، نرم افزار، مجله و فعالیتهای مربوط به رایانه، بی توجهی به شغل، مدرسه و وظایف خانوادگی در این افراد دیده میشود.
روانشناسان معتقدند هر رفتاری که فرد از خود نشان می دهد تحت تاثیر عوامل بسیاری همچون عوامل محیطی ، عاطفی و شخصیتی می باشد. مقصود از عوامل شخصیتی در واقع همان ویژگی های شخصیتی است که می تواند یک فرد را مستعد بروز یک سری از رفتارها نماید، در صورتی که ممکن است آن فرد با ویژگی شخصیتی متفاوت دست به چنین رفتارهایی نزند. بنابراین عوامل شخصیتی یکی از مهم ترین عواملی است که قادر است در شناخت پیچیدگی های رفتار انسان در موقعیت های مختلف کمک شایان توجهی نماید و از این رو نمی بایست از چشم محققان دور بماند .
شخصیت در روان شناسی به عنوان یک مفهوم رایج و متداول اما در عین حال پیچیده و دشوار شناخته شده است. مفهوم شخصیت از دیدگاههای نظری و سطوح انتزاعی مختلفی سرچشمه گرفته است و هر کدام از این سطوح، سهم قابل توجه و منحصر به فردی در فهم ما از تفاوت های فردی دارند. - دوران ، . - 2003در سال 1936، گوردون آلپورت، روان شناس، متوجه شد که تنها در یک فرهنگ لغات انگلیسی، بیش از 4000 واژه برای توصیف ویژگی های مختلف شخصیت وجود دارد. او این ویژگی ها را در سه سطح رده بندی نمود:
ویژگی های اصلی: ویژگی هایی که بر کلّ زندگی فرد غالب است، تا جایی که آن شخص معمولاً به خاطر این ویژگی ها شناخته می شود. در واقع، شنیدن نام فرد، این ویژگی ها را به ذهن شنونده متبادر می کند. برای درک بهتر این موضوع، عبارت هایی نظیر فرویدی، ماکیاولی، دون ژوان، مسیح گونه و ... را در نظر آورید. به نظر آلپورت، ویژگی های اصلی نادرند و در طول زندگی ساخته می شوند.
ویژگی های مرکزی: خصیصه های عمومی که پایه های اصلی شخصیت را شکل می دهند. این ویژگی های مرکزی، هر چند به نفوذ و اقتدار ویژگی های اصلی نیستند، امّا خصیصه های عمده ای هستند که ممکن است برای توصیف یک فرد دیگر به کار آیند. عبارت هایی چون هوشمند، امین، کمرو و مضطرب نمونه هایی از ویژگی های مرکزی هستند .
